شعبده

[ویکی فقه] شعبده (شعوذه) به یک نوع تردستی گفته می شود
شعبده عبارت است از عمل سرگرم کننده‏ای که زیرکانه و با حرکات بسیار تند دست انجام می‏گیرد و موجب فریب و شگفتی بیننده می‏شود. در حقیقت شعبده باز، کارهای عادی و متعارف را با تردستی و سرعت زیاد، غیر متعارف و شگفت انگیز جلوه می‏دهد و از این طریق ذهن بیننده را به خود مشغول کرده، او را در برابر امری شگفت قرار می‏دهد. بنابر این، شعبده پدیدار شدن چیزی با اسباب عادی و متعارف است؛
اما از آنجا که با سرعت بسیار بالایی انجام می‏گیرد، بیننده تصور می‏کند، بدون سبب عادی پدید آمده است؛ از این رو، شگفت زده می‏شود.
فرق شعبده با سحر
بنابر این تعریف، آنچه با شعبده پدیدار می‏گردد، امری واقعی است نه خیالی؛ برخلاف سحر که بسیاری از فقها آن را خیالی محض می‏دانند
برخی، شعبده را مرادف معنای سحر دانسته و گفته‏اند: شعبده عملیات تأثیر گذار بر قوه خیال است و شعبده باز با تصرف در مخیّله فرد، انواع شکلها و صورتهای خیالی را در آن ایجاد نموده و در مرحله بعد با قوه نفسانی خود آن اشکال را در فضایی حسّی به بینندگان منتقل می‏کند؛ به گونه‏ای که آنان، آنها را امری واقعی می‏بینند؛ در حالی که حقیقت آنها نمود است نه بود.
بر اساس این تعریف، تردستی مصداق شعبده نخواهد بود. از احکام عنوان یاد شده در باب تجارت سخن گفته‏اند.
احکام شعبده
حکم: شعبده به معنای دوم از مصادیق سحر به شمار می‏رود و احکام آن را دارد؛ لیکن به معنای نخست (تردستی) آیا حرام است یا نه، اختلاف می‏باشد. مشهور فقها آن را نیز حرام می‏دانند. بنابر قول به حرمت، آموختن و آموزش دادن آن جهت عمل و نیز گرفتن اجرت در ازای یاد دادن آن حرام و اکل مال بالباطل است.
در مقابل مشهور، گروهی از معاصران آن را حرام ندانسته‏اند، مگر آنکه عمل حرامی همچون زیان رساندن به مومن بر آن مترتب گردد.