فضل بن یحیی بن خالد

[ویکی فقه] فضل بن یحیی بن خالد بن برمک از خاندان برمکیان که از دولتمرد و غالباً ادب پیشه در دوره اول عباسیان، بویژه در زمان هارون الرشید بود.
فضل برجسته ترین پسر یحیی، و والی خراسان و طبرستان و ارمینیه بود در ۱۴۸، هفت روز پیش از تولد هارون الرشید در مدینه زاده شد. هنگام تولد او، یحیی عامل آذربایجان و پدربزرگش، خالد والی موصل بود. نام مادرش را زینب دختر منیر یا زبیده دختر سنین بربریه گفته اند. او و هارون برادران رضاعی بودند.
تلاش برای جانشینی محمد امین بعد از هارون
فضل ابتدا در دربار خلیفه مهدی خدمت می کرد و ظاهراً در ۲۲ سالگی نخستین شغل او ریاست حرم بود. هنگام خلافت هادی و خشم گرفتن او بر یحیی و هارون الرشید و اقامت این دو در قصر مقاتل، فضل قائم مقام پدر در قصر خلیفه بود و اخبار را به ایشان می رساند. پس از وزارت یحیی در ۱۷۰، خلیفه تربیت فرزندش، محمد (امین)، را به او واگذارد. از آن پس به اصرار مادر امین، زبیده (متوفی در ۲۱۶) و دایی او، عیسی بن جعفر، فضل کوشش خود را مصروف تثبیت جانشینی محمد امین برای هارون الرشید کرد و با وجود مخالفت های درباریان، در راه گرفتن بیعت برای او تلاش نمود.
ممالک تحت تسلط
نخستین منصب مهم او حکومت سرزمین های شرقی خلافت تا دورترین شهرهای ترک در ایران بود. در ۱۷۶، هارون الرشید فرمانروایی ولایات خراسان، ری، سیستان، ماوراءالنهر، جبال، خوارزم، طبرستان، دنباوند (دماوند)، قومِس (دامغان)، ارمینیه، آذربایجان و همدان را به او سپرد.
رویدادهای دوره حکومت
...