قاضی سعید قمی

[ویکی شیعه] قاضی سعید قمی، (۱۰۴۳ق ـ ۱۱۰۳ق) طبیب، حکیم، عارف، شاعر و عالم شیعی در عصر صفوی. اکثر آثار به جا مانده از قاضی سعید در شرح احادیث است. همچنین همه آثار او به استثنای کلید بهشت و اسرار الصنایع به زبان عربی نگاشته شده است. او به فارسی و عربی شعر می سروده و آثارش آکنده از آیات و روایات و کلمات عرفا، حکما، متکلمان، مفسران و محدثان است.
شرح توحید الصدوق، کلید بهشت، اسرار العبادات و مکاتبات فیض و قاضی سعید قمی از جمله آثار اوست.
قاضی سعید در ۱۰۴۳ق / ۱۶۳۳م در قم به دنیا آمد. بخش زیادی از زندگی خود را در همان شهر به تدریس گذراند و در سال ۱۱۰۳ق/ ۱۶۹۱ در همان جا از دنیا رفت. او در اصفهان شاگرد رجبعلی تبریزی بود، اما به شاگردی محسن فیض و عبدالرزاق لاهیجی نیز درآمد. وی از برجسته ترین نمایندگان عرفان شیعه امامی است.

[ویکی اهل البیت] قاضی سعید قمی (1049-1103 ق) معروف به «حکیم کوچک»، از حکما و عرفای بزرگ در دوران صفویه بوده است. از اساتید وی می توان به ملا رجب علی تبریزی و ملامحسن فیض کاشانی اشاره کرد که از جمله شاگردان ممتاز، حکیم ملاصدرا به شمار می آمدند.
محمد سعیدبن محمد مفید قمی معروف به قاضی سعید قمی در دهم ذی القعده سال ۱۰۴۹ ق در قم متولد شد. در آثاری که توسط این دانشمندان به رشته نگارش درآمده عموماً نامی از پدرش دیده نمی شود و تنها در مجلد اول کتاب گرانسنگ «شرح توحید صدوق» خود را «محمد» فرزند «محمد مفید» دانسته و در مجلد دوم مصنف، خویش را محمد فرزند مفید معرفی کرده است. از برخی کتب تراجم برمی آید که مفید لقب پدرش بوده و نام والد وی محمدباقر است، صاحب کتاب «طرائق الحقایق» نام پدر قاضی سعید را محمد نوشته
و نصرآبادی و به تبع وی صاحب سفینه خوشگو، پدر وی را محمدباقر معرفی کرده اند.
محمدباقر در زهد و وارستگی مشهور بود و در شهر مقدس قم به شغل طبابت اشتغال داشت و بانهایت دلسوزی و رعایت موازین علمی و شرعی از این طریق روزگار می گذرانید. قاضی سعید قمی در چنین بوستان معطری در ذی القعده سال 1049 هـ.ق دیده به جهان گشود
و خانواده خویش را سرشار از شادی و شعف نمود، البته هانری کربن تاریخ تولد وی را به سال 1043 هـ.ق در شهر قم درج نموده است.
این عالم شیعی در برخی نوشته ها خود را محمد معروف به «سعید» معرفی کرده است و شرح حال نویسان از وی تحت عناوین «قاضی سعید قمی»، «میرزا محمد سعید»، «ملا سعید» و «حکیم کوچک» نام برده اند.
برادر بزرگتر وی میرزا محمدحسین نام دارد که از شاگردان ملا رجبعلی تبریزی است و نزد شاه عباس دوم صفوی (1077-1052 هـ.ق) در ردیف طبیبان حاذق بود. می گویند محمدحسین ریاست اطبای آن روزگار را عهده دار بود و نزد حاکمان صفوی از اهمیت و اعتبار ویژه ای برخوردار بوده است، وی بعد از مرگ شاه عباس از سرپرستی طبیبان معزول گشت و موظف گردید در قم زندگی کند؛ بعد از آن بار دیگر به اصفهان فراخوانده شد و پس از گذشت چند سال اعتباری کسب کرد و به سمت طبیب دربار شاه سلیمان صفوی منصوب گردید و بدان سمت باقی بود تا آن که رخ در نقاب خاک کشید و در اصفهان رحلت نمود.
حکیم محمدحسین بن محمد مفید قمی همچون اساتیدش به حکمت و عرفان گرایش داشت و در این راستا به پژوهش هایی دست زد. دیگر تلاش های این فرزانه اندیشمند تفسیری است بر قرآن کریم به زبان فارسی که نزدیک به چهل هزار سطر می باشد.

قاضی سعید قمی (قم ۱۰۴۹ـ پس از ۱۱۰۷ق)
(معروف به حکیم کوچک) فیلسوف، عارف، محدّث، فقیه امامی و طبیب ایرانی. وی پس از فراگیری دانش های مقدّماتی به اصفهان مهاجرت کرد و از درس ملارجبعلی تبریزی و فیض کاشانی بهره برد و پس از آموختن طب در شمار پزشکان شاه عباس دوم درآمد و پس از چندی در قم منصب قضاوت یافت. به سبب اختلافی در زمان شاه سلیمان صفوی در قلعۀ الموت زندانی و پس از مدتی آزاد شد. سپس به قم رفت و به تصنیف و تدریس پرداخت. به تأثیر از آرای استادش رجبعلی تبریزی، دارای مشرب خاصی در فلسفه و عرفان است و بر پاره ای از آموزه های وجودی حکمت متعالیه و برخی از تعلیمات ابن عربی، چون اعیان ثابته، سخت می تازد. از وی بیش از بیست اثر گزارش شده است. از آثارش: شرح توحید صدوق؛ شرح اربعین (این دو اثر به انجام نرسیده است)؛ مجموعۀ اربعینیات مشتمل بر یازده رساله؛ اسرار الصنایع فی فلسفة بعض العلوم؛ کلید بهشت در فلسفه؛ اسرارالعبادات؛ تعلیق بر اثولوجیا.