فقه الحج

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «فقه الحج: بحوث الاستدلالیة فی الحج» تألیف آیت الله لطف الله صافی اصفهانی است که در چهار مجلَد، به زبان عربی،به مباحث فقهی حج پرداخته است.
به روش فقه استدلالی نگاشته شده و با استناد به ادله اربعه (کتاب و سنت، عقل و اجماع)و با استفاده از اقوال فقها به نگارش درآمده است.
در جلد اول، نخست مباحثی در باب وجوب حج و فوریت وجوب آن و لزوم تهیه مقدمات حج بیان شده؛ سپس شرایط وجوب حجة الاسلام مانند: بلوغ، کمال، عقل و داشتن استطاعت مالی و جانی و مصداق های استطاعت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
در شرط بلوغ با اشاره به حکم به جا آوردن حج توسط فرد غیربالغ،بر لزوم اذن والدین او جهت انجام حجة الاسلام تأکید شده است. آنگاه نحوه احرام بستن صبی (غیر بالغ) توسط ولیّ خویش و انجام واجبات و مستحبات حج توسط چنین فردی بیان شده است.
در قسمت دیگر، نگارنده به شرط استطاعت در وجوب حج اشاره نموده و مراد از استطاعت و مصادیق متعدد آن را بررسی کرده است.

[ویکی فقه] فقه الحج (للصافی). « فقه الحج: بحوث الاستدلالیة فی الحج» تألیف آیت الله لطف الله صافی اصفهانی است که در چهار مجلَد، به زبان عربی ، به مباحث فقهی حج پرداخته است.
ایشان در سال ۱۳۳۷ ه . ق، در شهر گلپایگان، قدم به صحنه هستی نهاد. آیت اللّه العظمی صافی، در نوجوانی قدم به وادی علم و معنویت حوزه نهاد و میهمان صفای حلقه های صمیمی درس و بحث و مَحرَم شور وصف ناپذیر مناجات نیمه شب پاکباختگان حوزه شد. ایشان، سالها از طرف مرحوم آیت اللّه العظمی بروجردی و پس از ارتحال آن بزرگوار، از معدود کسانی بود که مسؤولیت امتحان فضلای حوزه در سطح عالی و درس خارج را داشته و شماری از مجتهدان کنونی و مدرسین حوزه علمیه قم ، نزد معظم له امتحان داده اند. این فقیه گرانقدر، علاوه بر موارد مذکور، مطالعات گسترده ای در زمینه ادبیات و تاریخ اسلام و ایران داشته و ضمن آشنایی با قالب های گوناگون شعری، در سرودن شعر نیز مهارت کامل دارند. این مرجع فرزانه، حتی اکنون نیز با تمامی مشغله های موجود، اخبار و مسائل دنیا و بالخصوص جهان اسلام را هر روز با دقت تمام از طریق رسانه های گروهی دنبال کرده و بنا به اطلاعات وسیع تاریخی- سیاسی، از قدرت تحلیل بالایی در زمینه رویدادهای منطقه ای، جهانی و دنیای اسلام برخوردار است و مصداق واقعی« عالِم به زمان» می باشد.
ساختار
به روش فقه استدلالی نگاشته شده و با استناد به ادله اربعه( کتاب و سنت، عقل و اجماع ) و با استفاده از اقوال فقها به نگارش درآمده است.
گزارش محتوا
در جلد اول، نخست مباحثی در باب وجوب حج و فوریت وجوب آن و لزوم تهیه مقدمات حج بیان شده; سپس شرایط وجوب حجة الاسلام مانند: بلوغ، کمال، عقل و داشتن استطاعت مالی و جانی و مصداق های استطاعت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.در شرط بلوغ با اشاره به حکم به جا آوردن حج توسط فرد غیربالغ، بر لزوم اذن والدین او جهت انجام حجة الاسلام تأکید شده است. آنگاه نحوه احرام بستن صبی( غیر بالغ) توسط ولیّ خویش و انجام واجبات و مستحبات حج توسط چنین فردی بیان شده است.در قسمت دیگر، نگارنده به شرط استطاعت در وجوب حج اشاره نموده و مراد از استطاعت و مصادیق متعدد آن را بررسی کرده است.در بحث از استطاعت تهیه زاد و راحله برای انجام اعمال حج، ساقط شدن حج بر اثر فقر و تنگدستی پس از استطاعت مالی و معیارهای استطاعت مورد تجزیه و تحلیل فقهی قرار گرفته، پس از آن احکام بذل استطاعت و حج بذلی و استطاعت بدنی و قدرت بر انجام مناسک حج به صورت مبسوط بیان شده است.بیان احکام حج نذری، انجام حج زنان و اجازه مردان به آنان و احکام حج مستحبی از دیگر مباحث مجلد اول از این مجموعه است.در جلد دوم نیز ادامه مباحث مربوط به احکام نذر در حج و وجوب حج به واسطه نذر و احکام حج نیابتی و شرایط نائب و منوب عنه، در صورتی که عذری برای انجام حج واجب داشته باشد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و احکام اجیر گرفتن در حج و دادن اجرت بر انجام اعمال و مناسک حج ، احکام وصیت کردن به انجام حج واجب یا مستحب و تأمین مال برای انجام حج وصیت شده نیز، مطرح شده است.در بخش بعدی کتاب اقسام عمره و احکام آن و همچنین اقسام حج و احکام آن بیان شده و اموری را که موجب تمتع می شود و حدود آن بررسی و شرایط وجوب حج تمتع تبیین گردیده است.احکام حائض و نفساء حین طواف، احکام میقات و کیفیت احرام بستن در آن و بیان مقدمات احرام مانند غسل و تراشیدن سر از مباحث پایانی جلد دوم می باشد.در جلد سوم کیفیت احرام و واجبات احرام مانند نیت، تعیین نوع احرام هنگام نیت ، تلبیه( لبیک) و گفتن صحیح آن، واجبات و مستحبات تلبیه ، شرایط و ویژگی های لباس احرام در زنان و مردان، محرمات احرام اعم از صید ، ذبح ، آزار حیوانات، جماع ، استمناء ، مس کردن زنان، نگاه کردن به زنان حتی محارم، شهادت دادن، نکاح کردن در حال احرام، پوشیدن لباس دوخته، پوشاندن سر و پاها، عطر زدن ، نگاه کردن در آینه، کندن مو، زخم کردن بدن و خاراندن آن، جدال و مراء کردن با مردم و سایر محرمات احرام و کفاره عدم رعایت هریک از آنها، به تفصیل آمده است.در جلد چهارم به مباحثی چون طواف و نماز طواف، سعی ، تقصیر ، واجبات حج، اعمال مکه و مسائل صد و احصار پرداخته شده است.

[ویکی فقه] فقه الحج (کتاب). کتاب « فقه الحج: بحوث الاستدلالیة فی الحج» تألیف آیت الله لطف الله صافی اصفهانی است که در چهار مجلَد، به زبان عربی ، به مباحث فقهی حج پرداخته است. آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی فقیه ، اسلام شناس و اندیشمند بزرگ معاصر می باشد .
ایشان در سال ۱۳۳۷ ه . ق، در شهر گلپایگان ، قدم به صحنه هستی نهاد. پدر او عالم عارف، مرحوم آیت اللّه آخوند ملا محمّد جواد صافی،( متولد ۱۲۸۷ ه . ق) بود که علاوه بر تخصّص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایش های مختلف علوم اسلامی مانند فقه، اصول، کلام، اخلاق، حدیث و...، و در زمینه هنرهای ارزشمندی چون شعر و خوشنویسی نیز سرآمد بود. زهد، تقوی، عشق به ولایت و فضیلت های علمی اخلاقی آن بزرگ مرد، از یک سو و مواضع قدرتمندانه او در سنگر امر به معروف و نهی از منکر و جبهه گیری های صریحش در برابر افکار انحرافی، غیر متدیّنان، ظالمان و جابران آن روزگار از سویی دیگر، هر قدر که مردم گلپایگان را شیفته و مطیع محض او می نمود، هیأت حاکمه، خائنین و زورگویان را در برابرش شکننده تر می کرد; چنان که آنها همیشه او را سدّ راه اعمال خلاف شرع و بدعت گذاری های خود دیده و تا زنده بود از غیرت دینی و خشم الهی او می ترسیدند. آفتاب عمر آن عالم جلیل القدر در افق عصر ۲۷ رجب سال ۱۳۷۸ ه . ق، مصادف با شب شهادت حضرت امام موسی کاظم علیه السلام ، غروب کرد. مادر او بانوی فاضله، شاعره و عاشق اهل بیت علیهم السّلام ، فاطمه خانم، دختر حضرت آیت اللّه آخوند ملا محمّد علی بود. از ویژگی های بزرگ معنوی، اخلاقی، که در وجود آن مرحومه متبلور بود، می توان به تعبد، اخلاص ، تقوی، معرفت به حضرت حق، شجاعت، صراحت لهجه، شوهرداری کم نظیر و اهتمام در تربیت کودکان، راز و نیاز خاشعانه و ذکر و دعا و نماز شب اشاره کرد. آیت اللّه العظمی صافی، در نوجوانی قدم به وادی علم و معنویت حوزه نهاد و میهمان صفای حلقه های صمیمی درس و بحث و مَحرَم شور وصف ناپذیر مناجات نیمه شب پاکباختگان حوزه شد. ابتدا در گلپایگان، کتب پایه ادبیات عرب را نزد عالم جلیل القدر، مرحوم آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به« قطب » آغاز کرد و ادامه مباحث ادبیات، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح در همان جا پی گرفت و در این مدت حجم وسیع کتب مهم رشته های مذکور را نزد پدر بزرگوارش، حضرت آیت اللّه آخوند ملا محمّد جواد صافی آموخت.
ساختار کتاب
به روش فقه استدلالی نگاشته شده و با استناد به ادله اربعه( کتاب و سنت، عقل و اجماع ) و با استفاده از اقوال فقها به نگارش درآمده است.
گزارش محتوا
در جلد اول، نخست مباحثی در باب وجوب حج و فوریت وجوب آن و لزوم تهیه مقدمات حج بیان شده; سپس شرایط وجوب حجة الاسلام مانند: بلوغ، کمال، عقل و داشتن استطاعت مالی و جانی و مصداق های استطاعت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در شرط بلوغ با اشاره به حکم به جا آوردن حج توسط فرد غیربالغ، بر لزوم اذن والدین او جهت انجام حجة الاسلام تأکید شده است. آنگاه نحوه احرام بستن صبی( غیر بالغ) توسط ولیّ خویش و انجام واجبات و مستحبات حج توسط چنین فردی بیان شده است.در قسمت دیگر، نگارنده به شرط استطاعت در وجوب حج اشاره نموده و مراد از استطاعت و مصادیق متعدد آن را بررسی کرده است. در بحث از استطاعت تهیه زاد و راحله برای انجام اعمال حج، ساقط شدن حج بر اثر فقر و تنگدستی پس از استطاعت مالی و معیارهای استطاعت مورد تجزیه و تحلیل فقهی قرار گرفته، پس از آن احکام بذل استطاعت و حج بذلی و استطاعت بدنی و قدرت بر انجام مناسک حج به صورت مبسوط بیان شده است. بیان احکام حج نذری، انجام حج زنان و اجازه مردان به آنان و احکام حج مستحبی از دیگر مباحث مجلد اول از این مجموعه است. در جلد دوم نیز ادامه مباحث مربوط به احکام نذر در حج و وجوب حج به واسطه نذر و احکام حج نیابتی و شرایط نائب و منوب عنه، در صورتی که عذری برای انجام حج واجب داشته باشد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و احکام اجیر گرفتن در حج و دادن اجرت بر انجام اعمال و مناسک حج، احکام وصیت کردن به انجام حج واجب یا مستحب و تأمین مال برای انجام حج وصیت شده نیز، مطرح شده است.در بخش بعدی کتاب اقسام عمره و احکام آن و همچنین اقسام حج و احکام آن بیان شده و اموری را که موجب تمتع می شود و حدود آن بررسی و شرایط وجوب حج تمتع تبیین گردیده است. احکام حائض و نُفَساء حین طواف ، احکام میقات و کیفیت احرام بستن در آن و بیان مقدمات احرام مانند غسل و تراشیدن سر از مباحث پایانی جلد دوم می باشد. در جلد سوم کیفیت احرام و واجبات احرام مانند نیت، تعیین نوع احرام هنگام نیت، تلبیه ( لبیک) و گفتن صحیح آن، واجبات و مستحبات تلبیه، شرایط و ویژگی های لباس احرام در زنان و مردان، محرمات احرام اعم از صید ، ذبح، آزار حیوانات، جماع، استمناء ، مس کردن زنان، نگاه کردن به زنان حتی محارم، شهادت دادن، نکاح کردن در حال احرام، پوشیدن لباس دوخته، پوشاندن سر و پاها، عطر زدن، نگاه کردن در آینه، کندن مو، زخم کردن بدن و خاراندن آن، جدال و مراء کردن با مردم و سایر محرمات احرام و کفاره عدم رعایت هریک از آنها، به تفصیل آمده است. در جلد چهارم به مباحثی چون طواف و نماز طواف ، سعی، تقصیر، واجبات حج، اعمال مکه و مسائل صد و احصار پرداخته شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس