سر اقسام حج

[ویکی فقه] حج یکی از مهم ترین فروع دین اسلام است. مسلمانان با داشتن شرایطی مکلف اند در دهه اول ماه ذی الحجه به مسجد الحرام در شهر مکه در عربستان سعودی رفته و مجموعه ای از اعمال نیایشی را به جا آورند. حج بر سه نوع تمتع، قرآن و افراد است که حج قرآن و افراد وظیفه ساکنان مکه است. در اسلام بر کسی که دارای بلوغ، عقل، آزاد بودن و استطاعت باشد واجب می شود.
حج به سه صورت قابل انجام است.۱. حج تمتع: افضل انواع حج است و بر کسانی واجب می شود که از مکه دور باشند.۲. حج افراد: بر کسانی واجب می شود که ساکن مکه و اطراف آن باشند. و یا کسانی که به عمره و تمتع نرسند و یا امکان آن را پیدا نکنند.۳. حج قران: حجی است که حاجی از میقات، قربانی اش را به همراه دارد.
پیشینه انواع حج
تاریخ آغاز حج به صورت، «تمتع»، یقینا به حجة الوداع بر می گردد. پیش از آن حج به صورت افراد و قران بوده است و کسی که وارد مکه می شده، تا زمان عرفات و اعمال پس از آن، بایستی در احرام باقی می ماند. در حجة الوداع و پس از نزول آیه واتموا الحج و العمرة لله، پیامبر خدا در مروه برای مردم سخنرانی کرد و پس از حمد و ثنای الهی فرمود: «من عمره را داخل در حج نمودم، این چنین تا روز قیامت (و حضرت انگشت های دو دست خود را در یکدیگر داخل کردند)». همان زمان این موضوع، مورد انکار برخی افراد نادان قرار گرفت و شخصی از «بنی عدی» برخاست و گفت: ما به منا برویم؛ در حالی که آب غسل (به جهت نزدیکی با زنان) از سرهای ما می ریزد! ؟ حضرت فرمود: تو هرگز ایمان نمی آوری تا بمیری … این موضوع پس از ارتحال پیامبر اکرم نیز ادامه یافت و برخی از افراد سبک مغز، با حج تمتع مخالفت کردند. در مقابل، ائمه معصوم (علیهم السّلام) بر حج تمتع و فضیلت آن اصرار ورزیدند و آن را افضل اقسام حج دانسته و برای کسانی که از مکه دور هستند آن را لازم شمردند. از صفوان نقل شده است: «قلت لابی عبدالله ان بعض الناس یقول جرد الحج و بعض الناس یقول اقرن و سق و بعض الناس یقول تمتع بالعمرة الی الحج فقال لو حججت الف عام لم اقرنها الا متمتعا»؛ «به امام صادق(علیه السّلام) گفتم: پدر و مادرم فدایت، برخی می گویند: حج قران بجای آور و قربانی ات را همراه ببر و برخی می گویند: حج تمتع بجای آور، حضرت فرمود: اگر من هزار سال حج به جا آورم، جز تمتع انجام نمی دهم». تاکید فراوان اهل بیت بر حج تمتع و امکان تبدیل نیت افراد و قران- با شرایطی- به حج تمتع، گویای برتری و فضیلت این نوع حج، بر اقسام دیگر حج است. و این به جهت سهولت و تامین اهداف مورد نظر شارع در حج است. البته برای حاضران در مکه و اطراف آن تا ۴۸ میل، حج افراد و قران واجب است و این بدان جهت است که با توجه به حضورشان در منطقه حرم، چندان مشکلی در احرام حج نداشته و می توانند در فاصله نزدیکی از روز عرفه، برای حج محرم شوند. برخلاف کسانی که از راه دور می آیند و برای عبور از میقات، بایستی محرم شوند. اینان به جهت بعد مسافت و زمان طولانی احرام، دچار مشکلات فراوانی می شوند و نیرو و فکرشان تحلیل می رود و برای اهداف فراوان حج فرصتی باقی نمی گذارد.
← سخن امام رضا درباره اقسام حج
انجام هر کاری نیاز به تحصیل مقدماتی دارد؛ ولی در حج علاوه بر ضرورت آماده ساختن وسایل و لوازم، بر یک سری مقدمات دیگر تاکید شده است. حج قله ای است که برای رسیدن به آن، بایستی از تپه ها و کوه های مرتفع عبور کرد تا بدان رسید. امام صادق(علیه السّلام) به عیسی بن منصور فرمود: «یا عیسی انی احب ان یراک الله عزّوجلّ فیما بین الحج الی الحج و انت تتهیا للحج»؛ «ای عیسی! من دوست دارم خداوند تو را بدین گونه ببیند که در فاصله بین دو حج، مشغول تهیه مقدمات برای حج دیگر هستی».
← پس انداز برای حج
...