سیارک

سیارک ها[ ۱] ( به انگلیسی: Asteroid ) اجسام کوچکی هستند که از سنگ یا فلز ساخته شده اند. سیارک ها معمولاً اجسام نامنظمی هستند و بر گرد خورشید حرکت می کنند. میلیون ها سیارک در منظومه خورشیدی ما وجود دارند. بسیاری از آن ها میان مدار بهرام ( مریخ ) و مدار هرمز ( مشتری ) قرار گرفته اند و گرد خورشید می گردند. دسته ای دیگر از آن ها در مکان های دیگر منظومه خورشیدی یافت می شوند. به نظر می رسد علت اینکه اغلب آن ها در فاصلهٔ مریخ و مشتری دیده می شوند این است که احتمالاً در مدار بین این دو سیاره، سیارهٔ دیگری نیز وجود داشته است که به علت گرانش شدید مشتری متلاشی شده است و سیارک ها پدید آمده باشند.
به سیارک هایی که بر اثر نیروی گرانش سیاره ها در مداری گیر افتاده باشند «سیارک اسیر» می گویند. در این صورت سیارهٔ نام برده به گرد سیاره بزرگ تر می گردد. ( در منظومه شمسی میلیاردها اجرام فضایی دیگر علاوه بر سیاره ها و قمرهای آن ها وجود دارند که به آن سیارک می گویند )
فقط یک سیارک به نام «۴ وستا»، که دارای سطح نسبتاً بازتابی است، معمولاً با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است، و این تنها در آسمانهای بسیار تاریک در هنگام قرار گرفتن در موقعیت مناسب امکان پذیر است. به ندرت، سیارک های کوچک که از نزدیکی زمین عبور می کنند، آن هم برای برای مدت کوتاهی، ممکن است با چشم غیر مسلح قابل مشاهده باشند. [ ۲] از فوریه ۲۰۲۰، مرکز Minor Planet داده های مربوط به تقریباً ۸۵۸۰۰۰ شیء در منظومه شمسی داخلی و خارجی را در اختیار داشت، از این تعداد حدود ۵۴۲٬۰۰۰ مورد اطلاعات کافی برای تعیین شماره های اختصاصی داشتند. [ ۳]
در آغازین روزهای ژانویهٔ ۱۸۰۱ جوزپه پیاتسی ( ۷ ژوئیهٔ ۱۷۴۶–۲۲ ژوئیهٔ ۱۸۲۶ ) جرمی را در آسمان رصد نمود که ابتدا یک شهاب سنگ به نظر می رسید ولی زمانی که مدار آن به درستی تعیین گردید، مشخص شد که سیاره بسیار کوچکی است، آنقدر کوچک که آن را در رده جدیدی به نام سیارک ها دسته بندی کردند. پیاتسی آن را سرس نامید. تا چند سال بعد سه سیارک جدید دیگر کشف شدند و تا پایان آن قرن صدها عدد از آن ها شناسایی شده بودند. تا به امروز تعداد این سیارک ها به چند صد هزار رسیده است و هنوز اکتشاف آن ها ادامه دارد. تعدادی از سیارک ها چنان کوچکند که از زمین قابل رؤیت نیستند اما بزرگ ترین آن ها همان سِرِس است که شماره یک را بر پیشانی خود دارد. [ ۴]

سیّارک (asteroid)
هریک از هزاران جرم کوچکی که از جنس سنگ و آهن اند و به دور خورشید می گردند. اکثر این اجرام در ناحیه ای موسوم به کمربند سیارک ها، بین مدارهای مریخ و مشتری، قرار دارند و تصور می شود که قطعه های باقی مانده از تشکیل منظومۀ خورشیدیاند. احتمالاً در حدود ۱۰۰ هزار سیّارک وجود دارد، اما مجموع جرم همۀ آن ها تنها چندصدم جرم ماه است. قطر این قطعات سنگی از ۱ تا ۹۰۰ کیلومتر است. بزرگ ترین سیارک ها، که گاه سیارۀ خُرد نامیده می شوند، عبارت اند از کِرِس، بزرگ ترین سیارک با قطر ۹۴۰ کیلومتر، و وِستا که سطح روشنی دارد و درخشان ترین سیّارکی است که از زمین دیده می شود. بعضی سیّارک ها در مدارهایی نزدیک به زمین، و برخی مانند سیارک های آپولویی، شامل اِروس و ایکاروس، در مدارهایی در حرکت اند که مدار زمین را قطع می کنند و ممکن است بقایای دنباله دارهای پیشین باشند. نخستین سیارک، کِرِس، را جوزپّه پیاتسی، اخترشناس ایتالیایی، در اول ژانویۀ ۱۸۰۱ در رصدخانۀ پالرموی سیسیل کشف کرد. نخستین قمر سیارک را که در مدار سیارک آیدا حرکت می کند کاوشگر فضایی گالیله در ۱۹۹۳ کشف کرد. پژوهش های تازه در ۱۹۹۶، ناسا کاوشگر «ملاقات سیّارک نزدیک زمین» را به فضا پرتاب کرد. از فوریۀ ۲۰۰۰، این کاوشگر در مدار اروس قرار گرفته است و برای گردآوردن داده هایی از ترکیب سیارک رفته رفته فاصله اش را به چند ۱۰ کیلومتر کاهش داده است. سامانۀ «ردیابی سیارک نزدیک زمین» ناسا، تا پیش از اوت ۲۰۰۰، بیش از ۱۱ هزار سیّارک را شناسایی کرده بود. براساس پژوهش هایی که اخترشناسان امریکایی تا ژانویۀ ۲۰۰۰ انجام داده اند، تعداد سیارک های نزدیک زمین با قطر بیشتر از ۱ کیلومتر بین هزار تا ۲ هزار سیارک است.