فرقه بهشمیه

[ویکی فقه] بهشمیة گروهی از فرقه معتزله و از یاران ابوهاشم جبائی است. ابوهاشم از پدرش به چند جهت کناره جویی کرد و به آن مسائل معتقد بود.
عبدالسلام بن ابوعلی محمد جبایی و کنیه او ابوهاشم و معروف به جبایی فرزند ابوعلی جبایی (محمد بن عبدالوهاب بن سلام بن خالدبن حمران بن ابان مکنی به ابوعلی و ملقب به جبائی، مولی عثمان بن عفان از مشایخ متکلمان و از ائمه معتزله است. سمعانی او را از اهالی جبای بصره دانسته و به عقیده حموی خطاست و صحیح آن است که وی از جبای خوزستان است. وی استاد شیخ ابوالحسن اشعری است و اشعری علم کلام را از وی فراگرفت و مذهب اشعریه از وی نشأت یافت.) متکلم بزرگ قرن سوم و چهارم قمری و از بنیان گذاران معتزله و مکتب اعتزال بوده است. ابوهاشم شاگرد پدر خود، ابوعلی جبایی بود که در آن زمان ریاست معتزله بصره را به عهده داشت. ابوهاشم در شماری از مسائل کلامی با پدرش اختلاف داشت و وقتی رئیس معتزله بصره شد، عده ای از شاگردان ابوعلی جانشینی او را بر اساس همین اختلافات کلامی رد کردند.
تاریخ تولد جبایی
در مورد تاریخ تولد او بین سال های ۲۴۷ق و ۷۷ق اختلاف است؛ اما سال ۲۷۷ق صحیح تر به نظر می رسد؛ زیرا اگر در ۲۴۷ق به دنیا آمده بود، پدرش ابوعلی (متولد ۲۳۵ق) هنگام ولادت او دوازده سال بیشتر نمی داشت. به علاوه، شواهدی هست دالّ بر اینکه ابوهاشم وقتی در پی مرگ پدرش در سال ۳۰۳ ق رئیس معتزله بصره شد، ظاهراً هنوز بسیار جوان بود. از جمله این شواهد آن است که قاضی عبدالجبار برای ذکر نام ابوهاشم در ابتدای طبقه شاگردان ابوعلی، عذر خواسته و گفته است که چون ابوهاشم از بسیاری از افراد این طبقه جوان تر است، باید به لحاظ سنی بعدتر می آمد.
وفات و محل دفن
ابوهاشم ظاهراً بیشتر عمر خود را در عَسکر مُکْرَم و بصره گذراند. در ۳۱۴ یا ۳۱۷ق ساکن بغداد شد. وی در ماه شعبان سال ۳۲۱ق در بغداد درگذشت و در همان جا دفن شد.
← سخنی از ابوعلی ایذجی
...