عکس مستوی سالبه جزئیه عرفیه خاصه

[ویکی فقه] عکس مستوی سالبه جزئیه عرفیه خاصه، به معنای جابه جایی موضوع و محمول قضیه سالبه جزئیه عرفیه خاصه با تحفّظ بر کیف و صدق قضیه است.
در مباحث عکس بیان شده است که قضیه حملیه سالبه جزئیه عکس مستوی لازم الصدق ندارد (همان طور که موجبه جزئیه، عکس نقیض لازم الصدق ندارد)، زیرا سالبه جزئیه همین قدر دلالت دارد که بخشی از افراد موضوع با محمول متحد نیست و با آن مباینت دارد. لازمه این مباینت جزئی این نیست که بعضی افراد محمول نیز با موضوع مباینت داشته باشند تا عکس آن نیز صادق باشد، بلکه اگر موضوع قضیه اصل، اعم از محمول خود باشد، قضیه اصل، صادق و قضیه عکس، کاذب است؛ مثلاً قضیه «بعضی حیوان ها انسان نیستند» صادق است، ولی عکس آن یعنی «بعضی انسان ها حیوان نیستند» کاذب است. اما کلیت این مسئله (عدم عکس مستوی لازم الصدق برای سالبه جزئیه) در مشروطه خاصه و عرفیه خاصه و (بنا به قولی) عرفیه وجودیه استثنا خورده است و این سه قضیه، عکس مستوی دارند. عکس مستوی سالبه جزئیه مشروطه خاصه و عرفیه خاصه عبارت است از: سالبه جزئیه عرفیه خاصه، و عکس مستوی سالبه جزئیه عرفیه وجودیه عبارت است از: سالبه جزئیه عرفیه وجودیه. کلیت «عدم عکس نقیض لازم الصدق برای موجبه جزئیه» نیز در مشروطه خاصه و عرفیه خاصه استثنا خورده است و عکس نقیض این دو قضیه عبارت است از: موجبه جزئیه عرفیه خاصه (در عکس نقیض موافق) یا سالبه جزئیه عرفیه خاصه (در عکس نقیض مخالف).
دیدگاه محقق طوسی
البته محقق طوسی در بخش منطق تجرید الاعتقاد گفته است که هر یک از مشروطه خاصه و عرفیه خاصه، به مثل خود منعکس می شوند.
اثبات انعکاس
اثبات انعکاس سالبه جزئیه مشروطه خاصه و عرفیه خاصه در عکس مستوی به سالبه جزئیه عرفیه خاصه از طریق دلیل افتراض: قضیه اصل: بالدوام او بالضرورة بعض (ج) لیس (ب) مادام (ج) لادائماً، ای: بعض (ج) (ب) بالفعل. عکس مستوی: بعض (ب) لیس (ج) مادام (ب) لادائماً، ای: بعض (ب) (ج) بالفعل.
← برهان
...