[ویکی اهل البیت] یکی از گوهرهای تابناک و پرفروغ دانش حدیث، علی بن احمد است که در سده چهارم هجری می زیست. علی بن احمد، یکی از ده ها محدثی است که در نیمه اول از سده سوم، در شهر قم چشم به جهان گشود. کنیه اش را ابوالحسن نوشته اند. منسوب به خاندان اشعری بوده و قمی نامیده شده و مشهورترین لقبش ابن ابی جید است.
سال ولادتش معلوم نیست؛ ولی یقیناً پیش از سال 343 هـ.ق متولد شده است؛ چون استاد معروف و برجسته اش محمد بن حسین بن ولید قمی، در سال 343 ق درگذشته و به احتمال زیاد او در هنگام مرگ استادش حداقل پانزده تا بیست ساله بوده است.
به هر حال، این محدث بیشتر عمر بابرکت خود را در سده چهارم هجری سپری کرده است؛ سده ای که می توان آن را سده شکوفایی استعدادهای بزرگ و روزگار بزرگترین مردان فقه و حدیث و رجال شیعی نامید؛ بزرگ مردانی همچون: محمد بن یعقوب کُلینی، جعفر بن محمد بن قولویه قمی، شیخ صدوق تا شیخ مفید، سید مرتضی و... همچنین در اواخر همین سده، تولد دو دانشمند بزرگ رجال و فقه رخ داد که عبارتند از: شیخ نجاشی و شیخ طوسی.
در همین روزگار بود که حوزه بغداد، مرکز فقه و حدیث به شمار می رفت. لقب معروف این راوی گرانقدر شیعی، «ابن ابی جید» است که البته این لقب جد دوم ایشان به نام «طاهر» بوده و علی بن احمد نیز به همین لقب مشهور شده است. و بدین گونه است که گاهی در ترجمه ها به این بزرگوار گفته می شود: علی بن احمد بن محمد بن طاهر. اما چگونگی تلفظ و بیان این لقب آن چه معروف است: ابن ابی جید به کسر جیم و سکون یاء است که بدون تشدید خوانده می شود.
در بزرگی این راوی برجسته همین بس که نامش در سراسر کتاب های تهذیب، استبصار، فهرست و رجال شیخ طوسی دیده می شود. بزرگان دانش رجال از ستایش این شخصیت عالیقدر دریغ نکرده و هریک به گونه ای او را ستوده اند.
فاضل استرآبادی می نویسد: «از سخن همه عالمان شیعی بدست می آید که همگی بر این محدث قمی اعتماد دارند و روایاتی را که از او نقل شده، به عنوان روایات صحیح و یا حسن به شمار می آورند».
ابوعلی حائری، بعد از این که سخن علامه بحرانی را در شأن این محدث بازگو می کند - که البته حاکی از پذیرش سخن او است - چنین می نگارد: «محقق بحرانی گفته: این که شیخ طوسی در کتاب رجال، فهرست و دو کتاب معروف حدیث خویش به نام تهذیب و استبصار بسیار فراوان از او نقل می کند. نشانه وجاهت، عادل بودن، فضل و کمال این راوی و استاد حدیث است».
سال ولادتش معلوم نیست؛ ولی یقیناً پیش از سال 343 هـ.ق متولد شده است؛ چون استاد معروف و برجسته اش محمد بن حسین بن ولید قمی، در سال 343 ق درگذشته و به احتمال زیاد او در هنگام مرگ استادش حداقل پانزده تا بیست ساله بوده است.
به هر حال، این محدث بیشتر عمر بابرکت خود را در سده چهارم هجری سپری کرده است؛ سده ای که می توان آن را سده شکوفایی استعدادهای بزرگ و روزگار بزرگترین مردان فقه و حدیث و رجال شیعی نامید؛ بزرگ مردانی همچون: محمد بن یعقوب کُلینی، جعفر بن محمد بن قولویه قمی، شیخ صدوق تا شیخ مفید، سید مرتضی و... همچنین در اواخر همین سده، تولد دو دانشمند بزرگ رجال و فقه رخ داد که عبارتند از: شیخ نجاشی و شیخ طوسی.
در همین روزگار بود که حوزه بغداد، مرکز فقه و حدیث به شمار می رفت. لقب معروف این راوی گرانقدر شیعی، «ابن ابی جید» است که البته این لقب جد دوم ایشان به نام «طاهر» بوده و علی بن احمد نیز به همین لقب مشهور شده است. و بدین گونه است که گاهی در ترجمه ها به این بزرگوار گفته می شود: علی بن احمد بن محمد بن طاهر. اما چگونگی تلفظ و بیان این لقب آن چه معروف است: ابن ابی جید به کسر جیم و سکون یاء است که بدون تشدید خوانده می شود.
در بزرگی این راوی برجسته همین بس که نامش در سراسر کتاب های تهذیب، استبصار، فهرست و رجال شیخ طوسی دیده می شود. بزرگان دانش رجال از ستایش این شخصیت عالیقدر دریغ نکرده و هریک به گونه ای او را ستوده اند.
فاضل استرآبادی می نویسد: «از سخن همه عالمان شیعی بدست می آید که همگی بر این محدث قمی اعتماد دارند و روایاتی را که از او نقل شده، به عنوان روایات صحیح و یا حسن به شمار می آورند».
ابوعلی حائری، بعد از این که سخن علامه بحرانی را در شأن این محدث بازگو می کند - که البته حاکی از پذیرش سخن او است - چنین می نگارد: «محقق بحرانی گفته: این که شیخ طوسی در کتاب رجال، فهرست و دو کتاب معروف حدیث خویش به نام تهذیب و استبصار بسیار فراوان از او نقل می کند. نشانه وجاهت، عادل بودن، فضل و کمال این راوی و استاد حدیث است».
wikiahlb: علی_بن_احمد_بن_محمد_بن_ابی_جید_قمی