شیمی نساجی

شیمی نساجی بحثی است که به موضوع دانش شیمی و کاربرد آن در مهندسی نساجی و موضاعات و وابسته به آن می پردازد. مواد شیمیایی و فرایندهای آن در تولید الیاف مصنوعی، آماده سازی و زدودن مواد زائد از الیاف طبیعی، تکمیل کالای نساجی و رنگرزی نقش بسیار موثری را ایفا می کنند.
از آغاز ظهور انسان، همیشه چگونگی پوشش و نجات او از سرمازدگی مطرح بوده است. مردم باستانی مصری حدود به ۵۵۰۰ سال پیش هنر ریسندگی و بافندگی پنبه را فراگرفتند و چینی ها با پرورش کرم ابریشم نزدیک به ۳۶۰۰ سال پیش مشکلات پوشش خود را حل کردند. در سده هفدهم میلادی دانشمند انگلیسی به نام رابرت هوک ( به انگلیسی: Robert - Hooke ) پیشنهاد کرد که می توان الیاف را با توجه به شیوه ای که کرم ابریشم عمل می کند تولید نمود. بعد از آن، یک بافنده انگلیسی به نام لویز شواب ( به انگلیسی: Lois Schwabe ) توانست الیاف بسیار ظریف شیشه را با عبور شیشه مذاب از منافذ بسیار ریز تولید نماید. پس از چندی، سایر دانشمندان موفق به استخراج سلولز چوب و در نتیجه تولید الیاف شدند در سده های هجده و نوزدهم میلادی، همراه با انقلاب صنعتی، رسیدگی و بافندگی تبدیل به فناوری تهیه پارچه از الیاف گوناگون طبیعی و مصنوعی شد.
در صنعت نساجی الیاف به سه دسته تقسیم می شوند:
• الیاف طبیعی ( به انگلیسی: Natural fibers ) که خود به دو زیرگروه الیاف گیاهی و الیاف حیوانی تقسیم می گردند. الیاف گیاهی مانند: پنبه، کتان، کنف، رامی و الیاف حیوانی مانند: پشم و ابریشم
• الیاف معدنی ( به انگلیسی: Mineral fibres ) که مواد اولیه آن ها از موادمعدنی بدست می آیند مانند الیاف شیشه ای و الیاف فلزی. مصرف این نوع الیاف در صنعت نساجی محدود بوده و مهمترین آن ها آسبست ( آزبست ) یا پنبه نسوز می باشد. این الیاف دارای مصارف صنعتی هستند و در پارچه های ضد حریق نیز به کار می روند.
• الیاف مصنوعی ( به انگلیسی: Man - made fibers ) که شامل دو زیرگروه می باشند: یکی الیافی که منشا طبیعی دارند ولی توسط انسان دوباره تهیه می شوند مانند ویسکوز، استات و تری استات که هر یک ریشه سلولزی دارند. و دیگری الیاف سینتتیک یا مصنوعی که از مشتقات نفتی تولید می شوند مانند: نایلون، داکرون، ارلون یا به طور کلی پلی آمیدها، پلی استرها، پلی اورتانها، پلی اکریلونیتریل، پلی وینیل کلراید و نظایر آْن.
دانش شیمی در تکمیل کالای نساجی کاربرد و استفاده زیادی دارد.