عبدالله بن عمر بیضاوی شیرازی

[ویکی فقه] بِیْضاوی، ناصرالدین عبدالله بن عمر بن محمد شیرازی، مکنّی به ابوالخیر و ابوسعید و ملقب به ناصرالدین، قاضی، فقیه شافعی، مفسر و متکلم اشعری در سده های ۷ و ۸ ق/۱۳ و ۱۴م، است. با گرایش کلامی اشعری که به ویژه ارزشمندی برخی آثار او در زمینه های تفسیر اصول فقه و کلام، اسباب اشتهار او را فراهم آورده است.
انتساب او به بیضا، یکی از توابع فارس است. و به سبب عهده داری قضای شیراز، لقب شیرازی هم به او داده شده است. کنیۀ او را گاه ابوالخیر و گاه ابوسعید آورده اند. نمود و بروز حیات فرهنگی، در کنار ارزشمندی جایگاه علمی و آثار گران قدر بیضاوی، حیات تقویمی او را نزد نویسندگان تحت تأثیر قرار داده است. انباشتگی توجه به این امر، جنبه های تاریخی زیست او را از نظر انداخته است و از همان قدیم نیز، حتی معاصران او، از تولد، روند تعلیم و تعلم، و مسیر سفرهای او کمتر آگاه بوده اند، یا در یک تقابل ارزشی، کمتر بدان پرداخته اند.تاریخ دقیق تولد او معلوم نیست. تنها ابن حبیب دمشقی در دره الاسلاک او را در زمان وفات صدساله دانسته است؛ ولی از آن جا که در سال وفات او نیز اختلاف هست، از این نقل بدرستی نمی توان زمان تولد او را به دست آورد. در بیضای فارس، در خانواده ای اهل علم و قضا متولد شد. پدرش، امام الدین عمر بن محمد بیضاوی، نیز فقیه و قاضی القضات شیراز و، در عهد ابوبکر بن سعد، از اتابکان فارس و حاکم سلجوقی شیراز (۶۲۳ـ ۶۵۸)، قاضی الممالک ولایت فارس بود.پدربزرگ او، فخرالدین علی بیضاوی، نیز منصب قاضی القضاتی داشته است. بیضاوی بیشترین تحصیل خود را نزد پدر انجام داد. وی نسب علمی خویش را تا پیامبر اکرم می رساند و، چنانکه خود برمی شمارد، جدّ پدریش با دو واسطه (محمود بن ابی المبارک بغدادی از ابی منصور سعید بن محمد بن عمر الرزاز) از محضر ابی حامد محمد غزالی (متوفی ۵۰۵) کسب علم کرده است. جز پدر، از دیگر اساتید بی واسطه او اطلاع روشنی در دست نیست.
اساتید
آن چنان که بیضاوی خود در مقدمۀ الغایة القصوی آورده، فقه را نزد پدرش (که اصلی ترین استاد او بوده) آموخته. همچنین نام شرف الدین عمر بن زکی بوشکانی (د۶۸۰ق/۱۲۸۱م)، در میان استادان او به چشم می خورد که بیضاوی از شاگردان طراز اول او بود، و گفته شده که وی مبنا و اصل بسیاری از آثارش را از این شیخ کسب کرده بوده است. رودانی بدون آن که از شخصی به خصوص نام برد، یادآور شده که او نزد شماری از شاگردان تاج الدین ارموی و نیز صفی الدین ارموی (از عالمان منطقۀ آذربایجان) دانش آموخته بوده است. اینکه برخی شهاب الدین سهروردی (د۶۳۲ق) و نصیرالدین طوسی (د۶۷۲ق) را از استادان او شمرده اند. در مورد نخست ناپذیرفتنی، و در مورد اخیر تأیید نشده است.برخی نام تنی چند از استادان و شاگردان احتمالی او را آورده اند، اما این گفته کازرونی در سلّم السموات که «بیضاوی صحبت خواجه نصیر طوسی و سهروردیِ عارف را درک کرده است» نامحتمل می نماید.
شاگردان
در حلقۀ شاگردان او هم نام کسانی چون کمال الدین عمر بن الیاس مراغی، احمد بن جاربردی (چهاربرتی)، زین الدین هنکی، جمال الدین محمد بن ابی بکر مقری کسایی و عبدالرحمان بن احمد اصفهانی آمده است که غالباً آثار او را روایت کرده اند.
فعالیت سیاسی
...