مؤلفه های تفسیر بیانی

[ویکی فقه] تفسیر بیانی، تفسیر قرآن کریم به شیوه تحلیل ادبی بلاغی می باشد.
۱. قرآن کریم به زبان عربی مبین نازل شده و با آن هماهنگی کامل دارد، بر این اساس نخستین گام در تفسیر صحیح قرآن کریم آشنایی با زبان و فرهنگ عصر نزول و استناد به آن است، بنابر این اصلی ترین مؤلفه تفسیر بیانی، تفسیر قرآن بر پایه زبان و فرهنگ عربی عصر نزول است که مورد توجه همه مفسران بوده است.۲. قرآن کریم به عنوان یک شا هکار ادبی و متن قویم عربی خود یک منبع غنی برای تفسیر بیانی است. جاحظ برپایه همین مؤلفه به اسرار معنایی واژگان قرآن کریم همچون تفاوت «مطر» و «غیث»، یا «سغب» و «جوع» پی برده است. ۳. مفسر می کوشد با تکیه بر عناصر ادبی به ویژه مسائل مختلف بلاغت و فصاحت و دانش های معانی و بیان و بدیع از جمله مطابقت کلام با مقتضای حال، به فهم مراد الهی از متن دست یابد.بعد از این سه مؤلفه هر مفسر بر پایه استعداد و توانایی ذاتی و ذوق و حس عربی و با تکیه بر مایه های علمی و ادبی و گاه تحت تأثیر گرایش فکری و مذهبی خود به تفسیر بیانی پرداخته است؛ اما تا دوره معاصر هیچ طرح روش مندی برای تفسیر بیانی معرفی نشده است.
مؤلفه های مدنظر سعفان
در این دوره امین خولی با تأکید بر ضرورت تفسیر ادبی به عنوان منهج و روشی تفسیری و به عنوان نیازی عصری، طرحی مشخص و منظم و گام هایی مترتب بر یکدیگر برای تفسیر ادبی معرفی کرد و مؤلفه های آن را برشمرد. سپس بنت الشاطی بر اساس همان تفسیر و پای بندی به آن مؤلفه ها به تدوین تفسیر بیانی روی آورد. افزون بر مؤلفه هایی که امین خولی در طرح تفسیر ادبی خود بیان کرده، کامل علی سعفان در المنهج البیانی فی تفسیر القرآن ۵ مؤلفه را به عنوان قضایای منهجی و روشی برای تفسیر بیانی بدین قرار برشمرده است:
← وحدت سوره
(۷). الاعجاز البیانی للقرآن، بنت الشاطی، القاهرة، دار المعارف، ۱۳۹۱ ق.(۱۲). البیان والتبیین، الجاحظ (م. ۲۵۵ ق. )، به کوشش عبدالسلام، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ ق.(۳۲). المبادئ العامة لتفسیر القرآن، محمد حسین علی الصغیر، بیروت، دارالمورخ العربی، ۱۴۲۰ ق.(۳۹). المنهج البیانی فی تفسیر القرآن، کامل علی سعفان، مصر، مکتبة الانجلو، ۱۹۸۱ م.(۴۲). النبأ العظیم، محمد عبدالله درّاز (م. ۱۳۷۹ ق. )، دارالقلم، ۱۳۹۰ ق.