شیست

شیست یک سنگ با درجه دگرگونی متوسط و متشکل از گِل سنگ و شیل می باشد. [ ۱] شیست دارای دانه هایی با اندازه متوسط تا درشت، مسطح و ورقه ایی شکل با جهت یافتگی اختصاصی ( دانه های نزدیک به هم شدیداً موازی هستند ) است. این سنگ به واسطه داشتن مقادیری بالای ۵۰٪ از کانی های صفحه ای و کشیده ( همچون میکا و تالک ) ، [ ۲] و غالباً با میان لایه های بسیار ریز کوارتز و فلدسپار مشخص می گردد. [ ۳] این کانی های ورقه ایی شکل ( مسطح، صفحه ایی ) مشتمل بر میکاها، کلریت، تالک، هورنبلند، گرافیت و سایر کانی های مشابه می باشند. کوارتز غالباً به صورت دانه های کشیده در این سنگ ایجاد می گردد تا حدی که صورت خاصی را ایجاد می نمایند که در اصطلاح با نام کوارتز شیست نامیده می شود. شیست ها غالباً دارای گرونا می باشد. شیست در دماهای بالای تشکیل شده و به نسبت فلیت دارای دانه های درشت تری است. [ ۴] به برگوارگی ( آرایش دگرگونی در لایه ها ) با فلس هایی در اندازه متوسط تا درشت و جهت یافتگی ورقه ای ترجیحی اصطلاحاً شیستوارگی «اردوال سانی» گفته می شود. [ ۴]
شیست های متفاوت بر اساس کانی های اصل تشکیل دهندهشان نامگذاری می گردند. به عنوان مثال شیستی که به شکل اولیه مشتمل بر بیوتیت و موسکویت باشد را میکاشیست می نامند. [ ۱] [ ۵] بسیاری از شیست ها در واقع میکاشیست هستند؛ اما انواع گرافیت شیست و کلریت شیست نیز در این میان رایج می باشند. شیست ها همچنین به دلیل وجود ترکیبات معدنی خاص ( کانی ) یا حتی غیر معمول همانند گارنت، تورمالین و گلوکوفان به ترتیب گارنت شیست، تورمالین شیست و گلوکوفان شیست نامگذاری می گردند.
دانه های منحصر به فرد درون شیست که به واسطه دما و فشار به حالت فلسی شکل درآمده اند را می توان با چشم غیر مسلح مشاهده نمود. شیست از لحاظ مشخصه، برگواره می باشد که این حالت مبین سهولت جدایش کانی های خاص به صورت فلسی یا صفحه ایی از آن می باشد. واژه شیست نهایتاً از کلمه یونانی ( σχίζειν ) ( schízein ) به معنای جدایش و تقسیم اخذ شده است[ ۶] که به سهولت جدایش شیست در طول سطوحی که کانی های صفحه ایی در امتداد آن قرار گرفته اند، اشاره دارد.
بسیاری از شیست ها از رُس ها و گِل هایی مشتق شده اند که به واسطه عبور از فرآیندهای متوالی دگرگونی مشتمل بر تولید: شیل، اسلیت و فیلیت ها به عنوان مراحلی میانی، ایجاد شده اند. برخی از شیست ها نیز از سنگ های آذرین ریزدانه همچون بازالت ها و توف ها مشتق شده اند.

شیسْت (schist)
شیسْت
نوعی سنگ دگرگونی حاوی میکا یا کانی ورقه ای یا سوزنی دیگری. بلورهای آن ها چنان آرایش یافته اند که برگ وارگی (بافت صفحه ای (تخت)) پیدا می کنند. این ویژگی را شیست سانی می نامند. شیست ممکن است با کانی های دیگری، ازجمله گارنت، همراه باشد.