فردوس الحکمه فی الطب

[ویکی فقه] فردوس الحکمة فی الطب (کتاب). کتاب«فردوس الحکمة فی الطب»، به زبان عربی ، مهم ترین اثر علی بن سهل طبری در علم پزشکی است که آن را باید اثری درخشان در سرآغاز دوران تالیف و تصنیف کتب طبی بعد از عبور از دوران ترجمه کتب طبی یونانی و سریانی دانست.
پیش از علی بن سهل، اطبای بزرگی چون جبرئیل بن بختیشوع ، یوحنا بن ماسویه ، حنین بن اسحاق و... می زیسته اند و همگی، تالیفات گران قدری را در حوزه پزشکی به دنیای علم عرضه کرده اند، ولی نگاشته های آنها برخلاف «فردوس الحکمة»، یا ترجمه ای- و حداکثر شرحی- از آثار یونانی بوده و یا رسالات متفرقه ای در مسائل جزئی پزشکی بوده است؛ ازاین رو، «فردوس الحکمة» را باید قدیمی ترین نگاشته جامع علم پزشکی در سرزمین های اسلامی دانست. نگارش این اثر در سال سوم خلافت متوکل عباسی پایان پذیرفته است (همان، ص۲).مؤلف در مقدمه کتاب، خاطرنشان می کند که پدرش همیشه در پی کتب طب و فلسفه بود و ازاین رو، وی نیز به مطالعه این کتاب ها مشغول بوده است.

[ویکی نور] «فردوس الحکمة فی الطب»، به زبان عربی، مهم ترین اثر علی بن سهل طبری در علم پزشکی است که آن را باید اثری درخشان در سرآغاز دوران تألیف و تصنیف کتب طبی بعد از عبور از دوران ترجمه کتب طبی یونانی و سریانی دانست.
پیش از علی بن سهل، اطبای بزرگی چون جبرئیل بن بختیشوع، یوحنا بن ماسویه، حنین بن اسحاق و... می زیسته اند و همگی، تألیفات گران قدری را در حوزه پزشکی به دنیای علم عرضه کرده اند، ولی نگاشته های آنها برخلاف «فردوس الحکمة»، یا ترجمه ای - و حداکثر شرحی - از آثار یونانی بوده و یا رسالات متفرقه ای در مسائل جزئی پزشکی بوده است؛ ازاین رو، «فردوس الحکمة» را باید قدیمی ترین نگاشته جامع علم پزشکی در سرزمین های اسلامی دانست. نگارش این اثر در سال سوم خلافت متوکل عباسی پایان پذیرفته است (همان، ص 2).
مؤلف در مقدمه کتاب، خاطرنشان می کند که پدرش همیشه در پی کتب طب و فلسفه بود و ازاین رو، وی نیز به مطالعه این کتاب ها مشغول بوده است.
کتاب، در 7 «نوع» تدوین یافته است. هر نوع، مشتمل بر چند مقاله است و هر مقاله، خود دارای چند باب است. در مجموع، این اثر، شامل 30 مقاله و 360 باب است.
شیوه بحث در این کتاب را مؤلف چنین بازگو کرده است: «بدأت القول فی الکلیات ثم فی الجزویات، فمن فهم ما فی اول کتابی هذا، انتهی الی باب العلل و الاعراض و قد انکشف له الامر و وضح له الطریق (فردوس الحکمة، ص 7).

[ویکی فقه] فردوس الحکمه فی الطب (کتاب). کتاب«فردوس الحکمة فی الطب»، به زبان عربی ، مهم ترین اثر علی بن سهل طبری در علم پزشکی است که آن را باید اثری درخشان در سرآغاز دوران تالیف و تصنیف کتب طبی بعد از عبور از دوران ترجمه کتب طبی یونانی و سریانی دانست.
پیش از علی بن سهل، اطبای بزرگی چون جبرئیل بن بختیشوع ، یوحنا بن ماسویه ، حنین بن اسحاق و... می زیسته اند و همگی، تالیفات گران قدری را در حوزه پزشکی به دنیای علم عرضه کرده اند، ولی نگاشته های آنها برخلاف «فردوس الحکمة»، یا ترجمه ای- و حداکثر شرحی- از آثار یونانی بوده و یا رسالات متفرقه ای در مسائل جزئی پزشکی بوده است؛ ازاین رو، «فردوس الحکمة» را باید قدیمی ترین نگاشته جامع علم پزشکی در سرزمین های اسلامی دانست. نگارش این اثر در سال سوم خلافت متوکل عباسی پایان پذیرفته است (همان، ص۲).مؤلف در مقدمه کتاب، خاطرنشان می کند که پدرش همیشه در پی کتب طب و فلسفه بود و ازاین رو، وی نیز به مطالعه این کتاب ها مشغول بوده است.
ساختار کتاب
کتاب، در ۷ «نوع» تدوین یافته است. هر نوع، مشتمل بر چند مقاله است و هر مقاله، خود دارای چند باب است. در مجموع، این اثر، شامل ۳۰ مقاله و ۳۶۰ باب است. شیوه بحث در این کتاب را مؤلف چنین بازگو کرده است: «بدات القول فی الکلیات ثم فی الجزویات، فمن فهم ما فی اول کتابی هذا، انتهی الی باب العلل و الاعراض و قد انکشف له الامر و وضح له الطریق. مؤلف در تالیف این اثر- افزون بر کتب بقراط ، جالینوس ، دیاسقوریدوس ، ارسطو و بطلمیوس - از کتب حکمای نه چندان مشهور یونان هم استفاده کرده است، از جمله ثیوفرساطوط، دیمفراطیس، ارسالاوس، ایکزومینوس و... وی از منابع متعددی همچون «الایضاح من السمن و الهزال و تهیج الباه»، «العین» «طبائع الحیوان» و... بهره برده است.
گزارش محتوا
این اثر، هم دربرگیرنده کلیات طب است، هم مبحث معالجات و هم مبحث داروشناسی و داروسازی، لذا مباحث متنوعی همچون « هیولا و صورت و ماده و کمیت و کیفیت »، «طبایع مفرد و مرکب و رد نظریه کسانی که اعتقاد به طبیعت پنجم دارند»، «تضاد طبایع با یکدیگر و رد نظریه بارد بودن هوا»، «جنین شناسی»، «علت مذکر و مؤنث شدن جنین و کثرت و قلت ولد و علت دوقلو شدن جنین و کامل و ناقص شدن اعضای آن»، «مباحث مربوط به نفس»، «مزاجات بدن»، «تربیت اطفال و حفظ الصحه»، «مباحث مربوط به غذا»، «مباحث مربوط به بیماری ها»، «مباحث مربوط به قوای اشیاء»، «گیاهان و ادویه و حیوانات و سموم»، «شهرها و آب ها و بادها» و... در آن مطرح شده است. کتاب «فردوس الحکمة»، علی رغم آنکه تالیف مستقلی شمرده می شود، ولی سبک و سیاق مباحث و بسیاری از مطالب کتاب برگرفته از مکتب پزشکی یونانی است. علاوه بر این، مؤلف در این کتاب، کلیات طب هندی و شیوه معالجات آنها را بر اساس منابع طب هندی مطرح کرده است. اهمیت «فردوس الحکمة» - علاوه بر قدمت تاریخی آن- یکی هم نقل اقوال از کتب و کسانی است که امروزه ردی از آنها مشاهده نمی کنیم.
وضعیت کتاب
...