سفرنامه براداران شرلی

[ویکی فقه] سفرنامه براداران شرلی(کتاب). «سفرنامه برادران شرلی»، سفرنامه دو جهانگرد انگلیسی با نام سر آنتونی شرلی و سر رابرت شرلی به ایران است.
شرح این سفر را یکی از همراهان این دو جهانگرد به نام جرح مانورینگ نوشته است و توسط شخصی، به نام آوانس به فارسی ترجمه شده است. سفرنامه برادران شرلی از چنان اهمیتی برخوردار است که به عنوان یکی از مآخذ تاریخ صفویه مورد استناد قرار می گیرد.
ساختار کتاب
کتاب، مشتمل بر مقدمه مترجم، سفرنامه و ضمائم است. متن سفرنامه با شیوه نگارشی سایر سفرنامه های اروپایی و بدون ذکر تاریخ گزارشات از انگلستان آغاز و به اصفهان ختم می شود. در ضمایم کتاب نیز چند مقاله از نصرالله فلسفی ، عباس اقبال آشتیانی و دکت ر محبت آئین و... آمده است.
گزارش محتوا
برادران شرلی سفر خود را از انگلستان آغاز و با عبور از خاک عثمانی و تحمل مشکلات فراوان از راه حلب به ایران رسیدند. آن ها در ۱۹ ژوئن سال ۱۵۹۸ در شهر قزوین ، پایتخت وقت ایران ، با شاه عباس اول دیدار کردند که به نوشته مورخان، با این دیدار نفوذ و سپس مداخله انگستان در امور ایران آغاز شد. انگلستان با هدف های استعماری، پیش از شاه عباس هم درصدد نفوذ درایران بر آمده بود؛ ولی موفق نشده بود. شاه عباس که قصد عقب راندن عثمانی را از مرزهای غربی ایران و اخراج پرتغالی ها را از خلیج فارس و نیز تاسیس یک ارتش ملی و مدرن و خلاص کردن دولت از دست قزلباش (قشون ایالت) را داشت. در ژوئن ۱۵۹۸ از پیشنهادهای برادران شرلی استقبال کرده بود. در نظام پادشاهی صفویه قوانین و اجرای آن ها ویژگی های خاصی داشته است که در سفرنامه این گونه بیان می شود: «قوانین این مملکت مانند قوانین عسگریه سخت است؛ مثلا اگر شخصی چیزی بدزدد که ده شاهی قیمت داشته باشد، او را به حکم حاکم از درخت می آویزند و خفه می کنند». شاه صفوی برای ایجاد زمینه مناسب سیاسی، آنتونی شرلی را به سفارت به دربارهای اروپا فرستاد تا به آن ها پیشنهاد اتحاد سیاسی و نظامی و دادن مزایای تجاری کند. وقتی قرار شد سرآنتونی به جانب اروپا عزیمت کند، یکی از سرداران قزلباش به نام حسینعلی بیک بیات نیز مامور سفارت به اروپا شد و از همین جا موجبات شکست این اقدام فراهم آمد؛ زیرا وجود دو سفیر در یک هیئت سیاسی نتیجه ای جز جنجال در آغاز و شکست در پایان نخواهد داشت. به همین جهت ماموریت آنتونی شرلی در روسیه ، نه فقط با دشواری های فراوان روبه رو شد، حتی خود او نیز مستقیما مورد توهین قرار گرفت و دربار روسیه گذشته از آن که فقط حسینعلی بیک بیات را نماینده رسمی شاه ایران دانست، حتی فرستاده دیگری را هم که شاه عباس قبلا به روسیه فرستاه بود، بر آنتونی شرلی مقدم داشت. هیئت سفارت پس از شش ماه اقامت در مسکو ، به علت سنگینی باری که به همراه داشت، به شمال روسیه رفت و پس از تهیه ی آذوقه ، روی به سوی آلمان نهاد و در پراگ به حضور رودولف دوم پادشاه آلمان رسید. رودولف از هیئت سفارت به خوبی و گرمی پذیرایی نمود؛ ولی پیشنهاد اتحاد با ایران را بر ضد عثمانی با احتیاط پذیرفت و به آنتونی شرلی توصیه نمود که نامه های سلاطین اروپا را همراه پیک های سیاسی ارسال دارد، زیرا دربارهای اروپا جرات ورود در اتحادیه های سیاسی بر ضد دولت عثمانی را ندارند.
← سفر هیئت سیاسی ایران به رم
...