ماده حاجب پرتونگاری

مادهٔ حاجب پرتونگاری یا مادهٔ کنتراست زای پرتونگاری ( به انگلیسی: Radiocontrast agent ) گونه ای از مادهٔ حاجب پزشکی است که برای افزایش کنتراست در پرتونگاری در پزشکی و فیزیک پزشکی به کار می رود. [ ۱] در تصویربرداری پزشکی از دستگاه گوارش مادهٔ حاجب معمولاً باریم سولفات است.
گاهی از این مواد برای ایجاد تفکیک بصری دستگاه گردش خون از طریق آنژیوگرافی ( به انگلیسی: Blood pool imaging ) استفاده می شود. [ ۲]
در سی تی اسکن این مواد غالباً از ترکیبات یُددار محلول در آب خوراکی ( گاستروگافین ) و تزریقی ( اروگرافین و امنیپاک ) بهره می برند.
در پیلوگرام داخل وریدی این مواد غالباً از ترکیبات یددار محلول در آب تزریقی ( مانند یدیکسانول ) و تزریقی ( اروگرافین و امنیپاک ) بهره می برند.
مواد حاجب به طور دائمی رنگ اندام های داخلی را تغییر نمی دهند، بلکه به طور موقتی نحوهٔ تعامل پرتو ایکس یا سایر ابزارهای تصویربرداری را در برخورد با بدن تغییر می دهند.
مواد حاجب از سه راه عمده وارد بدن می شوند:
• بلعیدن ( به صورت خوراکی از طریق دهان )
• تزریق وریدی ( تزریق به داخل شریان های بدن )
• انما یا تنقیه ( از طریق مقعد )
در برخی موارد نیز تزریق مواد حاجب به صورت موضعی به داخل مفصل و نخاع انجام می گیرد که کمتر شایع است. به طورکلی منع مصرفی برای این مواد وجود ندارد و پس از تصویربرداری، این مواد یا جذب بدن می شوند یا از طریق ادرار و مدفوع، از بدن خارج می شوند. [ ۳]