شرایط انتاج قیاس حملی

[ویکی فقه] شرایط انتاج قیاس حملی، به معنای شرایط لازم برای نتیجه بخش بودن هر یک از اَشکال قیاس اقترانی حملی به حسب کم، کیف و جهت است.
وقتی دو قضیه را برای رسیدن به نتیجه ای تالیف کنند (خواه مستلزم نتیجه ای باشد و خواه نباشد) این تالیف را «اقتران» می نامند، و آن قضایای مؤلَّف را «قرینه» یا «ضرب» و هیئت اقتران را (به لحاظ جایگاه حد وسط) «شکل» می گویند.
اقسام قیاس اقترانی
قیاس اقترانی از لحاظ موقعیت حد وسط به چهار شکل منقسم می شود. هر یک از اشکال چهارگانه دارای دو مقدمه است و برای هر یک از مقدمات چهار احتمال متصور است: موجبه کلیه، موجبه جزئیه، سالبه کلیه و سالبه جزئیه. از ضرب چهار حالت صغرا در چهار حالت کبرا، شانزده حالت پیدا می شود که هر یک را «ضرب» می نامند. مجموع این موارد یا به صورت قیاس حملی است و یا به صورت قیاس شرطی. برای نتیجه دادن هر شکلی از قیاس حملی و شرطی شرایطی لازم است که هر ضربی که واجد آن باشد، منتج است و هر ضربی که فاقد یکی از آن شرایط باشد، عقیم است.
شرایط انتاج
از میان این شرایط، برخی میان همه اَشکال مشترک است که از آنها تحت عنوان «شرایط عمومی اشکال» یاد می شود و برخی دیگر، شرایط اختصاصی است که نسبت به هر شکل متفاوت از شکل دیگر است. شرایط انتاج اَشکال اربعه قیاس اقترانی در اَشکال مطلقات (قیاس های مرکب از قضایای غیر موجهه)، فقط به حسب کم و کیف است، ولی شرایط انتاج در اَشکال مختلطات (قیاس های دارای قضایای موجهه) به حسب کمّ، کیف و جهت است. درباره شرایط عمومی و اختصاصی، بین قیاس اقترانی حملی و قیاس اقترانی شرطی به انواع مختلف آن (قیاس مرکب از حملیه و متصله، حملیه و منفصله، متصله و منفصله، دو متصله و دو منفصله) فرقی نیست. قضیه نخست در قیاس اقترانی شرطی به منزله صغرا، قضیه دوم به منزله کبرا و آنچه در دو قضیه تکرار شده به منزله حد وسط است.
مستندات مقاله
...