عذاب قبر در مکتب معتزله

[ویکی فقه] علم کلام همانطور که یک علم درون دینی محسوب شده و موجب همگرائی برخی عقاید بوده، به همان نسبت نوعی ستیز با برخی علوم درون دینی مانند فقه و حدیث و اخلاق و بطور کلی معارف، به همراه داشته است. عقلی انگاشته شدن کلام و تعبدی بودن علوم دیگر، زمینه چنین تضادی را تشدید می کند. تحلیل صرف عقلی مسائل بدون در نظر گرفتن معارف وحیانی و شریعت می تواند یکی از آسیبهای بروز یافته در کلام و نیز فلسفه را هویدا کند.
برخی مکاتب مانند مکاتب معتزلی با تحلیل عقلی صرف به مسائل اعتقادی پرداخته اند. اگرچه تفکر و اندیشه در مکتب اسلام اهمیت ویژه ای دارد ولی همانطور که استفاده افراطی از اسناد روائی بدون بهره گیری از عقل آفت زاست، استفاده از عقل بدون توجه به شریعت و عناصر اعتقادی مکتب وحی نیز مضر است. آفت این روش، قیاس گرائی و توهم گرائی است. به هرحال اعتدال و برداشت اجتهادی به طریق صحیح مانع از افراط و تفریط در بکارگیری از عقل است. بررسی نفی عذاب قبر به عنوان یکی از عقائد مکتب معتزله موضوع بحث این نوشتار است.
دلایل اثبات عذاب قبر
روایات مربوط به فشار قبر و راههای خلاصی از آن تماما دلیل برای اثبات عذاب قبر است. یکی از ویژگی های عالم برزخ فشار قبر می باشد. فشار قبر نسبت به افراد متفاوت است؛ بعضی از افراد فشار قبر ندارند و آنها که فشار قبر دارند از نظر شدت و ضعف یکسان نیست و بستگی به اعمال آنها دارد. با توجه به این امور، انکار منکرین از معتزله بی جهت می شود.
عوامل عذاب قبر
اکنون به عواملی که موجب فشار و عذاب قبر می شود اشاره می کنیم: ۱ـ سخن چینی و مراعات نکردن طهارت و نجاست و پرهیز نکردن از بول و بی مهری به همسر ۲- در کتاب ثواب الاعمال آمده است که یکی از علمای بنی اسرائیل از دنیا رفت و فشار قبر بر او وارد شد؛ چرا که او یک بار نماز را (عمدا) بی وضو خوانده بود و از کنار مظلومی گذشته بود و او را یاری نکرده بود. ۳- ضایع نمودن نعمت های الهی : پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمودند: فشار قبر برای مؤمن، کفاره تباه نمودن نعمت ها از ناحیه ی اوست. ۴. امام صادق فرموند: افراد کمی از فشار قبر نجات پیدا می کنند. ۵. غیبت نمودن.
عوامل رفع فشار قبر
...