صحابه از منظر قران

[ویکی فقه] صحابه از منظر قرآن. یکی از راه های بررسی ادله عدالت صحابه و نقد آن، سنجش صحابه در قرآن است. خداوند در قرآن در موارد مختلف اصحاب را مخاطب خویش قرار داده است و در مواردی مدح و در مواردی برخی صحابه را توبیخ می کند. با توجه به اهمیت عدالت تمام صحابه نزد اهل سنت، این دیدگاه را با بررسی صحابه از منظر قرآن به نقد می کشیم.
در منطق قرآن صحابه به دو دسته کلی مهاجر و انصار تقسیم می شوند و این تقسیم به دلیل کار ارزشی این صحابه است. مهاجرین به کسانی گفته می شوند که پس از فرمان خداوند به هجرت، از مکه به مدینه هجرت کردند تا زمانی که فتح مکه واقع شد. انصار به اصحاب آن حضرت که اهل مدینه بودند گفته می شد که از دو قبیله اوس و خزرج تشکیل شده بودند. اما کسانی که بعد از فتح مکه مسلمان شدند نه از مهاجرین محسوب می شوند و نه از انصار. این مطلب را امیرالمومنین علی (علیه السّلام) در رد پیشنهاد معاویه می گوید که خواستار انتخاب خلیفه از طرف شوری (شورای مهاجرین و انصار) شده بود در حالی که خودش را جز ایشان می پنداشت.
ارزش صحابه
قرآن ارزش هر فرد و بلکه هر انسان مومن و مسلمانی را به ایمان و عمل صالح او و در یک کلمه به تقوای او مشروط کرده است. به این ترتیب تمام آیاتی که از ارزشمندی صحابه حکایت می کند مشروط به استقامت در این راه و منحرف نشدن از طریق حق است. بنابراین اصحاب بدر و یا مهاجر و انصار تا زمانی که بر ایمان باقی باشند، ارزشمند و عادل خواهند بود. در این ] و مریض القلب و مومن را شناخت. بنابر این آیات الهی علاوه بر اینکه عدالت تمام صحابه را ثابت نمی کند، خود دلیلی بر بطلان عدالت جمیع صحابه است.
ملاک برتری در قرآن
ان اکرمکم عند الله اتقاکم. قطعا این آیه به مراتب مسلمین و از جمله مخاطبین اولیه آیه یعنی صحابه را اشاره می کند و ملاک ارزش مسلمین نزد خداوند را تقوی اعلام می کند. تقوی در مفهوم گسترده خود ایمان و عمل صالح را در بردارد که مطمئنا تمام صحابه از این جهت با هم تفاوت بسیاری دارند و یکسان نیستند. بطور کلی قرآن درجات انسان ها را در این دنیا و در بهشت به دلیل عملکرد انسان ها متفاوت قرار داده است و یکی از علل تفاوت درجات انسان ها را آزمایش انسان ها به سبب دارایی شان خوانده است. واضح است که برخی انسان ها بر اثر حسادت و عوامل دیگر برتری دیگران را برنمی تابند که از نظر خداوند امری ناپسند است و قرآن آن را نهی کرده است. از جمله کسانی که خداوند فضل و درجات ایشان را برتر از دیگران قرار داده صاحبان علم و مومنین حقیقی و مجاهدین در راه خدا هستند. (یرفع الله الذین آمنوا منکم و الذین اوتوا العلم درجات.) ((هرگز) افراد با ایمانی که بدون بیماری و ناراحتی، از جهاد بازنشستند، با مجاهدانی که در راه خدا با مال و جان خود جهاد کردند، یکسان نیستند! خداوند، مجاهدانی را که با مال و جان خود جهاد نمودند، بر قاعدان(ترک کنندگان جهاد) برتری مهمی بخشیده و به هر یک از این دو گروه (به نسبت اعمال نیک شان،) خداوند وعده پاداش نیک داده، و مجاهدان را بر قاعدان، با پاداش عظیمی برتری بخشیده است.) قرآن تقوی، علم، مجاهدت، ایمان و... را از جمله ملاک های ارزشی دینی برای برتر شدن از دیگران یاد کرده و ما در بین صحابه یقینا تفاوت چشمگیری در این امور خواهیم دید و این خود نشان دهنده عدم تساوی صحابه در اعمال و درجات است.
صحابه از دید قرآن
...