غزوه خیبر

[ویکی شیعه] غزوه خَیْبَر از غزوات پیامبر اکرم(ص) برابر یهودیان منطقه خیبر که در ماه محرم سال ۷ هجری قمری آغاز شد و در ماه صفر با پیروزی مسلمانان پایان یافت.
شکل گیری این جنگ به این سبب بود که یهودیان خیبر به یهودیان اخراج شده از مدینه پناه دادند و برخی از قبایل عرب را برای جنگ با مسلمانان تحریک کردند. مسلمانان در این جنگ پیروز شدند و بنابر صلحنامه ای قرار شد جنگجویان یهودی با زن و فرزند منطقه خیبر را ترک کنند. اما به درخواست دوباره یهودیان، پیامبر به آنان اجازه داد در منطقه خیبر بمانند و زراعت کنند و نیمی از محصول را بردارند.
رشادت های حضرت علی (ع) در فتح برخی قلعه های خیبر، از نکات مهم این غزوه است.

[ویکی اهل البیت] غزوه خیبر آخرین رویارویی بین مسلمانان و یهودیان در زمان رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) است که در محرم سال هفتم هجری در منطقه خیبر اتفاق افتاد.در این غزوه رسول خدا (صلی الله علیه و اله و سلم) توانستند آخرین سنگر یهودیان را تصرف کنند.در این غزوه مسلمانان غنایم قابل توجهی بدست آورند.از جمله منطقه فدک و جند قلعه دیگر که خالصه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شد.این غزوه نیز مانند سایر غزوات دیگر صحنه دلاوری های امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) بود.
خَیبر منطقه ای حاصلخیز، با آبی و آبادانی فراوان، از بهترین مناطق حجاز است. بیشترین محصول آن خرما بوده و وفور این محصول تا اندازه ای بود که بردن خرما به خیبر مورد طعنه بوده است. منطقه مزبور در حدود 165 کیلومتری شمال مدینه- در راه شام- قرار داشته و مرکز فعلی آن شهر «الشُرَیْف» است. در آن زمان که یهودیان به جزیرة العرب آمدند، بخشی نیز در خیبر سکونت گزیدند و به دلیل امکانات اقتصادی آن، به صورت یک قدرت بسیار قوی درآمدند. آنان قلعه های مستحکمی ساخته و با حفظ ذخیره های خوراکی و سلاح فراوان، خود را به صورت قدرتی شکست ناپذیر و مقاوم در آورده بودند. این منطقه، بازار سالیانه ای داشت که در روزهای نخست ربیع الاول برپا شده و عنوان آن «سوق نطات خیبر» بود. در نزدیکی آنها قبیله غطفان زندگی می کردند که از حامیان این بازار بوده و وسائل امنیت کسانی که به بازار می آمدند را فراهم می کردند.
یهودیان در خیبر دارای هشت حصن (دژ یا قلعه) بودند که عبارتند بود از  :
ابن اسحاق می گوید: رسول خدا- صلّی اللّه علیه و آله- پس از بازگشت از «حدیبیه» ماه ذی الحجّه و چند روزی از محرّم را در مدینه ماند، و حجّ آن سال را مشرکین برگزار کردند، سپس در همان ماه محرّم رهسپار «خیبر» شد.
در حالی که واقدی گوید:پیامبر (ص) در ماه ذی حجه سال ششم از حدیبیه به مدینه مراجعت فرمود، و تمام آن ماه و محرم را در مدینه اقامت کرد، و در صفر سال هفتم، و هم گفته شده است که در آغاز ربیع الاول آن سال عازم خیبر شدند.
یهودیان خیبر گمان نمی کردند که پیامبر (ص) به جنگ ایشان اقدام فرماید، چه حصارهای بسیار بلند و اسلحه فراوان و عده زیادی داشتند.
پس از صلح حدیبیه، یهودیان در وضع دشوارتری قرار گرفتند، زیرا امکان استفاده از نیروی قریش و یا همپیمانان آن را نداشتند. با این حال، برخی قبایل عرب که در اطراف خیبر بودند، در دشمنی با اسلام با آنان هم داستان بودند، و در این وقت مذاکراتی میان آنان و خیبریان در جریان بود.یهودیان خیبر در دو نوبت تصمیم به حمله به مدینه را داشتند:
پس از امضای معاهده صلح، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با آرامش بیشتری به کار یهودیان خیبر که پشتوانه یهودیان مدینه در طول سالهای پیش از آن بودند، پرداخت.

غزوه خیبر به جنگ میان مسلمانان در زمان محمد ( پیامبر اسلام ) و یهودیان خیبر گفته می شود که به پیروزی مسلمانان انجامید.
در سال چهارم، پس از آنکه پیامبر اسلام یهودیان بنی نضیر را به سبب خیانت از مدینه بیرون راند، برخی از آنان از جمله حیی بن اخطب، سلام بن ابی الحقیق و کنانة بن ربیع بن ابی الحقیق روانه خیبر شدند. آنان سال بعد به مکه رفتند و قریش را به جنگ با پیامبر برانگیختند. در این میان خیبر مرکز آشوبهای نظامی و تحریکات و جنگ افروزی ها علیه مسلمانان بود پس از صلح حدیبیه وی تمام ماه «ذی الحجة»، و مقداری از «محرّم» سال هفتم هجری را در «مدینه» توقف کرد، سپس با حدود یک هزار و چهارصد نفر از یارانش که در «حدیبیه» شرکت کرده بودند، به سوی «خیبر» حرکت کرد. [ ۴]
پیش از شروع جنگ محمد سباع بن عرفطه را جانشین خود کرد[ ۵] و به سوی خیبر حرکت کرد. وی به سمت وادی حرکت کرد[ ۶] و با این کار راه پیوند میان یهودیان و قبیلهٔ غطفان که همپیمانان خیبریان بودند را قطع کرد. قبیله غطفان با شنیدن خبر لشکرکشی مسلمانان، برای کمک به یهودیان خیبر آماده شدند ولی از ترس اینکه لشکر اسلام در غیابشان به خانه و دیارشان حمله کند و زن و بچه هایشان را به اسارت ببرند به خانه های خود بازگشته دست از کمک یهودیان برداشتند. [ ۷]
خیبر در زبان عبری به معنای قلعه است و چون این منطقه بواسطه این قلعه های هفتگانه دربر گرفته شده بود به آن خیبر می گفتند. منطقه خیبر در ۸ منزلی شمال مدینه واقع شده و سرزمینی بود که هفت قلعه و مزارع و درخت های نخل بسیاری داشت. [ ۸]
خیبر از دو بخش تشکیل می شد:
• بخش اول پنج قلعه بزرگ را شامل می شد: ناعم، صعب بن معاذ، زبیر، ابیّ و نزار. سه قلعه اول در منطقهای به نام نطاة و دو قلعه دیگر در منطقه ای به نام شقّ قرار داشتند.
• بخش دوم معروف به کتیبه دارای سه قلعه مستحکم بود قموص، وطیح، سلالم، علاوه بر این قلعه ها در خیبر قلعه های کوچکتری نیز وجود داشتند که به اهمیت قلعه های ذکر شده نبودند. [ ۸]
خیبر فتح نمی شد، فرماندهان یکی پس از دیگری شکست می خوردند و فرار می کردند، این خبر به محمد رسید، او بسیار ناراحت شد و گفت: لَأُعطِیَنَّ الرایَةَ غَداً رَجُلاً یُحب الله و رَسوله یُحِبُّهُ اللهُ و رَسولُهُ کَرارٌ غیر فرارٍ لا یرجِعُ حتی یَفتَحُ اللهُ عَلی یَدَیهِ؛ فردا این پرچم را به مردی خواهم داد که خدا و رسول او را دوست دارند و او خدا و رسولش را دوست دارد، هجوم کننده است و فرار کننده نیست، از حمله برنمی گردد تا خدا به دست او قلعه را فتح کند. [ ۹]