قلب

/qalb/

مترادف قلب: دل، فواد، باطن خاطر، ذهن، بدل، تقلبی، شهروا، قلابی، ناسره، مرکز، میان، وسط، تقلب، تحریف

برابر پارسی: دل، گِش

معنی انگلیسی:
inversion, permutation, counterfeit, base, distortion, heart, courage, centre, cardio-, inverse, anagram, mind, metathesis, ticker

لغت نامه دهخدا

قلب. [ ق َ ] ( ع مص ) بر دل کسی زدن. || پشت چیزی را به جانب شکم گردانیدن. || میرانیدن خدای کسی را. || برگردانیدن. || باژگونه گردانیدن. || بازگردانیدن مردمان. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). گویند: قلب المعلم الصبیان ؛ اذا صرفهم الی بیوتهم. ( اقرب الموارد ). || قلب نخله ؛ بیرون کشیدن. ( منتهی الارب ). قلب النخلة؛ نزع قلبها. ( اقرب الموارد ). || سرخ شدن غوره خرما. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). || قلاب زده گردیدن شتر. ( منتهی الارب ):قلب البعیر ( مجهولاً )؛ رسید او را بیماری قُلاب. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). || درون و بیرون چیزی را دیدن به خاطر خریدن آن. || بلند کردن ستورپزشک چهار دست و پای ستور را به خاطر نگریستن بدان. || با مقلب زمین را زیرورو کردن. || خشمگین شدن دیوانه. || آزمودن چیزی. ( اقرب الموارد ). || ( اِ ) خرد و دانش. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). گاهی بر عقل اطلاق میگردد، و از این باب است : ان فی ذلک لذکری لمن کان له قلب ( قرآن 37/50 )؛ ای عقل ، او القی السمع و هو شهید. ( اقرب الموارد ). ج ، قلوب. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). || ( ص ) بی آمیغ از هر چیزی. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ) ( آنندراج ): قلب کل شی ٔ؛ لبه و محضه و خالصه. جئتک بهذا الامر قلباً؛ ای محضاً.( اقرب الموارد ). هو عربی قلب ؛ او عربی محض و بحت است. مذکر و مؤنث و جمع و مفرد در آن یکسان است ، و می توانی بگویی امراءة عربیة قلبة، و نیز میتوانی آن راتثنیه و جمع بیاوری. || ( اِ ) میانه لشکر. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ): قلب الجیش ؛ وسطه ، و برای هر لشکری پنج جهت است : میسره ، میمنه ، مقدمه ، ساقه ، قلب. ( اقرب الموارد ). || پیه خرمابن ، یا بهترین برگ آن. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). رجوع به قُلب و قِلب شود. || دل ، یا اخص از آن. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). و آن عضوی است صنوبری شکل و در طرف چپ سینه قرار دارد و در باطن آن تجویفی جایی است مجوف و دارای خون سیاه. ( اقرب الموارد ).عضوی معروف از اعضاء حیوان است و اول عضوی است که تکوّن می یابد بنابر قول و اصل و مبدء و معدن حرارت غریزی و روح حیوانی است و لهذا گرم ترین ِ همه اعضاست وآخرِ همه از حرکت میماند و سرد میگردد و گوشت آن بسیار صلب و بطی ءالهضم و اولی اجتناب از آن است مگر عندالضروره و بهترین آن دل حیوان کم سن جوان فربه صحیح المزاج است و بهترین از مواشی دل گوسفند و بز کم سن به صفات مذکوره و از طیور دل دجاج جوان فربه خالی از مرض و از قلوب طیور آبی احتراز آن است. طبیعت آن مطلقاً گرم و خشک و گرمی طیور زیاده از گرمی غیر آن و خشکی تری زیاده از اهلی و طیور آبی بسیار گرم تر از غیرآبی. خواص آن : مقوی دل و رافع خفقان و دیرهضم و ردی ٔالغذاء و مصلح آن مهرا پختن و مطنجن آن با شحم و روغن و با آبکامه و سرکه خوردن و با کباب رقیق به روغن کنجد و یا بادام و یا سرکه و انجدان و فلفل و زیره وصعتر و بالای آن سرکه و آبکامه آشامیدن ، و نیکو غذایی است برای اصحاب کد و ریاضت. قطور و اکتحال خونابه که در هنگام کباب کردن از آن میچکد در رفع شبکوری مجرب دانسته اند. ( مخزن الادویه ) ( تحفه حکیم مؤمن ). عضو عضلانی مجوفی است که در قفسه سینه در قسمت میان سینه قدامی واقع است و بین دو ناحیه جنبی ریوی ، در بالای حجاب حاجز و عقب استخوان جناغ سینه و جلو میان سینه و جلو میان سینه خلفی قرار دارد و به وسیله یک غلاف لیفی زلالی به نام برون شامه دل احاطه شده است. شکل و جهت قلب به شکل هرم مثلث القاعده ، یا مخروطی است که رأس آن در جلو و پائین و چپ و قاعده اش در بالا و عقب و راست است. محور اطول قلب جهت قلب را نشان میدهد و برحسب شکل قفسه سینه وضع محور متفاوت است ، اگر قفسه سینه باریک باشد محور بزرگ به خط قائم نزدیک میباشد و قلب از بالا به پائین کشیده شده است ( قلب عمودی ) و درصورتی که قفسه سینه پهن و وسیع باشد محور بزرگ به خط افقی نزدیک میگردد ( قلب افقی ). در سینه با ابعاد متوسط، قلب به طرف جلو و چپ و کمی به پائین تمایل دارد ( قلب مایل ) و با سطح افقی زاویه 40 درجه میسازد و قاعده آن به عقب وراست متوجه است و رأسش در جلو و چپ میباشد. بعضی اوقات که سینه تنگ و در جهت عمودی طویل است رأس قلب به حجاب حاجز نمیرسد و مثل شاقول در حفره سینه آویزان است. رنگ و صلابت : قلب قرمزرنگ و محکم است. وزن : وزن قلب نسبت به سن زیاد نمیشود. در سن بلوغ در مرد تقریباً 275 گرم تا 312 گرم است ، ولی در زن از 260 تا286 گرم میباشد. ابعاد: طول آن در مرد 98 میلی متر وعرضش 105 میلی متر است. این ابعاد در زن کمتر است. ظرفیت : نسبت به حجم قلب متفاوت است ، دهلیز راست 110 تا 185 و دهلیز چپ 100 تا 130 سانتی متر مکعب. بطن راست 160 تا 230 و بطن چپ 143 تا 212 سانتی متر مکعب. قلب راست تقریباً 270 و قلب چپ در حدود 243 سانتی متر مکعب ظرفیت دارد. حجم قلب بین 513 تا 757 سانتی متر مکعب است. وسایل ثبات و نگاهداری : قلب به وسیله عروق بزرگ در جای خود نگاهداری میشود، آئورتا و شاخه های عمده ای که به طرف گردن و اعضای بالا میفرستد عروق ریوی که قلب را به ریتین متصل میسازند. و وریدهای اجوف بخ خصوص اجوف تحتانی قلب را به قسمت خلفی و راست حجاب حاجز محکماً نگاه میدارد به قسمی که رأس قلب آزاد و قاعده اش ثابت و متصل است. به علاوه غلاف خارجی قلب توسط اتصالاتش به حجاب حاجز و ستون مهره و جناغ سینه و چینهای اتصالی به عروق بزرگ مهمترین وسیله نگاهداری قلب میباشد. معذلک قلب در حفره لیفی برون شامه آزاد است به جز قسمتهایی که شامه دل به عروق بزرگ قاعده متصل میشود، قلب به سهولت تا اندازه ای تحت تأثیر حجاب حاجز به بالا و پایین تغییر مکان میدهد. قلب و وسایل نگاهداری آن ممکن است بر اثر بیماری تماماً تغییر محل ووضع بدهد. تشکیلات خارجی قلب : چون قلب به شکل هرم مثلث القاعده است دارای سه سطح و سه کنار و یک قاعده و یک رأس میباشد. قلب از دو قسمت تشکیل شده است ، قلب راست دارای خون وریدی و قلب چپ دارای خون شریانی است ،هر یک از قلب های راست و چپ شامل دو حفره به نام دهلیز و بطن است. دهلیز راست در عقب بطن راست و دهلیز چپ در عقب بطن چپ قرار دارد. دهلیزها و بطن ها در سطح بیرونی قلب به وسیله شیارهای بین بطنی و بین دهلیزی و دهلیزی بطنی محدود میباشند. برای تفصیل بیشتر به «کالبدشکافی ، تشریح عملی قفسه سینه ، قلب و ریه » تألیف کیهانی مراجعه شود. || ( اصطلاح عرفان ) لطیفه ای است ربانی که به قلب جسمانی صنوبری شکل که در طرف چپ سینه است تعلق دارد. این لطیفه عبارت است از حقیقت انسان و حکیم آن را نفس ناطقه مینامد و روح باطن آن و نفس حیوانی مَرکب آن است و همین قلب است که ادراک و علم دارد و مخاطب و معاتب است. ( از تعریفات ). تهانوی آرد: لطیفه ای است ربانی روحانی که به قلب جسمانی ارتباط و تعلق دارد مانند ارتباط اعراض به اجسام و صفات به موصوفات ، و آن حقیقت انسان است ، و هر کجا در قرآن یا سنت از قلب نام برده شده مراد همین معنی است ، و گاهی قلب اطلاق شود و نفس یا روح یا عقل اراده گردد ولی معنی اصلی قلب همان است که ذکر شد و معانی دیگر مجازی است. و در شرح فصوص جامی آمده است : قلب حقیقتی است جامع بین حقایق جسمانی و قوای مزاجی و بین حقایق روحانی و خصایص نفسانی. و در کشف اللغات آمده : قلب در اصطلاح متصوفه جوهر نورانی مجرد است و متوسطمیان روح و نفس و به این جوهر تحقّق می یابد انسانیت و حکماء این جوهر را نفس ناطقه نامند و نفس حیوانیه را مَرکب او میخوانند. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). || ( اِمص ) ( اصطلاح صرف ) تبدیل حروف عله یعنی واو و یاء است به الف. و نیز قلب در نظر صرفیان به تقدیم یکی از حروف کلمه بر حرفی دیگر اطلاق میگردد و این را قلب مکانی خوانند، چون آرام که در اصل ارآم بوده است چنانکه در شافیه و شرح رضی آمده است. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). || ( اصطلاح معانی ) قرار دادن یکی از اجزاء کلام است به جای دیگری و دیگری رابه جای آن ، و آن بر دو قسم است ، یکی آنکه باعث بر اعتبار آن جهت لفظی باشد چنانکه صحت لفظ متوقف بر آن بوده باشد و معنی تابع لفظ، یعنی معنی ترکیب قلبی ، معنی ترکیب غیرقلبی باشد و این در جایی است که آنچه به جای مبتداست نکره و آنچه به جای خبر است معرفة باشد، چون : ان اول بیت وضع للناس للذی ببکة. ( قرآن 96/3 ). دوم آنکه باعث بر اعتبار آن جهت معنوی باشد از آن جهت که صحت معنی متوقف بر آن است و معنی تابع لفظ باشدیعنی معنی این لفظ در ترکیب قلبی معنی ترکیب غیرقلبی است ، چون : ادخلت القلنسوة فی الرأس و الخاتم فی الاصبع و نحو عرضت الناقة علی الحوض ، که معنی آن عرضت الحوض علی الناقة است. سکاکی گوید: قلب ، مطلقاً پذیرفته است و موجب زیبائی و ملاحت کلام گردد. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). || در شریعت عبارت از عدم حکم است به علت عدم دلیل و مراد از آن [ ظ: عدم ] ثبوت حکم بدون علت است . ( ازتعریفات ). || در اصطلاح ، آوردن الفاظی است که چون بعضی از حروف یا تمام آن را برگردانند همان لفظ و یا لفظ دیگر حاصل شود، مثلاً از قلب درد و تخت و کاواک و شاباش و داد و موم همان الفاظ حاصل گردد: همه دانند که هرچه هست قلب توان کرد مگر داد که هرگزقلب نگردد . ( آنندراج ):بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

( اسم ) ماده ای سپید و نرم و خوش مزه است که سر درخت خرما متکون می شود و بشکل کله قند می باشد و از جهت رنگ و نعومت مانند پنیر است پنیر خرما دل درخت خرما بنه درخت خرما جمار شحم النخله .

فرهنگ معین

(قَ لْ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - عضوی ماهیچه ای که در سمت چپ قفسة سینه جا دارد و کارش رساندن خون به تمام نقاط بدن است . ۲ - خاطر، ضمیر. ۳ - دانش ، علم . ۴ - میان ، وسط ، درون ، داخل . ۵ - مرکز. ۶ - میانة لشکر.
( ~ . ) [ ع . ] ۱ - (مص م . ) تغییر دادن و دیگرگون کردن چیزی . ۲ - واژگون ساختن چیزی . ۳ - در فارسی به معنی زر و سیم ناسره . ۴ - (اِ. ) نام یکی از صنایع شعری .

فرهنگ عمید

۱. [جمع: قُلُوب] (زیست شناسی ) عضو عضلانی صنوبری شکل که در جانب چپ سینه بین ریه ها قرار گرفته و مانند تلمبه برای رساندن خون به تمام بدن در کار است، دل.
۲. میان و وسط چیزی.
۳. [قدیمی] سیم و زر ناسره.
۴. (ادبی ) = مقلوب
۵. قسمت میانی لشکر، بین میمنه و میسره.
۶. (اسم مصدر ) برگردانیدن، وارو کردن، واژگون ساختن چیزی، دگرگون کردن.
* قلب زدن: (مصدر متعدی ) [قدیمی]
۱. پول ناسره سکه زدن.
۲. تقلب کردن.

فرهنگستان زبان و ادب

{metathesis} [زبان شناسی] فرایند جابه جایی جایگاه دو آوای مجاور

گویش مازنی

/ghelb/ چشم درشت

واژه نامه بختیاریکا

سنگدل؛ ظالم؛ صعب العبور
( قلب ( وسط ) ) تی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] در قرآن کریم از واژه هایی مانند قلب، فواد، صدر و روح استفاده شده است و برای هر یک ویژگی هایی بیان شده است. در این نوشته به توضیح این واژه ها خواهیم پرداخت.
گرچه بحث و بررسی قلب اصالتا یک بحث اخلاقی نیست و نمی تواند در زمره مسائل علم اخلاق شمرده شود ولی، از آنجا که در محدوده «علم اخلاق» همه جا با این دو واژه یعنی قلب و فؤاد، در هنگامی که همین واژه «قلب» یا «فؤاد» و یا در فارسی «دل» را در محدوده اخلاق و علم اخلاق به کار می گیرند؛ قطعا، چنین مفهومی منظور نظر گوینده نیست. و منظور ما نیز از طرح پرسش فوق روشن شدن همین معنای پیچده و اخلاقی آن و نیز اصطلاح قرآنی و روایی این واژه خواهد بود.
اشتراک لفظی واژه قلب
قطعا اکنون که کلمه قلب در دو مفهوم مختلف فیزیکی و اخلاقی به کار می رود حکم مشترک لفظی را دارد و در هر یک از دو معنای فوق، بدون توجه بمعنی دیگرش و بدون آنکه رابطه میان آن دو در نظر گرفته شود، به کار خواهد رفت. یک علم طبیعی هنگامی که کلمه قلب را به کار می برد منظورش به روشنی همان اندام خاص است و کمترین توجهی به معنی اخلاقی آن ندارد؛ چنانکه، یک عالم و دانشمند اخلاقی نیز از به کار گرفتن این کلمه جز همان مفهوم اصطلاحی ویژه اخلاق چیزی دیگری در نظر ندارد و توجهی به مفهوم فیزیکی آن نمی کند. بنابراین، کلمه قلب به صورت مشترک لفظی در این دو معنا به کار می رود
واژه شناسی قلب در قرآن
تنها راهی که ما برای شناخت معنای «قلب» در قرآن پیدا کرده ایم این است که در قرآن جستجو کنیم ببینیم چه کارهایی به قلب نسبت داده شده و قلب چه آثاری دارد و از راه مطالعه آثارش، قلب را بشناسیم. ما هنگامی که با چنین دیدی به موارد کاربرد واژه قلب در قرآن می پردازیم در می یابیم که حالات گوناگون و صفات مختلفی به قلب و فؤاد نسبت داده شده است که مهم ترین آن از این قرار است:
← ادراکات قلب
...

[ویکی الکتاب] معنی قَلْبٌ: قلب ( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغنا...
معنی شَغَفَهَا: درون قلبش نفوذ کرده (در عبارت "شغفها حبا "یعنی محبت یوسف تا شغاف قلب زلیخا راه یافته بود و شغاف قلب به معنای غلافی است که محیط به قلب است . )
معنی خُشُوعاً: تاثر خاصی است در قلب که به دنبال مشاهده عظمت و کبریا در قلب پیدا میشود ، نظیر این کلمه در اعضای بدن کلمه خضوع است
معنی طَائِفٌ: دور زن - گردنده - بلایی فراگیر(طائف عذاب ، آن عذابی است که در شب رخ دهد و منظور از "طَائِفٌ مِّنَ ﭐلشَّیْطَانِ " وسوسه های شیطان است یا طائف از شیطان آن شیطانی است که پیرامون قلب آدمی طواف میکند تا رخنهای پیدا کرده وسوسه خود را وارد قلب کند یا آن وسو...
معنی قَلْبِکَ: قلب تو( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغ...
معنی قَلْبِی: قلب من ( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکتروم...
معنی قُلُوبُ: قلب ها( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغ...
معنی قُلُوبُکُم: قلب های شما( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الک...
معنی قُلُوبِهِنَّ: قلب های آن زنان( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان...
معنی قُلُوبُکُمَا: قلبهای شما دونفر(با اینکه دو نفر دو تا قلب دارد ، قلب را به صیغه جمع آورده و این صرف استعمالی است که نظائرش بسیار است ، در فارسی هم خطاب به دو نفر میگوییم : مگر دلهایتان چدنی است ، و نمیگوییم مگر دو دل شما چدنی است)
معنی قَلْبَهُ: قلبش ( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغن...
معنی قَلْبِهَا: قلبش ( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغن...
ریشه کلمه:
قلب (۱۶۸ بار)

«قلب» در قرآن به معانی گوناگونی آمده است، از جمله:
1 ـ به معنای «عقل و درک»، 2 ـ «روح و جان»، 3 ـ «مرکز عواطف» و بیشتر مراد روح و عقل است.

[ویکی فقه] قلب (اصول). استفاده از «اصل» و «علت» موجود در یک قیاس برای اثبات حکمی مخالف حکم اصل را قلب گویند.
قلب، از مبطلات علت در قیاس بوده و به معنای اثبات حکمی مخالف با حکم اصل توسط معترض و با استفاده از ربط دادن آن به همان «علت» و همان «اصل» موجود در قیاس مستدل می باشد.
توضیح
گاهی مستدل با تشکیل دادن قیاسی، حکمی را بر موضوعی اثبات می کند، ولی معترض در مقام اعتراض بر مستدل و نشان دادن خطای او در صدد برمی آید که حکمی مخالف با حکم اصل را با استفاده از همان علت و اصلی که مستدل در قیاس خود به آنها تمسک نموده، اثبات کند؛ برای مثال، «حنفی» در مقام استدلال بر این که روزه، در اعتکاف، شرط است، می گوید: اعتکاف یعنی ماندن و توقف کردن (لبث) مخصوص؛ بنابراین صرف ماندن در جایی عبادت محسوب نمی شود. پس ماندن در عَرَفه، اعتکاف محسوب نمی شود، زیرا باید همراه اعتکاف، روزه نیز باشد؛ به بیان دیگر، روزه شرط صحت اعتکاف است. اما «شافعی» در مقام اعتراض می گوید: اعتکاف یعنی ماندن خاص (لبث خاص)، پس در آن، روزه شرط نیست، مانند وقوف در عرفه که در آن روزه شرط نیست؛ با این حال، به ماندن در زمان خاصی، مانند وقوف در عرفه، اعتکاف می گویند؛ یعنی درنگ مخصوص بر آن صادق است.در این مثال، «حنفی» مستدل و «شافعی» معترض شمرده می شود و قیاس «حنفی» که می گوید: «روزه شرط صحت اعتکاف است» دلیل اثبات مدعای اوست. علت در این قیاس این است که: «اعتکاف، ماندن و توقف خاصی است». و اصل در قیاس وی «وقوف در عرفه» است. در قیاس «شافعی» علت و اصل با قیاس «حنفی» یکی است، اما حکم آن، یعنی عدم اشتراط روزه در صحت اعتکاف، مخالف حکم «حنفی» است.
قول بیضاوی
بسیاری از اصولی های اهل سنت هم چون «بیضاوی» قلب را مبطل علیت می دانند؛ به این بیان که قلب باعث تضعیف دلیل مستدل می گردد، زیرا یک دلیل نمی تواند هم دلیل اثبات یک حکم و هم دلیل اثبات خلاف آن حکم باشد.

[ویکی فقه] قلب (بلاغت). قلب (بلاغت)، یکی از انواع مجاز لغوی می باشد.
«قلب» از مجازهای لغوی و بر دو قسم است:
← قلب اسناد
۱. ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.
فرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «قلب (بلاغت)».
...

[ویکی فقه] قلب (قرآن).
...

دانشنامه عمومی

قَلب یا دِل[ ۱] ( به انگلیسی: heart ) یا گاهی گِش[ ۲] ، یک اندام ماهیچه ای توخالی و مخروطی شکل در انسان ها و دیگر جانوران است که خون را از طریق رگ های خونی در دستگاه گردش خون به گردش درمی آورد. [ ۳] خون، اکسیژن و مواد مغذی لازم را برای بدن، مهیا و همچنین به از بین رفتن مواد زائد ناشی از سوخت وساز آن، کمک می کند.
قلب انسان به طور میانگین در هنگام استراحت حدود ۷۰ بار در دقیقه می تپد. قلب انسان بینِ دو شُش در بدن جا دارد و به گونه ای قرار گرفته است که سر آن به سوی چپ و پایین کج است. هر تپش قلب حدودِ هشت دهم ثانیه زمان می خواهد که این زمان شامل ۰٫۱ ثانیه انقباض دهلیزها، ۰٫۳ ثانیه انقباض بطن ها و ۰٫۴ ثانیه استراحت قلب است. [ ۴] قلب در فضای میانی میان سینه در سینه بالای پرده دیافراگم ( بالای حفره شکمی ) قرار دارد. [ ۵]
قلب در مرکز قفسهٔ سینه ( متمایل به سمت چپ ) واقع شده است و جرم قلب یک انسان حدود ۳۰۰ گرم است و سالانه حدود دو میلیون لیتر خون را پمپاژ می کند. [ ۶]
واژهٔ قلب، به معنی دگرگونی است. این عضو به علت این که باعث دگرگونی خون و تبدیل خون کثیف به خون تمیز می شود قلب نام گذاری شده است در دگرگون کردن خون، قلب مانند یک تلمبه عمل می کند. در پارسی سره این بخش دِل نام دارد.
در انسان ها، پستانداران دیگر و پرندگان، قلب به چهار حفره تقسیم می شود: که دهلیز چپ و راست بالا و بطن چپ و راست در قسمت پایین قرار گرفته است. [ ۷] [ ۸] معمولاً دهلیز و بطنِ راست را به نام قلب راستی و همتایان چپی آن ها را به نام قلب چپی می شناسَند. [ ۹] اما در مواردی دیگر، قلب ماهی ها دو حفره، یک بطن و یک دهلیز دارد ؛ البته در قلب ماهیها علاوه بر یک دهلیز و یک بطن اتصالاتی با نام های مخروط سرخرگی متصل به بطن و در مجاورت سرخرگ شکمی و سینوس سیاهرگی که متصل به دهلیز و در مجاورت سیاهرگ شکمی است، وجود دارد ، در حالی که قلبِ خزندگان سه حفره دارد. [ ۸] در یک قلب سالم به خاطر وجود دریچه های قلبی ( سینی ششی، سینی ائورتی، دولختی ( میترال ) و سه لختی ) ، خون از یک سمت وارد قلب و از ان خارج می شود که این مسئله از جریان برعکس جلوگیری می کند. [ ۵] قلب در یک کیسهٔ محافظتی قرار گرفته که آب شامه ( پری کارد ) نام دارد و همچنین شامل مایع است. دیوارهٔ قلب از ۳ لایهٔ چسبیده به هم تشکیل می شود که به ترتیب از بیرون، شاملِ: آب شامه ( پری کارد ) ، ماهیچه قلبی ( میوکارد ) و درون شامه ( آندوکارد ) است. [ ۱۰] این عضوِ مخروطی شکل به صورتِ کیسه ای عضلانی تقریباً در وسطِ فضای قفسهٔ سینه در بخش میان سینه کمی متمایل به جلو و طرفِ چپ قراردارد و میان ریهٔ چپ و راست و متمایل به ریهٔ چپ است و همین موجب شده است تا شکل و قرارگیری ریه ها با هم متفاوت باشد. از آن جا که قلب، اندامی بسیار حساس و حیاتی است توسط قفسهٔ سینه ( توراکس ) محافظت می شود. ابعادِ قلب در یک فرد بزرگسال حدودِ ۶x9x۱۲ سانتی متر و جرم آن در مردان، حدودِ ۳۰۰ و در زنان، حدودِ ۲۵۰ گرم، یعنی حدود ۰٫۴ درصد جرم کل بدن است. [ ۱۱]
عکس قلبعکس قلبعکس قلبعکس قلبعکس قلب

قلب (استان تلاس). قلب ( به قرقیزی: Калба، قالبا ) یک روستا در قرقیزستان است که در شهرستان تلاس واقع شده است. [ ۱] قلب ۱٬۳۱۹ نفر جمعیت دارد و ۱٬۷۹۴ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده است. [ ۲]
عکس قلب (استان تلاس)

قلب (رمان). قلب ( ایتالیایی: Cuore ) رمانی اثر ادموندو ده آمیچیس نویسنده ایتالیایی است.
این رمان که در سال ۱۸۸۶ چاپ شده است، دربارهٔ خاطرات یک دانش آموز یازده ساله به نام انریکو بوتینی است که در شهر تورین، ایتالیا زندگی می کند. رمان قلب دربارهٔ وحدت ایتالیا، میهن پرستی و طبقه کارگر است.
انیمه بچه های مدرسه والت براساس این رمان ساخته شده است.
• انریکو بوتینی
• آقای آلبرتو بوتینی
• خانم بوتینی
• سیلویا بوتینی
• آنتونیو رابوکو
• ارنستو دروسی
• گارونه
• پیترو پروکوسی
• کارلو نوبیس
• استاردی
• بتی
• ووتینی
• کروسی
• نلی
• کوراچی
• گاروفی
• فرانتی
• آقای پربونی
• خانم دلکاتی
عکس قلب (رمان)

قلب (فیلم ۱۹۹۹). «قلب» ( انگلیسی: Mann ) یا ذهن فیلمی هندی در سبک رمانتیک است که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به عامر خان، مانیشا کویرالا، شارمیلا تاگور، نیراج وورا، آنیل کاپور، دیپتی بهاتناگار، دالیپ تاهیل، شاما سیکاندر، ساتین کاپو، آنانت ماهادوان، مشتاق خان، سید بهادر حسن خان بهادر، کتکی داو، سومونا چاکراوارتی و رانی موکرجی اشاره کرد.
عکس قلب (فیلم ۱۹۹۹)

قلب (نماد). قلب یا دِل ( ♥ ) می تواند به عنوان نشانه احساسی، معنوی، اخلاقی، استفاده شود. در گذشته قلب به عنوان نماد فکری یک انسان استفاده می شده است.
چند فرضیه برای ریشه یابی این نماد پیشنهاد شده است. یکی اینکه این نماد برداشتی از شکل بذر گیاه سیلفیوم در زمان باستان بوده که به عنوان یک داروی ضدبارداری گیاهی استفاده می شده. دیگری اینکه شاید این نماد، تصوری از ویژگی های بدن زنان بوده است، مانند سینه ها، باسن ، تپه ونوس یا فرج. [ ۱]
فرضیه های مختلفی کوشیدند تا «نماد قلب» که در اواخر قرون وسطی فرگشت یافته بود را با نمونه هایی از شکل هندسیَش در دوران باستان مرتبط کنند. چنین نظریه هایی، نوین هستند و از دهه ۱۹۶۰ به بعد ارائه شده اند، و همچنان در حد حدس و گمان باقی مانده اند، زیرا هیچ تداومی بین نمونه های باستانی و اواخر قرون وسطایی دیده نمی شود.
بر روی نقش برجسته های گچی و دیوارهای مختلف که از خرابه های تیسفون پایتخت ایران کاوش شده اند، شکل های قلب دیده می شود. ( ۹۰ پیش از میلاد تا ۶۳۷ پس از میلاد. ) [ ۲] [ ۳] [ ۴]
از برگ های انجیر معابد به شکل قلب در تصاویر هنری تمدن دره سند استفاده شده است: یک آویز قلبی که از آنجا کشف شده و اکنون در موزه ملی دهلی به نمایش گذاشته شده است. [ ۷] در قرن ۵ تا ۶ پیش از میلاد، شکل قلب برای نشان دادن میوه ی قلبی شکلِ گیاهِ سیلفیوم، ( که احتمالاً به عنوان داروی تقویت جنسی و ضدبارداری بوده ) به کار می رفته. [ ۸] [ ۹] [ ۱۰] سکه های نقره متعلق به سیرن قرن پنجم تا ششم پیش از میلاد دارای طرحی مشابه هستند که گاهی با گیاه سیلفیوم همراه است و به نظر می رسد نشان دهنده دانه یا میوه آن است. [ ۱۱]
از گذشته تا کنون، در ژاپن، نماد قلب را اینُم Inome ( 猪 ) به معنای چشم گراز وحشی می نامند و برای دفع ارواح شیطانی است. در تزئینِ زیارتگاه های شینتو ، معابد بودایی ، قلعه ها و سلاح ها به کار گرفته شده. [ ۱۲] [ ۱۳] قدیمی ترین نمونه های این الگو در برخی از تسوباهای اصلی ژاپنی ( نگهبان شمشیر ) به سبک توران گاتا تسوبا ( تسوبای تخم مرغی شکلِ واژگون ) دیده می شود که از قرن ششم تا هفتم به شمشیرها وصل می شدند. تسوبا به شکلِ نماد قلبِ توخالی شده بود. [ ۱۴] [ ۱۵]
اگرچه این شکل در بسیاری از آثار و متون کتیبه ای باستانی استفاده شده است اما ترکیب شکل قلب و استفاده از آن در استعاره قلب در اواخر قرون وسطی ایجاد شد. بر اساس نمونه های اولیه ی احتمالی یا مستقیما در قرن ۱۳ تا ۱۴، نماد قلب در معنای عشق، در قرن ۱۵ توسعه یافت و در طول قرن ۱۷ در اروپا رایج شد. [ ۱۶]
عکس قلب (نماد)عکس قلب (نماد)عکس قلب (نماد)عکس قلب (نماد)عکس قلب (نماد)عکس قلب (نماد)
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

دانشنامه آزاد فارسی

قلب (heart)
اندامی ماهیچه ای. با انقباض منظم خون را با فشار در بدن جانوران دارای دستگاه گردش خون به جریان می اندازد. کرم های حلقوی و بعضی از بی مهرگانِ دیگر دارای قلب های ساده ای اند شامل بخش های ضخیم شده ای از رگ اصلی، که منظماً نبض دارند. کرم خاکی دَه قلب از این گونه دارد. مهره داران یک قلب دارند. قلب ماهی دوحفره ای است. دهلیز با دیواره ای نازک، که زمانی به آن گوشک می گفتند، برای دریافت خون باز می شود و بطن با دیواره ای ضخیم خون را به بیرون تلمبه می کند. دوزیستان و بیشتر خزندگان دو دهلیز و یک بطن دارند. پرندگان و پستانداران دو دهلیز و دو بطن دارند. ضربان قلب را دستگاه عصبی غیرارادی و مرکز کنترل داخلی یا ضربان ساز، یعنی گرۀ سینوسی دهلیزی، کنترل می کند. قلب انسان کم وبیش مخروطی شکل است و درون قفسه سینه، پشت استخوان جناغ، بالای دیافراگم، و بین دو ریه واقع شده است. سطح پشتی و شکمی آن مسطح است. در حالت سلامت، اندازۀ قلبِ هر کس به اندازۀ مشت بستۀ اوست. اندازۀ قلب با وزن، سن، جنس، و میزان سلامتی شخص تغییر می کند. گنجایش آن در نوزادان حدود بیست سانتی متر مکعب و در نوجوانان ۱۵۰ تا ۱۶۰ سانتی متر مکعب است. قلب ورزشکاران معمولاً کمی بزرگ تر از قلب افراد عادی است. قلب زنان گنجایش کمتری دارد. و از قلب مردان سبک تر است. پستانداران دستگاه گردش خون مضاعف دارند. در این حالت، قلب به دو نیمه تقسیم می شود و هر نیمه به صورت تلمبۀ جداگانه ای عمل می کند. یک سَمْتِ قلب خون را به شُشْ ها تلمبه کرده و به قلب باز می گرداند. سَمْتِ دیگر خون را به همۀ قسمت های بدن می فرستد و بدن خون را به قلب باز می آورد.
چرخۀ قلبی. این چرخه شامل اتفاقات متوالی در طول یک گردش کامل، حاصل از یک ضربان قلب، است. در قلب انسان دو دهلیز هم زمان منقبض می شوند. به دنبال آن توقفی کوتاه وجود دارد و سپس، دو بطن منقبض می شوند. سپس همۀ قلب برای زمان طولانی تری استراحت و توقف می کند. مرحلۀ انقباض سیستول و مرحلۀ استراحت بعد از آن را دیاستول می نامند که در شرایط عادی ۷۰ تا ۸۰ بار در دقیقه تکرار می شود. زمانی که دو دهلیز منقبض می شوند، خون از داخل آن ها به بطن ها که در حالت استراحت اند می ریزد تا پر شوند. طی این مدت، دریچه های بین دهلیزها و بطن ها، دریچه های دولختی و سه لختی، بازند. وقتی ماهیچۀ دیوارۀ بطن ها منقبض می شود، دریچه ها بسته می شوند. در چنین حالتی، در دیواره های قلب ارتعاشاتی ایجاد می شود که اولین و بلندترین صدای ضربان قلب است. وقتی دریچه ها بسته اند، مانع بازگشت خون به دهلیز می شوند. بطن ها با فشار دریچه های سرخ رگ ششی و آئورتی را باز کرده و خون را به داخل سرخ رگها می فرستند. این امر باعث باز شدن دریچه های کوچک سرخ رگ ها می شود. همین که بطن ها شروع به استراحت می کنند، این دریچه ها بسته و مانع بازگشت خون به قلب می شوند. با بسته شدن آن ها، دومین صدای قلبی ایجاد می شود که آهسته تر است. هنگام استراحت بطن ها، خون به داخل دهلیزها و از طریق دریچه هایِ بازِ دهلیزی ـ بطنی به بطن ها می ریزد و قلب آمادۀ شروع چرخۀ قلبی بعدی می شود.
ساختار داخلی. قلب درون کیسۀ غشایی محکمی با نام آبشامه قرار دارد و طوری آویزان است که نوک آن به سمت چپ و پایین متمایل است. به نقطه ای که در آن تکان قلب بیشتر محسوس است ضربه اپکس (ضربان رأس) می گویند. این اندام با دیواره ای طولی به دو نیمۀ راست و چپ و در عرض، به دو حفره در بالا و دو حفره در پایین تقسیم می شود: دهلیز و بطن های راست و چپ. خون تغذیه کنندۀ قلب از سرخ رگ های اکلیلی راست و چپ تأمین می شود که از ابتدای سرخ رگ آئورت منشأ گرفته اند. قلب را بافت چربی احاطه کرده است که در آن رگ های لنفاوی، اعصاب، و پایانه های عصب یافت می شوند. سطح داخلی محفظۀ قلب را درون شامه می پوشاند.
دهلیزها و بطن ها. دهلیزها در قسمت پهن تر قلب، یعنی در بالا، قرار گرفته اند و حفره هایی با دیوارۀ نازک اند که به منزلۀ محل ذخیره، خون را از سیاه رگ ۳۱ها دریافت می کنند. دو سیاه رگ بزرگ که سیاه رگ های اصلی اند، خون بدون اکسیژن را از سر، بدن، و اندام های حرکتی به قلب باز می گردانند و به دهلیز راست می ریزند. این حفره از بطن زیرین با دریچۀ سه لختی جدا می شود. بطن راست حفرۀ هرمی شکلی است که نسبت به دهلیزها دیواره های ضخیم تری دارد. مدخل سرخ رگ ششی، که از بطن راست سرچشمه می گیرد، دریچه ای دارد که در زمان استراحتِ بطن مانع بازگشتِ خونِ خارج شده به بطن می شود. چهار سیاه رگ ششی خون را از شش ها به دهلیز چپ می آورند و از آن جا به بطن چپ منتقل می کنند. بطن چپ دیواره های محکمی دارد، زیرا بر اثر انقباض باید فشار خون کافی ایجاد کند که خون به همۀ بدن برسد. دریچۀ بین دهلیز و بطن چپ فقط دو بخش برگی شکل دارد و شبیه کلاه اسقف، و به همین سبب به میترال معروف است.

قلب (ادبیات). (به معنای واژگون کردن) در اصطلاح بدیع، سخنی است که صورتِ واژگونۀ آن نیز آورده شده است: ۱. قلب کل آن است که همۀ حروف کلمه عکس یکدیگر باشد، مانند «زان» و «ناز» در این بیت: زان ناز تو می کشند عشاق/ای حورلقا، که روح بخشی. ۲. قلب بعض آن است که برخی از حروف کلمات معکوس باشند، مانند «بنات» و «نبات» در این بیت: به باغ رو که بناتِ نبات را بینی/نگشته سیر چون عشاق از کنارِ بِکار ۳. قلب مستوی آن است که اگر کل یا بخشی از کلام را معکوس کنیم همان بخش به دست آید، مانند دو مصراع زیر که حروف هرکدام را معکوس کنیم همان مصراع ساخته می شود: شو همره بلبل بلب هر مهوش/شکر بترازوی وزارت برکش ۴. قلب مجنّح (یا: قلب الجناحین) آن است که دو کلمۀ معکوس را یکی در آغاز مصرع و دیگری را در پایان آن آورند؛ مانند «گنج» و «جنگ» و «رای» و «یار» در این دو مصرع: گنج دولت دهد گزارش جنگ/رای نصرت کند حمایت یار

جدول کلمات

فواد

مترادف ها

anagram (اسم)
مقلوب، قلب، تحریف

midst (اسم)
قلب، دل، قسمت وسط

brassy (اسم)
قلب

counterfeit (اسم)
قلب، بدلی

heart (اسم)
جوهر، قلب، مرکز، ضمیر، دل، رشادت، لب کلام، دل و جرات، مغز درخت

spurious (صفت)
قلابی، حرامزاده، نا درست، قلب، جعلی، بدل، بدلی، الکی

suppositious (صفت)
واهی، قلب، تصوری، تقلبی

فارسی به عربی

بدیل , تزییف , قلب , مزور , وسط

پیشنهاد کاربران

این جستار ازآنه بنده نیست ؛ جایی خواندم و درست دیدم اینجا به همندر ( اشتراک ) میگذارم
قلب از قلوه آمده و با دگرش واو به به میتوان دید ک قلوه به قلبه تبدیل شده و سپس به قلب بکار رفته ؛ قلب ایرانیست . . .
قلب ( انگلیسی: Heart ) ، فیلسوفان و عرفا این لفظ را به معنی لطیفه ربانی ( دل ) ، به کار برده اند.
این لطیفه ربانی، حقیقت انسان است و کار آن، ادراک حقایق عقلی، به طریق شهود و ثانوی به آن طریق قیاس و استدلال است.
...
[مشاهده متن کامل]

ادراک نفس مُدرِک در پرتو نور قلب است.
شناخت اصول و مبادی اولی، فقط از طریق ادراک دل ممکن است، و عقل باید به ادراک دل رجوع کند و استدلال خود را بر آن متکی گرداند.

قلبقلبقلب
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/قلب_(اسلام)
دل
قلب:
مراد از قلب همان عضو صنوبری شکل در بدن انسان است که کارکرد آن عموماً برای ما قابلِ فهم نیست. قلب از حالتی به حالت دیگر در می آید. کلمات مُنقلب و انقلاب از قلب گرفته شده اند. یعنی قلب گاهی غمگین و گاهی شاد؛ گاهی دچار احساسات و گاهی دچار رکود و سکوت می شود. وقتی می فرماید: أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ یعنی قلب ها همیشه از حالی به حال دیگر در می آیند و تنها این ذکر خداست که آن ها را ثابت و آرام نگه می دارد.
...
[مشاهده متن کامل]

قلب فارسی است زیرا کلب در سانسکریت نخستین آفریده است وقلب نیز نخستین بخش ساختهء تن مردم است.
لری بختیاری
دل:قلب
پف:شش
گده:معده
رین:روده
گردال:کلیه
دست چپ:طحال
نا:گردن
همانطور که دوست خوبمون فرکیانی گفتند قلب نمیتواند اربی باشد و از نشانه های دیگر ان اینست چطور برای کل عضو و اندام انسانی و حیوانی ایرانیان نامی داشتند اما برای یکی از مهمترین اندام نامی نداشتند ( انچه
...
[مشاهده متن کامل]
که دِل میگوییم به چمار درون است و وقتی میگوییم دل درد دارم یعنی درد درونی دارم / همچنانکه در زبان مازندرانی به داخل شدن دِلِه شدن میگوییم و از همینجا پیداست دخل اربی از دل ایرنی امده.

البته منبع. فرهنگ ریشه های هندواروپایی زبان فارسی
قلب
"قَلْب" براحتی بدون تقلّب ( بررسی - وارسی - کندوکار ) وقائع را قبول نمیکند:
= لُب - محض - خالص.
قَلَبَ الشئ: تفَحَصَّهُ وتصفّحه فرأی داخله وباطنه مع ظاهره فأدرکه وتیقّنَ به وتمکّن من تبیانه بأحسن وجه ممکن.
...
[مشاهده متن کامل]

قَلَّب : کثرت التقلُّب، بالا پائین کردن ( راست وچپ، درون وبرون دیدن ) ، تفحُّص ، ازمایش کردن، زیر و رو کردن چیزی ، جستجو، بررسی کردن موضوع، تلاش برای پی بردن حقیقت چیزی . کَندُکاویدن، تحقیق . . .
مُقَلِّب : الأسد، الذئب ( لأنّه یتقلّب ویتحرّک کثیراً ولا یسکن ولا یهدأ )
ما یُجادِلُ فی‏ آیاتِ اللَّهِ إِلاَّ الَّذینَ کَفَرُوا فَلا یَغْرُرْکَ تَقَلُّبُهُمْ فِی الْبِلادِ
. . .
در مفهوم بیان قرآنی ؛ قلب یکی از مزیّات نفس است که وقائع را اینقدر تقلّب ( پائین بالا میکنه - تفحّص با دقّت - سبک و سنگین کردن - زیر و رو کردن مشاهدات ، جستجو، بررسی کردن دین، تلاش برای پی بردن حقیقت خلقت ) تا به صورت دقیق وحقیقی خودش پی ببره وبه سادگی وسطح نگری وعجلهء وبدون تعقّل وتفکّر وتفقّه ووضوح . . . ازش رد نمیشه . . .
وقلب جای در بدن ( فیزیکی ) نیست و جدا از روح نیست.
ودر مغز ( مُخ ) فعالِیّت نمیکنه.
بلکه یکی از مزیّات اساسی وکاربردی نفس است.
ای تا نفهمه دقیقاً وبا تصویر روشن وبیّن ؛ واقعیت رو به حقیقت نمی پذیرد.
. . .
قَلَبَ التاجرُ السلعةَ: تبصّرها وفتَّشَ عن أحوالها.
تقریباً همه در خرید کالا ( خصلت غالب مردم ) ؛ اینقدر در بازار بین مغازها وسایتهای بازرگانی تقلّب میکنه ( سر میزنه )
وساعت ها صرف میشن برای جُست بهترین قیمت وکیفیت! ( بالأخص خودرو )
ودر دیدن وتفحص وسنجش مشخصات وممیزات وتفاوت جنس را ( مورد نظر ) تقلّب میکنه ( دیدن با دقت )
وتا اطمئنان کامل از قیمت وکیفیت و. . . حاصل نشه؛ خرید نمیکنه.
این خصلت نفس در "قرآن عربی مبین" برای انتخاب وقبول کردن "کلام الله" و"دین الله" با تکرار فراوان وتأکید مشدد؛ دعوت شد.
وبدون تقلّب دین را ( تفحص ویقین وتفقه وتدبّر ) ایمان را قبول نیست.
أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلی‏ قُلُوبٍ أَقْفالُها = مگه در ( باب ) فهم ودرک تفحص بسته وقفله! که این حقائق وارد ذهنشان ودرک توسط روحشان . . . نشود!
. . .
یُقَلِّب کفّیه : کنایة عن الندم
یُقَلِّب أفئدتهم : کنایة عن تغییر وقلب رأیهم عن الصواب
. . .
تقلّب به معنیه کلاهبرداری اشتباه نگیر
. . .
به واژه ها: مُخ ( مَغز - Brain ) وفؤاد وصدر وعقل و. . . رجوع کنید

دل که امروزه بیشتر برای شکم استفاده می شود، بیشتر برابر قلب است نه شکم.
ریشه یِ واژه یِ " دِل" در زبانِ پارسی و پیشنهادِ واژه یِ " زُرد" به جایِ واژه یِ " قلب" :
در زبانِ اوستاییِ کهن واژه یِ " زرد: zərəd" و در اوستاییِ جوان واژه یِ "زردَیَ: zərəδaya " را به چمِ " دل، قلب" داشته ایم.
...
[مشاهده متن کامل]

ترگویه ( =ترجمه ) یِ آن به زبانِ پهلوی" دِل:dil" بوده است.
شاید بپرسید چگونه واژه یِ " زرد: zərəd" با واژه یِ " دل" همریشه است؟
در اینجا دو دگرگونیِ آوایی رُخ داده است:
1 - دگرگونیِ آواییِ " د/ز":
چنین دگرگونیِ آوایی را در واژگانِ " زان" ( اوستایی ) و "دان" ( پارسیِ باستان ) که ریشه یِ واژه یِ "دانستن" است، داشته ایم و همچنین واژگانی چون زمان/دمان و. . . .
2 - دگرگونیِ آواییِ ( رد/ل ) که در زبانهایِ باستانیِ ایرانی به جز اوستایی ( که در آن " ل" نداشتیم ) ، بسیار رواگمند ( =رایج ) بوده است.
نمونه ها:
سردار/سالار
سَرِد/سال
آمرد/آمُل
وَرد/ وَل، گُل. . . . . . از اوستاییِ " varəda"
پَرت/پُل. . . . . . . . از اوستایی "parəta "
رَئُد/اَل . . . . . به چمِ " سُرخ"
و. . . .
پس با دگرگونی هایِ آواییِ 1 و 2 از " زرد: zərəd" به " دل" می رسیم.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پیشنهاد:
ما می توانیم برپایه یِ دگرگونیِ آواییِ رواگمندِ دیگری در زبانهایِ اوستایی - سانسکریت یعنی " ərə - " به " our - یا ur - یا or - " از واژه یِ " زرد: zərəd"، واژه یِ " زُرد: zord" را بسازیم تا افزون بر واژه یِ " دل"، واژه یِ " زُرد" را نیز در زبانِ پارسی به چمِ " قلب" بکارگیری کنیم.
پَسگشت:
ستونِ 1692 از نبیگِ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیِ کهن" ( کریستین بارتولومه )

قلب
قلب: همتای پارسی این واژه ی عربی، اینهاست:
شانج ŝānj ( سغدی: ŝānc )
زرژ zarž ( سغدی: ذرژی żreži )
در تفسیر طبری به جای قلب از واژه نبهره استفاده شده
واژه قلب
معادل ابجد 132
تعداد حروف 3
تلفظ qalb
نقش دستوری اسم
ترکیب ( اسم ) [عربی]
مختصات ( ~ . ) [ ع . ]
آواشناسی qalb
الگوی تکیه S
شمارگان هجا 1
منبع لغت نامه دهخدا
متاسفانه اصلا ریشه یابی نمیکنید و فقط میایید برابر فارسیشو مینویسید کارو تموم میکنید در صورتی که خود واژه قلب مربوط به زبان های هندواروپایی میشه نه عربی که از خانواده زبانهای آفریقایی آسیایی هست.
این واژه از خانواده زبانی دیگر وارد عربی شده ریشه یابی عمیق انجام بدید .
ممنون
دل، وسط، میانه، تقلبی، قالب. . . ♡
دکتر کزازی در نوشته های خود واژه " باشگونگی" را به جای واژه ی " قلب " به کار برده است.
خزانه اسرار ؛ مخزن الاسرار، کنایه از قلب :
چو مردمان شب دیرنده عزم خواب کنند
همه خزانه اسرار من خراب کنند.
مسعودسعد سلمان.
کژیدن ( تحریف )
قلب در ایهام خیلی به کار میرود و به معانی :
( دل ، سکه تقلبی ، میانه سپاد )
دگرگونی
در گفتار لری :
قُل=چیز هایی که درون یک چیز است و جزئی از آن به حساب می آید= ( قُلوْ، قُلبْ، گُلْوْ، قُلوِ، کُلیه، قلب )
شاید قَلب=قُلب
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...
[مشاهده متن کامل]

قِلپ، گِلپ=فرو افتادن
قلپنیدن، گلپنیدن= فرو افتادن
قلپستن، گِلپستن = زمین خوردن، فرو افتادن، چپ شدن
گِلو ( لری ) ، قِل، قِر، غِل ( غلت ) غِر ( لری ) = چرخ، دور خوردن
شاید انقلاب از این ریشه ( چرخ خوردن یا افتادن ) باشد.

گش
لغت نامه دهخدا
گش . [ گ ِ ] ( اِ ) دل را گویند که بعربی قلب خوانند. ( برهان ) ( آنندراج ) :
از دهان وی و پلیدی او
هرکه دیدش بر او بشورد گش .
پوربهای جامی ( از آنندراج ) .

قلب یا همان دل چیژی که به آدمبت جان میبخشد و عشق در آن جوانه میزند و سرچشمه مهر و محبت است : )
مرتبه قلبیه همان ولادت دوم است که حضرت عیسی بدان اشاره فرمود :� کسی که بار دوم زاییده نشده باشد ، هرگز به ملکوت آسمان ها و زمین ولوج پیدا نمیکند . �
( عنبوع الحیوة_حضرت استاد صمدی آملی )
( قلب ) به معنای دگرگون شدن زیاد انقلاب و استقبال هم همان ریشه را دارد و دلیل نام گذاریش هم به این دلیله چون خیلی زود تغییر حالت می دهد ( منظورم حالت های قلبی است از جمله تعبیرهای دل گیر بودن یا دل رّق
...
[مشاهده متن کامل]
بودن یا دل نازک بودن و . . . رو براش تفسیر می کنیم ) که حالت های قلبی که بنا به طی کردن مسیر عبودیت و بندگی یا مسیر تاریکی و معصیت که شخص طی می کند و حالت ها و احوال های قلبی خوب جهت مسیر بندگی و حالت ها و دلتنگی ها و دل سخت شدن جهت مسیر تاریکی و معصیت در قلب که رخ می دهد.

واژه پارسی_آریایی قلب→گلب از لغت gʷelbh* به مانای زهدان و اندرونه womb گرفته شده که در دیگر سرزمینهای آریایی به مانای شکم اندرون ناف و دل به کار میرود. واژه gʷelbh که با واژه قلوه ( کلیه ) همریشه است گویشی دیگر از واژه سنسکریت गर्भ garbha است مانند برگ=بلگ. واژگان قلب و دل و قلوه به هم رپت دارند زیرا:
...
[مشاهده متن کامل]

الف - ریشه شناسان میگویند واژه سنسکریت गर्भ garbha به یونانی رفته و به شکل دلفوس δελφύς همریشه با دُلفین ( ماهی کُره دار ) به مانای زهدان - اندرونه درآمده که همآوایی با واژه دل در پارسی دارد. ب - در ایران واژه تودلی به کُره گاو نزاییده میگویند که پس از کشتار گاو آنرا درآورده و به فروش میرسانند.
ج - در آلمانی کهن واژه کلب kilb به چَمارِ زهدان - اندرونه است.
د - در گرجستان واژه گول gul به مانای دل heart است که همآوایی با واژه قلوه در پارسی دارد.
چهار نکته بالا نشان میدهند که قلب و دل و قلوه هر سه نشانگر اندرونِ پیکرِ جانداران ( امعا - احشا ) هستند و اینکه قلب ( دل heart ) را همریشه با واژگان انقلاب و منقلب میدانند یک خیالبافی بیش نیست زیرا اینان به مانای دگرگونی و شورش و پریشانی هستند و رپتی به دل و روده و شکم ندارند. در سنسکریت गर्भ garbhaقلب دو چَمار دیگر نیز دارد: بِگِرت ( مفهوم ) =concept مانند قلب کلام و وَسَت ( وسط ) = middle مانند قلب سپاه.
*پیرس ( منبع ) : فرهنگ ریشه شناختی Pokorny

دل. دگرگون شده و منقلب شده. تقلبی و ناسره
گش
کوتاه ترین راه بین دو قلب : shortest way between two heart

مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ٣٠)

بپرس