سببیت محض

[ویکی فقه] سببیت محض، سببیت قیام اماره در حدوث مصلحت و جعل حکم واقعی طبق آن است.
سببیت محض یا سببیت کامل، که به اشاعره نسبت داده می شود مقابل سببیت سلوکی است و به این معنا است که قیام اماره سبب ایجاد مصلحت در مؤدای اماره می گردد، به گونه ای که به دنبال آن و طبق آن، حکم واقعی جعل می شود. لازمه این نوع سببیت، تصویب است. به بیان دیگر، اشاعره می گویند: خداوند در لوح محفوظ هیچ حکمی ندارد و جعل حکم از سوی او، تابع فتاوا و آرای مجتهدان است.
نکته
سببیتی نیز منسوب به معتزله است که طبق آن، اماره سبب ایجاد مصلحتی در مؤدای خود شده و موجب تغییر حکم واقعی می گردد، به گونه ای که وظیفه فعلی مکلفان عمل به تکالیفی است که اماره بر آنها اقامه شده و مؤدای اماره می باشد، اما احکامی که اماره بر آنها اقامه نشده، فقط در مرحله شانیت و اقتضا باقی می ماند.طبق این نظریه، احکام واقعی در لوح محفوظ وجود دارد؛ اما حکم واقعی فعلی، تابع آرای مجتهدان است و با تبدیل رای آن ها، دگرگون می شود. این نظریه هر چند سببیت محض نیست، اما در نهایت به آن بر می گردد.