قره باغ کوهستانی

قره باغ کوهستانی ( به ارمنی: Արցախ، آرتساخ ) ، ( به ترکی آذربایجانی: Dağlıq Qarabağ، داغ لیق قره باغ ) منطقه ای محصور در خشکی با مساحتی حدود ۴٬۴۰۰ کیلومتر مربع در قفقاز جنوبی و در جنوب شرقی کوه های قفقاز کوچک واقع شده است. این منطقه در تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان، بخشی از استان قره باغ علیا است و توسط خاک اصلی جمهوری آذربایجان محصور شده است. بزرگ ترین شهر و مرکز سیاسی ناگورنو قره باغ، شهر استپاناکرت است و شهر شوشی مرکز فرهنگی آن است.
نام «قره باغ» برای نخستین بار می توان آن را در کتاب حمدالله قزوینی تاریخ نویس در سدهٔ ۸ ه‍. ق مشاهده کرد.
نام منطقه در سنگ نبشتههای اورارتو ( دوران پادشاهی آیرارات ) به صورت های «آرداخونی» یا «اوردخینی» و «اوردخه» قید شده است که نام آرتساخ از آن مأخوذ است و سرزمینی به این نام در هزارهٔ اول پیش از میلاد جزو پادشاهی آیرارات و سپس یرواندیان ( دودمان اروندی ) قرار داشت. [ ۳] [ ۴] [ ۵] استرابون در ( کتاب جغرافیای ) خود قسمت سمت راست رود کورا ( محل کنونی قره باغ ) را با نام «ارخیستینا» ( Orkhistene ) به عنوان یک استان ارمنستان بزرگ - ( ارمنستان = هایاستان ) دانسته که به خاطر سوارکارانش شهرت داشته است. [ ۶]
در زمان سلطهٔ حکومت روسیه شوروی واژهٔ «کوهستانی» ( به روسی: Нагорный، آوانگاری:  ناگورنو ) به آن افزوده شده و نام این منطقه به منطقهٔ «قره باغ کوهستانی» ( به روسی: Нагорного Карабаха، آوانگاری:  ناگورنو قره باغ ) تبدیل شده است.
در دورهٔ اتحاد جماهیر شوروی، «استان خودمختار قره باغ کوهستانی» یکی از بخش های خودمختار جمهوری آذربایجان بود که شامل شش شهرستان به نام های مارتاکرت, مارتونی, شوشی, آسکران و هادروت و شهر استپاناکرت بود.