عزلت

[ویکی فقه] عزلت، به گوشه گیری و دوری از معاشرت با دیگران می گویند.
با توجه به این دو دسته روایات، میان علما اختلاف شده که عزلت افضل است یا معاشرت و با مردم بودن. البته شکی نیست که چنانچه آمد و شد و اختلاط با مردم برای دین انسان زیان آور باشد و مفاسدی بر آن مترتب گردد، عزلت واجب خواهد بود؛ چنان که عزلت نیز اگر موجب ترک واجب گردد، از قبیل ترک تحصیل علمی که فراگیری آن بر انسان واجب است، حرام می باشد. در غیر این دو صورت (واجب و حرام)، برخی گفته اند: عزلت یا معاشرت بر حسب اشخاص، زمان ها و شرایط متفاوت است.
وجه جمع روایات
برای کسانی که اهل علم و عمل و برخوردار از مراتب بلند ایمان و تقوایند و در همه احوال به بندگی خدا قیام می کنند و خلوت و با مردم بودن برایشان یکسان است و در هر دو وضعیت توجهشان به خدا است، افضل معاشرت و همزیستی با مردم و تحمل سختی های هدایت و ارشاد آنان است. کنج عزلت گزیدن اینان چه بسا سبب گمراهی خلق و حیرت آنان و چیره شدن شیاطین بر ایشان باشد؛ اما برای غیر آنان از کسانی که اراده ای متزلزل و نفسی ضعیف دارند و می دانند که در میان مردم مالک خود نیستند و به راحتی و اندک وسوسه های شیطانی گام هاشان می لغزد و به انحراف کشیده می شوند، افضل عزلت است.
ملاک ترجیح عزلت یا معاشرت
...

[ویکی الکتاب] معنی عَزَلْتَ: کناره گیری کردی
معنی أَذِلَّة: ذلیلان
ریشه کلمه:
عزل (۱۰ بار)

کنار کردن. . آیه ظاهراً درباره زنانی است که نفس خویش را به رسول خدا هبه می‏کردند و آن حضرت درباره قبول و ردّ آنها مختار بود و حتی می‏توانست آن را که قبول نکرده بعداً قبول کند یعنی بر تو حرجی نیست در آن زن که مایل باشی از زنانی که قبلاً از خویش کنار کرده‏ای. رجوع شود به «رجاء». اعتزال: کنار شدن. «اِعْتَزَلَ الشَّیْ‏ءَ وَ عَنِ الشَّیْ‏ءِ: تَنَحّی». . از زنان در وقت حیض اجتناب کنید (مقاربت ننمائید). . یعنی جنّ از شنیدن سخنان عالم بالا بر کنار و ممنوع‏اند رجوع شود به «جنّ». چنانکه از لغت و آیات نقل شد آن با «عن» و بی «عن» هر دو می‏آید. مَعَْزل (بر وزن محمل) اسم مکان است . نوح پسرش را خواند و او در کناری بود گویند: «هُوَ بِمَعْزِلٍ عَنِ الْحَقِّ» یعنی او از حق کنار است. گفته‏اند: یعنی پسر نوح از دین پدرش به کنار بود ولی لفظ «فی» و «نادی» نشان می‏دهد که مراد مکان دور است نه دوری از دین، و چون به معنی کناره‏گیری از کاری باشد با «با» آید چنانکه نقل شد.

عزلت، به حالت خلوت یا انزوا یعنی عدم ارتباط با مردم گفته می شود که بسته به شرایط می تواند تأثیرات مثبت و منفی داشته باشد. خلوت کوتاه مدت اغلب به عنوان زمانی ارزیابی می شود که فرد بدون مزاحمت ممکن است کار کند، فکر کند یا استراحت کند. ممکن است به خاطر حفظ حریم خصوصی مطلوب باشد. خلوت طولانی مدت نامطلوب ممکن است ناشی از روابط نامناسب، از دست دادن عزیزان ، انتخاب عمدی، بیماری عفونی، اختلالات روانی، اختلالات عصبی یا شرایط استخدام یا موقعیت خاص باشد.
صاحبنظران بین عزلت و تنهایی فرق می گذارند. از این لحاظ، این دو واژه به ترتیب به لذت و درد تنها بودن اشاره دارند. [ ۱] [ ۲] [ ۳]

عُزلت
(در لغت به معنی انزوا و گوشه نشینی) در اصطلاح عرفا، به معنی دوری گزیدن از غیر خدا و یکی از اصولی که سالک باید با اذکار و اوراد و آدابی خاص انجام دهد. مشایخ و بزرگان طریقت در این خصوص اختلاف دارند، برخی آن را جایگاه مبتدیان سلوک و برخی دیگر از مقامات منتهیان می شمارند و معتقدند کسی که حقیقت جهان را درک کرده و به مقام انسان کامل آزاد رسیده، چهار چیز بر او واجب می شود که عبارت اند از ترک، عزلت، قناعت، خُمول. انسان کامل آزاد که از مقام دعوت و تبلیغ نیز رسته و به حق پیوسته است، ناگزیر به عزلت می پیوندد. مولانا در مثنوی معتقد است باید از مردم ناجنس عزلت گزید، اما با دوستان طریق صحبت در پیش گرفت.