شهاب سنگ

شهاب سنگ[ ۱] یا شخانه یا آسمان سنگ ( به انگلیسی: Meteorite ) یک تکهٔ جامد بازمانده از جرم هایی مانند یک دنباله دار، سیارک یا شهاب واره است که در اصل در فضای بیرونی جو زمین تشکیل شده و توانسته پس از گذر از جو و تاب آوردن بازخورد این گذر، بر روی سطح زمین یا یک سیارهٔ دیگر فرود آید. هنگامی که جرمی به درون جو می آید، عوامل گوناگونی مانند اصطکاک، فشار و برهمکنش شیمیایی با گازهای اتمسفری، موجب گرم شدن جرم و پراکندگی آن انرژی می شوند. این جرم سپس به یک شهاب واره دگرگون می شود و برای زمان کوتاهی یک آذرگوی را می سازد که همچنین با نام یک ستارهٔ سرنگون شونده ( شهاب ثاقب ) دیده و شناخته می شود؛ اخترشناسان نمونه های درخشان این پدیده را آذرگوی می نامند. شهاب سنگ هایی که بازتاب جو زمین را تاب آورده اند، اندازه های بسیار گوناگونی دارند. برای زمین شناسان، یک آذرگوی شهاب سنگی است که به اندازهٔ کافی بزرگ باشد تا بتواند یک دهانه برخوردی درست کند. روزانه حدود ۵۰ تن شهاب سنگ به درون جو زمین می آید. [ ۲] و بیشتر آن ها در لایه میان سپهر ( مزوسفر ) تبخیر می شوند.
شهاب سنگ ها بیشتر از سنگ و فلز ساخته شده اند. این اجرام هنگامی که به درون جو زمین می آیند، از روی پهنای زیادشان از جو می گذرند و دهانه ها و پستی و بلندیهای گوناگونی را از خود بر جای می گذارند. برای نمونه دهانهٔ بارینجر در آریزونا و دهانهٔ وردفورت در آفریقای جنوبی. ارزش بررسی شهاب سنگ ها برای یافتن زمان پیدایش زمین، سامانه خورشیدی ( شمسی ) و در نهایت یافتن زمان پدیدآمدن همگی کیهان نهفته است. همچنین می توان از آن ها برای یافتن ساختار شیمیایی بخش های گوناگون سیارهٔ زمین و سایر سیاره های سنگی بهره برد. فرایندهایی را که مایه ساخت این سیاره ها شده اند و حتی فرایندهای ساخت هسته، پوستهٔ نخستین، فرایند جداسازی عنصری در گوشتهٔ آغازین که فرایند ارزشمندی چون پیدایش زندگی است به خوبی بررسی کرد. با بررسی شهاب سنگ های فلزی ( آهنی ) و بررسی های لرزه نگاری بود که دانشمندان تا اندازه ای ساختار هستهٔ زمین را ارزیابی و اندازه گیری کردند. یک مطالعه جدید نشان می دهد که آهنرباهای دستی داده هایی به قدمت چند میلیارد ساله را که در حافظه شهاب سنگ ها نهان است، پاک می کنند. [ ۳] [ ۴]
• سنگی ( ارولیت ها و کندریت ها ) :
فراوانی آن ها ۹۳٪ است.

شهاب سنگ (meteorite)
قطعه ای از سنگ یا فلز که از فضا به سطح زمین، ماه، یا سایر اجسام آسمانی می رسد. تصور می شود که بیشتر شهاب سنگ ها قطعاتی از سیارکهایند، با این حال ممکن است برخی از آن ها تکه هایی از سِر دنباله دارها باشند. بیشترشان سنگی اند، ولی برخی آهنی، و تعدادی از آن ها آمیزه ای از سنگ و آهن اند. شهاب سنگ های سنگی را به دو نوعِ کندریت و اکندریت تقسیم می کنند. کندریت ها، که شامل ۸۵ درصد شهاب سنگ هایند، گویچه هایی از کانی های سیلیکاتی الوین و اورتوپیروکسن دارند. غیرکندریت ها هیچ گویچه ای ندارند. شهاب سنگ ها نشانه هایی از ماهیت منظومۀ خورشیدی به دست می دهند و ممکن است همانند هسته و گوشتۀ زمین باشند که هیچ یک از آن ها را نمی توان مستقیماً مشاهده کرد. هرسال هزاران شهاب سنگ به زمین برخورد می کند، اما بیشتر آن ها در دریا یا نواحی دورافتاده سقوط می کنند و هیچگاه ثبت نمی شوند. بزرگ ترین شهاب سنگ شناسایی شده، که آهنی است و ۶۰ تُن وزن دارد، در دوران پیش از تاریخ در گروتفونتین نامیبیا سقوط کرد. جوّ زمین حرکت شهاب سنگ ها را کُند می کند، اما اگر جابه جایی آن ها به اندازۀ کافی سریع باشد ممکن است در محل برخورد دهانۀ آتشفشانی پدید آورند. دهانۀ شهابی موجود در آریزونا با حدود۱.۲ کیلومتر قطر و ۲۰۰ متر عمق، محل برخورد شهاب سنگی با زمین در حدود ۵۰هزار سال پیش است. دانشمندان ناسا در اوت ۱۹۹۶ فاش ساختند شهاب سنگی از مریخ که در ۱۹۸۴ و در جنوبگان یافت شد دربردارندۀ شواهد احتمالی حیات است. این سنگ ۱۵میلیون ساله، که ۱۲هزار سال پیش به صورت شهاب سنگ وارد جوّ زمین شد بود، احتمالاً هنگام برخورد مریخ با جسمی بزرگ از سطح این سیاره کنده شده است. مشخص شده است که شهاب سنگALH۸۴۰۰۱با۱.۹ کیلوگرم وزن دارای گویچه هایی کربنی است و روی سطح این گویچه ها خُرد سازواره هایی گِرد یا طویل وجود دارد. این ریزفسیل ها صد بار کوچک تر از ریزفسیل های زمینی اند. این گویچه ها همچنین دارای ذرات مگنتیت و سولفید آهناند و از نظر شکل و مقدار با آنچه خُردسازواره های زمینی تولید می کنند قابل مقایسه اند. تصور می شود که در ۱۹۹۸ تعداد دوازده شهاب سنگ از مریخ به جنوبگان رسیده باشد.