عاشورا

[ویکی شیعه] عاشورا (ابهام زدایی). عاشورا در ویکی شیعه به عناوین ذیل اشاره دارد:

مصیبت کربلا، اثر استاد محمد مدبر
مصیبت کربلا، اثر استاد محمد مدبر
مصیبت کربلا، اثر استاد محمد مدبر
مصیبت کربلا، اثر استاد محمد مدبر
در فرهنگ تشیّع، روز دهم ماه محرم، یادبود شهادت امام حسین (ع) در واقعۀ کربلا (۶۱ق)، و بزرگ ترین روز عزاداری شیعیان. عاشورا در تاریخ جاهلیت عرب، عید رسمی و ملی بوده است. در آن روزگار، در چنین روزی روزه می گرفتند و شادمانی می کردند. با تشریع روزۀ ماه رمضان در اسلام، آن روزه نسخ شد. روز دَهم ماه محرم سال ۶۱ق (مصادف با ۲۱ مهر ماه ۵۹ش و ۱۰ اکتبر ۶۸۰م) روزی است که در آن امام حسین (ع) با فرزندان و یارانش در دفاع از اسلام راستین در برابر انحرافات و کج روی های دستگاه بنی امیّه به شهادت رسیدند. امام که به دعوت اهل کوفه از مکه عازم این شهر بود تا رهبری آنان را به عهده گیرد، پیش از رسیدن به کوفه، در کربلا به محاصره نیروهای ابن زیاد در آمد و چون حاضر به تسلیم و بیعت با حکومت فاسد یزید نشد، سپاه کوفه با او جنگیدند. در تعداد یاران امام اختلاف است و بنابر مشهور آنان، به جز زنان و کودکان، ۷۲تن بوده اند. در واقعۀ عاشورا هفت تن از فرزندان امام علی(ع)، که همگی به شهادت رسیدند، پنج تن از فرزندان امام حسن (ع) که سه تن از آن ها شهید شدند، و نیز سه تن از پسران امام حسین (ع) که دو تن از آن ها به جز امام زین العابدین (ع) به شهادت رسیدند، حضور داشتند. امام پیش از جنگ، طی سخنانی خود را به دشمن معرفی و حجت را بر آنان تمام کرد. با آغاز جنگ، ابتدا یاران امام یک به یک جنگیدند و به شهادت رسیدند. نخستین کسی که از بنی هاشم شهید شد، علی بن حسین (علی اکبر) بود و پس از او عبدالله بن مسلم و چند تن دیگر ازجمله قاسم بن حسن شهید شدند. در این جنگ، برادر و پرچمدار امام، حضرت ابوالفضل عباس، نیز که با شهامت و بزرگواری از امام دفاع می کرد، به شهادت رسید. حتی فرزند شیرخوار امام، معروف به علی اصغر، نیز در آغوش پدر شهید شد. آن گاه که همۀ یاران امام شهید شدند، او با خواهرش زینب، پسرش زین العابدین که در آن روز سخت بیمار بود، و فرزندان خردسالش وداع کرد و بر سپاه دشمن تاخت. جنگ تا ظهر عاشورا ادامه داشت و چون زخم های بدن امام فزونی یافت و تشنگی بر او غلبه کرد، بر او تاختند و سرانجام او را به شهادت رساندند. شمر بن ذی الجوشن، و به قولی سنان بن اَنَس، سر امام را از تن جدا کرد. پس از شهادت امام، شمر با گروهی دیگر، با رذالت تمام، خیمه های امام را غارت کرده و آتش زدند، بر جنازۀ شهدا اسب تاختند و سرهای شهیدان را از تن ها جدا و بر نیزه ها کردند. سر امام و سرهای شهدای دیگر را به کوفه نزد عبیدالله بن زیاد فرستادند. واقعۀ عاشورا از بزرگ ترین حوادث تاریخ اسلام است. در این فاجعه که پَستی و قساوت دشمن به نهایت رسید، ایمان و رشادت و پاک بازی امام و یارانش نیز به اوج خود رسید و از این فاجعه حماسه ای جاودان ساخت. شیعیان در دوره های مختلف یاد و خاطرۀ این حماسه را زنده نگه داشتند و عاقبت توانستند عاشورا را به عنوان عظیم ترین روز سوگواری رسمیت دهند. امامان شیعه یاد این روز را زنده می داشتند، مجلس برپا می کردند، بر حسین بن علی (ع) می گریستند، بارگاه آن حضرت را زیارت و به عزاداری او تشویق می کردند. در دورۀ حکومت امویان، عاشورا روز فرخنده ای شمرده می شد و مردم در این روز به شادی می پرداختند. در این دوره و عهد عباسیان، شرایط اجتماعی و سیاسی اجازۀ برگزاری مراسم رسمی و گسترده در سوگ امام حسین (ع) را نمی داد. با وجود ممنوعیت زیارت کربلا و حتی در مواردی قطعِ دست زائران، بسیاری از شیعیان به زیارت مرقد مطهر آن حضرت می شتافتند. از این رو، حاکمان عباسی بارها در تخریب و محو آثار آن کوشیدند، ولی باز این مشهد عظیم زنده و پایدار ماند. عزاداری رسمی و آشکار شیعه برای شهدای کربلا در روز عاشورا، اولین بار در ۳۲۵ق نمودار شد. با قدرت یافتن حکومت شیعی آل بویه در بغداد، معزالدولۀ دیلمی اهل بغداد را به برگزاری مراسم سوگ و عزا برای سیدالشهدا واداشت و دستور داد که بازارها را ببندند، کارها را تعطیل کنند، و زنان سیاهپوش بیرون آیند و به عزاداری بپردازند. زمانی که فاطمیان سقوط کردند و ایوبیان روی کار آمدند، در برخی از کشورهای اسلامی، عاشورا بار دیگر به عنوان روز شادی قلمداد شد. اما در کشورهای شیعه نشین این سنت قرن ها همچنان ادامه داشت و، به ویژه از دورۀ صفویه به بعد، هر سال اهمیت فزون تری یافت. امروزه در ایران، عراق، لبنان، افغانستان و دیگر کشورهای اسلامی شیعیان در روز عاشورا، بازار و کار را تعطیل می کنند و به سوگواری می پردازند؛ در مساجد، تکیه ها، منازل، خیابان ها و کوچه ها مجالس عزا و دسته های سوگواری به راه می اندازند و با ذکر مصایب، دلاوری ها و فداکاری های بی نظیر امام و یارانش، خاطرۀ عاشورا را زنده نگه می دارند و آن را چون مشعلی فروزان در مسیر حق پرستی و احیای آرمان های انسانی و اسلامی سرمشق خود می سازند. نیز ← شهدای_کربلا