صرف

[ویکی اهل البیت] علم صرف: یا همان تصریف، اصطلاحاً یعنی تحویل بردن و تغییر دادن یک اصل که همان مصدر باشد به صیغه های مختلف که از هر یک معنایی جدا قصد شده باشد و این معنا جز با این کلمه سازی و تغییر و تحویل حاصل نمی شود. مثل این که چگونه از سه حرف اصلی ضارب افعال مختلف در زمان های مختلف اسم فاعل و اسم مفعول و... ساخته می شود.
از همین جا معلوم می شود که موضوع علم صرف کلمه است و خصوصیات و ساختمان آن مورد بحث قرار می گیرد و فایده آن نیز شناخت کلمات و معانی آنها و نیز ساختن کلمات مناسب برای معانی مختلف می باشد.
در این علم درباره، جامد و مشتق، مونث و مذکر، مفرد و جمع و تثنیه، اسم یا فعل و یا حرف بودن و زمان های مختلف افعال و... بحث می شود.
در علم صرف نخستین کسی که کتابی نوشت، ابومسلم معاذ الهرّاء (م 187) است که اهل کوفه و استاد فرّاء می باشد و خود از شاگردان امام صادق علیه السلام بوده است.
پس از او ابوعثمان مازنی کتاب التحریف را نوشت. برخی از معروف ترین کتابهای علم صرف عبارتند از: الاشتقاق نوشته ابن خالویه، البیان فی التحریف نوشته شیخ احمد مهابادی، شرح شافیه استرآبادی، الشافیه ابن حاجب، التحریف زنجانی و شرح التحریف تفتازانی.

[ویکی الکتاب] معنی صَرَفَ: برگرداند (صرف به معنای برگرداندن چیزی است از حالی به حالی ، و یا عوض کردن آن با غیر آن است )
معنی أَعْرِضْ: صرف نظر کن-روگردان
معنی إِنفَاقِ: بخشیدن-بذل مال و صرف آن در رفع حوایج خویشتن و یا دیگران
معنی مَصْرُوفاً: برگشتنی - منصرف شده (از صرف به معنای گردانیدن از حالی به حال دیگر است )
معنی نَصْرِفَ: که برگرداندیم (صرف به معنای برگرداندن چیزی است از حالی به حالی ، و یا عوض کردن آن با غیر آن است )
معنی لَا تَصْرِفْ: که برنگردانی(صرف به معنای برگرداندن چیزی است از حالی به حالی ، و یا عوض کردن آن با غیر آن است )
معنی أَنفَقَ: انفاق کرد(کلمه انفاق به معنای بذل مال و صرف آن در رفع حوایج خویشتن و یا دیگران است )
معنی أَنفِقُواْ: انفاق کنید(کلمه انفاق به معنای بذل مال و صرف آن در رفع حوایج خویشتن و یا دیگران است )
معنی أَنفَقُواُ: انفاق کردند(کلمه انفاق به معنای بذل مال و صرف آن در رفع حوایج خویشتن و یا دیگران است )
معنی مَا تُنفِقُونَ: انفاق نمی کنید (کلمه انفاق به معنای بذل مال و صرف آن در رفع حوایج خویشتن و یا دیگران است )
معنی نَفَقَاتُهُمْ: انفاقهایشان (انفاق :بخشیدن وبذل مال و صرف آن در رفع حوایج خویشتن و یا دیگران)
ریشه کلمه:
صرف (۳۰ بار)

«صَرْف» به معنای منصرف ساختن است.
برگرداندن. خواه برگرداندن مطلق باشد مثل . یا برگرداندن از حالی به حالی . . یعنی معبودهای باطل در آنچه در آنچه می‏گفتند تکذیبتان کردند نه قدرت بر گرداندن (نکذیب بتان) رادارید و نه قدرت یاری. انصراف: برگشتن . مصرف (مثل مسجد) اسم مکان است . یعنی گمان بردند که در آتش واقع شدگانند و محل عدول و انصرافی پیدا نکردند. تصریف: به معنی بر گزداندن است با در نظر گرفتن مبالغه. در مفردات گوید: تصریف مثل صرف است مگر در مبالغه و اکثراً در بر گرداندن از حالی به حالی و از کاری به کاری گفته می‏شود. . یعنی در این قرآن برای مردم هر مثل را از حالی به حالی و از وضعی به وضعی گرداندیم (و هر دفعه در قالبی مخصوص بیان داشتیم) شاید بیدار باشند و پند گیرند. تصریف ریاح‏ مردم از قدیم الایام در وزیدن باد حرکت و جریان افقی فهمیده‏اند ولی وزیدن باد دایره‏ای است. مثلا دربادهای محلی وقتیکه آفتاب به سطح دریا و خشکی می‏تابد، زمین زودتر ار دریا گرم و هوای آن منبسط شده به بالا می‏رود هوای سطح دریا که گرم نشده به صورت نسیم به طرف خشکی می‏وزد. از طرف بالا هوای خشکی به طرف دریا رفته جای خالی آن را پر می‏کند آن گاه به سطح دریا نزدیک شده سرد می‏شود و به طرف خشکی می‏وزد و همین طور. شبها جریان به عکس است و از خشکی به دریا می‏وزد که سطح آب دیرتر از خشکی سرد می‏شود بدین طریق ملاحظه می‏شود که وزش باد دائره‏ای است نه افقی. این مطلب در بادهای مهاجر و طوفانها نیز همین نحو است و بر ارباب اطلاع پوشیده نیست. در این جا است که به یکی از حقائق قرآن راه می‏بریم وآن اینکه قرآن درباره وزش باد کلمه تصریف به کار برده که همان گرداندن و دائره‏ای بودن است ، . (باد و باران در قرآن تألیف مهندس بازرگان).

[ویکی فقه] صرف (ابهام زدایی). واژه صرف ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • علم صرف، یکی از شاخه های ادبیات عرب• صرف (فقه)، بیع طلا به طلا و نقره به نقره یا بیع یکی از آن ها به دیگری
...

[ویکی فقه] صرف (ادبیات عرب). صرف در لغت به معنای برگرداندن و تغییر است، و در اصطلاح به معنای تغییر صورت کلمه به وسیله تغییر حروف و حرکات آن، برای به دست آوردن معانی مختلف. هم چنانکه در تعریف علم صرف گفته شد، برخى از کلمه ها از کلمات دیگر گرفته مى شوند، لذا فایده مهم علم صرف شناخت صورت های مختلف الفاظ و پی بردن به معانی آنها است.
«صَرْف» از نظر لغوی به معنای برگرداندن و تغییر است، در کتب لغت می خوانیم: «الصَّرْفُ: ردّ الشی ء من حالة الی حالة»
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۷۹.
تغییراتی که در علم صرف به آن پرداخته می شود برای رسیدن به دو هدف است:
ابن عصفور، علی بن مؤمن، الممتع الکبیر فی التصریف، ص۳۳.
فائده علم صرف عبارت است از شناخت صورت های مختلف الفاظ و پی بردن به معانی آنها. به عنوان مثال در دو روایت: • «کُلُّ مَاءٍ طَاهِرٌ»
شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج ۱، ص۱۳۳.
...

[ویکی فقه] صرف (فقه). صرف در بیع طلا و نقره استعمال می شود.
صرف در لغت به معنی صوت است. و نیز به معنی نقل و رد آمده است.
معنای اصطلاحی صرف
در اصطلاح به معنی بیع طلا به طلا و نقره به نقره یا بیع یکی از آن ها به دیگری است خواه مسکوک باشند یا نباشند.و به عبارت دیگر، صرف بیع اثمان به اثمان است.