شاگردان امام سجاد

[ویکی فقه] حضرت علی بن حسین بن علی بن ابی طالب (علیه السلام)، ملقب به زین العابدین و سجاد، چهارمین امام شیعیان است. یکی از مناصب بسیار مهم انبیاء و جانشینان آنها پس از مساله ابلاغ و تعلیم دستورات الهی به جامعه، تربیت انسان ها بر اساس معارف و ارزش های الهی است؛ امام سجاد (علیه السلام) هم با توجه به نظام جبار اموی حاکم بر جامعه و با وجود همه تضییقات، شاگردان متعدد و برجسته ای در زمینه های مختلف علوم اسلامی تربیت نموده اند؛ در این نوشتار به معرفی برخی از آن شاگردان خواهیم پرداخت.
یکی از مناصب بسیار مهم انبیاء و جانشینان آنها پس از مساله ابلاغ و تعلیم دستورات الهی به جامعه، تربیت انسان ها بر اساس معارف و ارزش های الهی است. امام سجاد (علیه السلام) بر اساس آنچه در قسمت رهبری فکری جامعه توسط ایشان با شگردی ویژه و پایه گذاری نهضت فرهنگی اسلام تبیین گردید، علاوه بر ارائه مجموعه ای گسترده و جامع از معارف الهی اسلام، با همه تضییقات و مزاحمت هایی که از جانب نظام جبار اموی با آن مواجه بودند، شاگردان متعدد و برجسته ای در زمینه های مختلف علوم اسلامی تربیت نموده اند تا آنان علاوه بر اینکه خود نمونه های عینی معرفت، تربیت و تهذیب در مکتب اسلام و ولایت هستند، حاملان امین و صادق معارف اسلامی به سایر انسان ها و نسل های آینده نیز باشند.دست پروردگان حضرت علی بن حسین (علیه السلام) که تعدادشان اندک نیست، هر کدام ستارگان درخشان و پرفروغ آسمان علم و معرفت از یک سو و اخلاق و تهذیب از سوی دیگر می باشند که بررسی زندگی آنان و شناخت معلومات و مجاهدات آنان، انسان را به تحیر وا داشته و نسبت به معلم سرافراز آنان، مبهوت و شگفت زده می شود.در شرایطی که بر اساس آنچه ابوعمر نهدی نقل می کند که خودم از حضرت علی بن حسین (علیه السلام) شنیدم که می فرمود: در تمام مکه و مدینه بیست مرد که ما را دوست بدارند وجود نداشت.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۱۴۳.
شاگردان و اصحاب حضرت امام زین العابدین (علیه السلام) به طبقه های مختلفی تقسیم می شوند که در قسمت طبقه بندی اصحاب حضرت به آن اشاره خواهد شد. ولی به صورت کلی نام و تعداد آنها در کتب رجال و حدیث ذکر شده است.بعضی از علمای بزرگ مانند شیخ مفید فقط پنج نفر از شاگردان حضرت را نام برده اند.
مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، ص۸.
اصحاب و شاگردان حضرت علی بن حسین (علیه السلام) را از زاویه های مختلفی می توان تقسیم و طبقه بندی نمود:الف - اصحاب و شاگردانی که قبلا در حیات حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) یا امیرالمؤمنین (علیه السلام) و همچنین امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) را ادراک کرده بودند و بعضی از آنها جزء صحابی حضرت پیامبر محسوب می شدند و توفیق یافته بودند به محضر حضرت زین العابدین (علیه السلام) نیز شرفیاب شوند و از آن بزرگوار نیز بهره ببرند.برخی از این افراد عبارتند از جابر بن عبدالله انصاری، عامر بن واثله کنانی، (از صحابه حضرت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم))، رشید هجری و سلیم بن قیس هلالی و صهیب ابوحکیم صیرفی و سالم بن ابی الجعد که از خواص اصحاب حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) بوده اند.ب - شاگردانی که محضر امامان قبل از حضرت سجاد (علیه السلام) را درک نکرده بودند و تنها با امامت و رهبری حضرت به معارف اسلامی راه یافته و بعضی از آنها موفق به شرفیابی محضر امامان بعد از حضرت نیز شده و از آنان نیز بهره های بسیار وافر برده اند. و حتی در ایام امامت آنان درخشیده اند.بعضی از این گروه عبارتند از: ابوحمزه ثمالی، ابان بن تغلب، قاسم بن محمد بن ابی بکر، طاووس بن کیسان، ابوخالد کابلی.۱ - کسانی که به جامعیت شهرت داشته اند مانند ابان تغلب که بنابر قول نجاشی و بعضی از علمای اهل سنت در همه فنون دانش از قرآن، فقه، حدیث، ادب و لغت بر دیگران برتر بوده است.۲ - افرادی که به عنوان فقیه شهرت داشته اند مانند سعید بن مسیب، قاسم بن محمد بن ابی بکر، عبدالله بن شبر.۳ - افرادی که به عنوان مفسر و صاحب تفسیر مشهور بوده اند، مانند ابوحمزه ثمالی، حسین بن علی بن حسین (فرزند حضرت سجاد (علیه السلام))باید توجه داشت شهرت این افراد در یک رشته علمی به معنای بی بهره بودن از سایر رشته ها نیست، مثلا جناب ابوحمزه ثمالی در معارف و حدیث نیز از حضرت سجاد(علیه السلام) بهره ها برده است.ولی همه کسانی که در مکتب امام چهارم تربیت شده اند در زمینه فقه و احکام استفاده های سرشار برده اند و خود حضرت به عنوان برجسته ترین فقیه عصر خود شهرت عام داشته اند.
← نکته مهم
...