سلطان علی قاینی

سلطان علی قاینی ( درگذشت ۹۱۴ ه‍. ق ) از خوشنویسان و شاعران صاحب نام اواخر سده نهم و اوایل سده دهم هجری است. او شاگرد اظهر تبریزی و معاصر و نزدیک به سلطان علی مشهدی بوده است.
سلطان علی در ابتدا در تبریز کاتب مورد عنایت دربار سلطان یعقوب ( ۸۸۴–۸۹۶ ه‍. ق ) ، فرزند اوزون حسن آق قوینلو بود و به همین مناسبت «یعقوبی» هم رقم می کرده است.
پس از مرگ سلطان یعقوب او در دربار نوهٔ او رستم پسر بایسنغر ( ۸۹۸–۹۰۲ ) ، مشغول به کتابت شده و به نام «رستمی» رقم می زده است.
سپس از تبریز سفری به حجاز کرد و پس از مدتی به خراسان رفت و به دربار سلطان حسین میرزا بایقرا راه یافت و در این دربار که مجمع هنرمندان و دانشمندان بود به تعلیم فرزندان سلطان اشتغال داشت و به سبب نزدیکی به سلطان حسین بایقرا، «سلطانی» رقم می کرد.
سلطانی به هنگام اقامت در هرات جزو معاشران امیر علیشیر نوائی و با عارف و شاعر پرآوازه نورالدین عبدالرحمن جامی آشنا شد که به وی ارادت می ورزید و از آن پس فقط مشغول کتابت آثار جامی بود و اگر کار دیگری به او رجوع می کردند چنان اجرت خود را زیاد می گفت که پرداخت آن سخت باشد.
شیوهٔ سلطانی آمیزه ای از خط استاد بزرگ نستعلیق سلطان علی مشهدی و خط استادش، مولانا اظهر تبریزی، است و او کتابت خفی را از مشق و قلم جلی، خوشتر می نوشته است. وی گرچه درخط نستعلیق معروف است، آثاری از اصول وی موجود است که استادی او را در نسخ و رقاع نیز نشان می دهد.
وی به سال ۹۱۴ ه‍. ق چشم از جهان فروبست.
از آثار او می توان به این موارد اشاره کرد:
• یک نسخه «دیوان» کامل جامی، به قلم نستعلیق کتابت خوش که چند سطر آخر آن به قلم رقاع کتابت خوش است با رقم: «قد وقع الفراغ من کتابهٔ… سلطان علی القاینی… فی شهر ربیع الاول سنهٔ ثمان و تسعین و ثمانمائة الهجریه»
• یک نسخه «زبدة الحقایق» عین القضاهٔ همدانی، به قلم نستعلیق کتابت جلی خوش، با رقم: «تمت کتابة… سلطان علی الیعقوبی. سنهٔ اربع و ثمانین و ثمانمائه»
• یک نسخه «ظفرنامهٔ تیموری» شرف الدین علی یزدی، به قلم نستعلیق کتابت و عناوین به قلم رقاع خوش، با رقم: «قدتمّ… علی یدالعبد الفقیر… سلطان علی القاینی… سنهٔ اثنی و تسعین و ثمانمائهٔ…»
• یک نسخه دیوان امیر علیشیر نوائی ( ترکی ) ، به قلم نستعلیق کتابت خوش، با رقم: «تمت الکتاب… سلطان علی القاینی»
• ۵۱ قطعه در مرقعات کتابخانه خزینه اوقاف استانبول
• ۱۳ قطعه از مرقع بهرام میرزا در کتابخانه خزینه اوقاف استانبول
• و چندین اثر دیگر از وی که در «احوال و آثار خوشنویسان» فهرست شده است.

سلطان علی قاینی ( ـ۹۱۴ق)
خوشنویس هرات در دورۀ سلطان حسین بایقرا. ابتدا در تبریز، کاتب دربار سلطان یعقوب آق قویونلو و پس از او رستم آق قویونلو بود و به همین دلیل با نام سلطانعلی یا رستمی نیز کتابت کرده است. پس از مدتی به سفر حج رفت و در بازگشت عازم هرات شد. در آن جا از نزدیکان امیرعلیشیر نوایی و نورالدین عبدالرحمان جامی بود و تا مدتی فقط آثار جامی را کتابت می کرد. سلطانعلی قاینی را شاگرد اظهر تبریزی و هم دورۀ سلطانعلی مشهدی دانسته اند. از وی آثار متعددی به خط نستعلیق برجای مانده که برخی از آن ها عبارت اند از نسخه ای از ظفرنامۀ شرف الدین علی یزدی به تاریخ ۸۹۲ ق در کتابخانه مجلس شورای اسلامی؛ نسخه ای از دیوان جامی به تاریخ ۸۹۸ ق در کتابخانۀ کاخ گلستان تهران؛ نسخه ای از جلال و جمال امین سبزواری به تاریخ ۹۰۸ ق در کتابخانۀ دانشگاه اوپسالا در سوئد.