شیخ محمدبرهان الدین غریب

[ویکی فقه] برهان الدین غریب، شیخ محمد، مرید و خلیفه ممتاز خواجه نظام الدین اولیا (متوفی ۷۲۵) و عارف معروف سلسله چشتی بوده است.
در هانْسی (در اتراپرادش کنونی) در ۶۵۴ به دنیا آمد.کتاب قدوری را نزد عمویش خواند و کتاب نافع را از بر کرد و فقه و تفسیر و حدیث را فرا گرفت.
برادر بزرگش، شیخ منتخب الدین (متوفی ۶۵۹) ملقب به زر زرین زربخش، خلیفه شیخ فریدالدین گنج شکر (متوفی ۶۶۴) بود و به حکم او برای ارشاد خلق به دیوگیر رفته بود. برهان الدین غریب در زهد و تقوی و کثرت بُکا در میان مریدان خواجه نظام الدین اولیا مقام خاصی داشت و به سماع هم علاقه فراوان پیدا کرده بود.در وجد و سماع راه و رسم ویژه ای داشت، ازاینرو پیروانش، که از مریدان خواجه نظام الدین بودند، برهانی خوانده می شدند.خلفا و مریدان خواجه نظام الدین، و فضلای آن دوره و شاعرانی مانند امیرخسرو دهلوی (متوفی ۷۲۵) و امیرحسن علای سجزی دهلوی، با او محشور و مأنوس بودند. شیخ نصیرالدین محمود چراغ دهلی (متوفی ۷۵۷)، خلیفه ارشد خواجه نظام الدین اولیا، بوده است.

سرگذشت برهان الدین غریب
هنگام تحصیل در دهلی، در منزل شیخ برهان الدین اقامت داشت. برهان الدین غریب که مسئول آشپزخانه خانقاه خواجه نظام الدین اولیا بود به سبب علاقه و احترام به مرشد خود، تا هنگام مرگ هیچگاه به غیاث پور، محل خانقاه مرشدش، پشت نکرد. با اینهمه یک بار میان آن دو، رنجشی پدید آمد که در پی آن، او را از خانقاه بیرون کردند.امّا پس از مدت کوتاهی به توصیه امیر خسرو دهلوی، خواجه نظام الدین اولیا وی را بخشید و به او اجازه تجدید بیعت داد. خواجه نظام الدین، به اصرار مریدان و خلفای خود، او را خلیفه خویش کرد. برهان الدین پس از مرگ مرشدش، از مردم بیعت می گرفت.او به دیوگیر (در هند جنوبی) رفت ولی طولی نکشید که در خلدآباد (در ایالت مهاراشترا) به سال ۷۳۰ درگذشت و همان جا دفن شد. به گفته صاحب شجره چشتیه، وفات وی در ۷۴۱ بوده است. او اولین عارف چشتی است که به دکن رفت و در آن جا طریقت چشتیه را رواج داد. خانقاهش در دکن مرجع خلایق بود.پادشاهان دکن هم به او معتقد بودند.او از طرف علاءالدین حسن بهمنی (حک: ۷۴۸ـ۷۵۹) که بعدها به دست شیخ زین الدین، خلیفه معروف او، بیعت کرد ده من نقره و پنج من طلا برای ثواب میان نیازمندان توزیع کرد. شهر برهانپور، در ایالت مادیاپرادش، به نام او آباد شده است.

نقل سخنان و کرامات برهان الدین غریب
خواجه حمّادبن عماد کاشانی، سخنان او را به نام احسن الاقوال گردآورده که متضمّن برخی رویدادهای زندگی شیخ فریدالدین گنج شکر و خواجه نظام الدین اولیاست که در آثار دیگر نیامده است. علاوه بر این، مجدالدین برادر خواجه حمّاد کاشانی، سخنان و کرامات شیخ برهان الدین را در دو کتاب دیگر، به نامهای غرائب الکرامات و بقیة الغرائب نقل کرده و خواجه رکن الدین دبیر نیز سخنان او را در نفائس الانفاس گرد آورده است.همچنین یکی از مریدان شیخ زین الدین شیرازی از خلفای شیخ برهان الدین به نام شیخ حسین سخنان وی را در کتابی گرد آورده و هدایت القلوب نامیده است.

برهان الدین غریب همان برهان الدین ساوی
...