شرح دعاء الصباح

[ویکی نور] شرح دعاء الصباح، اثر حاج ملاهادی سبزواری، متن و شرح دعای صباح منسوب به امام علی(ع) می باشد که به زبان عربی نوشته شده است.
این کتاب، دومین اثر حکیم سبزواری، پس از کتاب مفصّل «شرح الأسماء» در باب شرح دعاهای مأثور می باشد که نویسنده در هفده رمضان 1267ق آن، را به پایان برده و خود بر آن حاشیه زده است
کتاب با مقدمه مصحح آغاز شده است. این دعا که به «مفتاح الفلاح و مصباح النّجاح» موسوم می باشد، به امام علی(ع) منسوب بوده و از شروح متعدّدی که بر آن نوشته اند و صاحب «الذریعة» ذیل عنوان «شرح دعای صباح» ذکر کرده است، برمی آید که همواره این دعا مورد توجّه علما بوده است. نویسنده، متن دعا را بر اساس نسخه تصحیح شده «بحار الأنوار» مجلسی آورده است
نویسنده در این کتاب، دعای صباح را به فقراتی تقسیم کرده است و در شرح هر فقره، معمولا به نکات ادبی، به خصوص از لحاظ لغوی، معانی، بیان و بدیع توجه خاص کرده و سپس به شرح ظاهر عبارت و آنگاه اغلب به تأویل و باطن عبارت می پردازد
نسخ مورد استناد نویسنده، چهار نسخه بوده است، اما در جریان تصحیح، هیچ یک از آن ها - که به گفته وی، همه به جز یکی معتبرند - اصل قرار داده نشده، بلکه آنچه به نظر مصحّح درست بوده، در متن آمده و اختلاف نسخ که بسیار اندک است، در پاورقی ذکر شده است

[ویکی فقه] شرح دعاء الصباح (سبزواری). «شرح دعاء الصباح»، اثر حاج ملاهادی سبزواری ، متن و شرح دعای صباح منسوب به امام علی علیه السّلام می باشد که به زبان عربی نوشته شده است. این کتاب، دومین اثر حکیم سبزواری، پس از کتاب مفصل « شرح الاسماء » در باب شرح دعاهای ماثور می باشد که نویسنده در هفده رمضان ۱۲۶۷ ق آن، را به پایان برده و خود بر آن حاشیه زده است.
کتاب با مقدمه مصحح آغاز شده است. این دعا که به «مفتاح الفلاح و مصباح النجاح» موسوم می باشد، به امام علی علیه السّلام منسوب بوده و از شروح متعددی که بر آن نوشته اند و صاحب « الذریعة » ذیل عنوان «شرح دعای صباح» ذکر کرده است، برمی آید که همواره این دعا مورد توجه علما بوده است. نویسنده، متن دعا را بر اساس نسخه تصحیح شده « بحار الانوار » مجلسی آورده است. نویسنده در این کتاب، دعای صباح را به فقراتی تقسیم کرده است و در شرح هر فقره، معمولا به نکات ادبی، به خصوص از لحاظ لغوی، معانی، بیان و بدیع توجه خاص کرده و سپس به شرح ظاهر عبارت و آنگاه اغلب به تاویل و باطن عبارت می پردازد. نسخ مورد استناد نویسنده، چهار نسخه بوده است، اما در جریان تصحیح، هیچ یک از آن ها- که به گفته وی، همه به جز یکی معتبرند- اصل قرار داده نشده، بلکه آنچه به نظر مصحح درست بوده، در متن آمده و اختلاف نسخ که بسیار اندک است، در پاورقی ذکر شده است. در مواردی که مؤلف از کتاب دیگران نقل کرده است، تا حدی، در تصحیح متن، از مصادر اصلی نیز استفاده شده و در چنین مواردی کلمات انتخابی بین آمده است. متن فقرات دعا با حرف «ف» و شماره مسلسل، بین () و با حروف سیاه مشخص شده است تعلیقات مصحح با حروف نازک و تعلیقات و حواشی مؤلف، با حروف سیاه و کلمه «منه» در آخر هر تعلیقه از یکدیگر متمایزند. تنظیم فهرست های مختلف، شکل دار کردن عبارات متن دعا، آیات و احادیث و بسیاری از کلمات متشابه و مشکل، بیان معانی لغات دشوار و غیر مانوس، ذکر مآخذ احادیث و مطالب منقول از دیگران تا حد امکان، رعایت قواعد جدید کتابت و اصول نقطه گذاری، از جمله کارهای انجام شده توسط مصحح می باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه مصحح، در ابتدا، شرح حال مفصلی از نویسنده و آثار وی ارائه شده و در ادامه، به روش شرح و تصحیح کتاب، اشاره شده است. نویسنده، به تناسب فقرات دعا، مسائل و موضوعات فلسفی، کلامی و عرفانی را طرح کرده و با استفاده از آیات، روایات، اشعار فارسی و عربی و کلمات و عبارات بزرگان، به بحث و نقد آراء پرداخته است. وی در این کتاب نیز مانند «شرح الاسماء»، بیش از کتب درسی مثل شرح منظومه منطق و حکمت ، مجال بحث و تحقیق و نقد نظریات و تعرض به آراء دیگران دارد و با وجود این، چون بنای خود را در این کتاب به اختصار گذاشته- هر چند در مواردی این بنا را بر هم می ریزد- خواننده را برای اطلاعات بیشتر به کتاب «شرح الاسماء» ارجاع داده است.
← مهمترین مباحث فلسفی
تحقیق و تصحیح کتاب، توسط دکتر نجفقلی حبیبی صورت گرفته است. فهرست آیات، احادیث ، اشعار فارسی، اشعار عربی، فرق، مذاهب و نحل، اعلام، کتب، افکار کلیدی و اصلی، فرهنگ لغات هنری، مصادر مورد استفاده مصحح و فهرست موضوعات، در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی ها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، توضیحات کامل و مفصلی پیرامون کلمات و عبارات متن، ارائه شده است.