زیاریان
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
گویش مازنی
دانشنامه آزاد فارسی
زیاریان (حک: ۳۱۶ـ ۴۴۱/۴۳۵ق)
(یا: آل زیار) از سلسله های ایرانی پس از اسلام که قلمرو حکومتی ایشان گاهی شامل اصفهان و همدان، دینور، ری و دامغان و گیلان و طبرستان و گرگان (جرجان) و گاهی فقط شامل قسمتی از این ولایات و زمانی فقط محدود به خود جرجان بوده است . مؤسس این سلسله، مرداویج بن زیار بود که نسب خود را به پادشاهان قدیم ایران می رساند. مرداویج به ظاهر تحت فرمان خلیفه عباسی بود و برادرش ، قابوس وشمگیر (۳۶۶ ـ ۴۰۳ ق)، از سامانیان اطاعت می کرد. مرداویج خیالات بلند و دعاوی غریب داشت و درصدد بود بغداد را فتح و دولت عباسی را منقرض نماید و ایوان مدائن را عمارت کند و تاج قدیم ایران را بر سر نهد، اما خیالاتش عملی نشد و جانشینانش از خلیفه و حتی از سامانیان و آل بویه فرمانبرداری کردند. از فرمانروایان دیگر آل زیار، عنصر المعالی کیکاوس بن اسکندر صاحب قابوس نامه است. بعد از تأسیس آل بویه در ۳۲۰ق، قدرت آل زیار به همان حدود جرجان و طبرستان محدود شد و مُؤیدالدُّوله دیلمی ، قابوس را به مدت هجده سال (۳۷۱ ـ ۳۸۹ ق) از قلمرو خود خارج نگاه داشت . او پس از مراجعت ، گیلان را نیز تصاحب کرد و فرزندانش در این نواحی به جای او به حکومت نشستند تا آن که در حدود ۴۳۶ ق غزنویان به دورۀ حکومتشان خاتمه دادند. اگرچه برخی این خاندان را شیعه و به خصوص شیعۀ زیدیه خوانده اند، قرائن تاریخی نشان می دهد که آل زیار به شیعه گرایشی نداشتند. مرداویج اصولاً به فکر تجدید دولت ساسانی و برانداختن حکومت خلفا بود. قابوس هم رساله ای در تفضیل عمر و ابوبکر بر عثمان و علی دارد و سلطان محمود هم که سنی متعصبی بود، دخترش را به منوچهر پسر قابوس داد و این دلایل شیعی بودن این خاندان را بعید می نمایاند.
(یا: آل زیار) از سلسله های ایرانی پس از اسلام که قلمرو حکومتی ایشان گاهی شامل اصفهان و همدان، دینور، ری و دامغان و گیلان و طبرستان و گرگان (جرجان) و گاهی فقط شامل قسمتی از این ولایات و زمانی فقط محدود به خود جرجان بوده است . مؤسس این سلسله، مرداویج بن زیار بود که نسب خود را به پادشاهان قدیم ایران می رساند. مرداویج به ظاهر تحت فرمان خلیفه عباسی بود و برادرش ، قابوس وشمگیر (۳۶۶ ـ ۴۰۳ ق)، از سامانیان اطاعت می کرد. مرداویج خیالات بلند و دعاوی غریب داشت و درصدد بود بغداد را فتح و دولت عباسی را منقرض نماید و ایوان مدائن را عمارت کند و تاج قدیم ایران را بر سر نهد، اما خیالاتش عملی نشد و جانشینانش از خلیفه و حتی از سامانیان و آل بویه فرمانبرداری کردند. از فرمانروایان دیگر آل زیار، عنصر المعالی کیکاوس بن اسکندر صاحب قابوس نامه است. بعد از تأسیس آل بویه در ۳۲۰ق، قدرت آل زیار به همان حدود جرجان و طبرستان محدود شد و مُؤیدالدُّوله دیلمی ، قابوس را به مدت هجده سال (۳۷۱ ـ ۳۸۹ ق) از قلمرو خود خارج نگاه داشت . او پس از مراجعت ، گیلان را نیز تصاحب کرد و فرزندانش در این نواحی به جای او به حکومت نشستند تا آن که در حدود ۴۳۶ ق غزنویان به دورۀ حکومتشان خاتمه دادند. اگرچه برخی این خاندان را شیعه و به خصوص شیعۀ زیدیه خوانده اند، قرائن تاریخی نشان می دهد که آل زیار به شیعه گرایشی نداشتند. مرداویج اصولاً به فکر تجدید دولت ساسانی و برانداختن حکومت خلفا بود. قابوس هم رساله ای در تفضیل عمر و ابوبکر بر عثمان و علی دارد و سلطان محمود هم که سنی متعصبی بود، دخترش را به منوچهر پسر قابوس داد و این دلایل شیعی بودن این خاندان را بعید می نمایاند.
wikijoo: زیاریان
پیشنهاد کاربران
زیاریان یا آل زیار یک خاندان کوچک گیلی - دیلمی در سرزمین های جنوب شرقی دریای مازندران بودند. امیران زیاری در قرن چهارم و پنجم هجری امیر گرگان و طبرستان بودند و در برخی ادوار قومس، دیلم و گیلان نیز تحت فرمانروایی آنان بود. دودمان زیاریان در ۳۱۹ هجری قمری ایجاد گردید و یکی از حکومت های دیالمه شد که در میان دوره ایرانی توانستند بر بخش هایی از خلافت عباسیان امارت کنند. به مرور از وسعت قلمرو زیاریان کاسته شد و به حکومتی دست نشانده بدل شدند. اطلاعات دربارهٔ آخرین امیران زیاری محدود است اما حداکثر تا ۴۸۶ هجری بخشی از سرزمین های موروثی خود را حفظ کرده بودند.
... [مشاهده متن کامل]
تبار زیار، نیای خاندان، از منطقه داخل گیلان بود. مرداویج بنیان گذار این سلسله است که پیش از به حکومت دست یافتن، در خدمت لشکر علویان طبرستان و اسفار بن شیرویه بود. هدف مرداویج احیای شاهنشاهی ساسانی و خلع قدرت خلافت عباسی بود. او در حمله به جبال و اصفهان و خوزستان، توانست بخش های زیادی از سرزمین های اسلامی را فتح کند ولی نهایتاً موفق نشد به اهدافش دست یابد و توسط خدمه اش به قتل رسید. پس از مرگ مرداویج، اطرافیان او با برادرش، وشمگیر، بیعت کردند. وشمگیر در همان ابتدای به امارت رسیدن، با لشکرکشی های سامانیان و بوییان مواجه شد و این جنگ ها در تمام طول حکومتش ادامه یافتند. وشمگیر در نبرد اسحاق آباد شکست سختی خورد و نواحی بسیاری از قلمرو او از دست رفت و از آن زمان حکومت زیاریان محدود به گرگان و طبرستان و نواحی پیرامونی آن می شد. از آن پس زیاریان، گرچه هنوز رسماً مستقل بودند، اما تابع حکومت های همسایه شدند. بیستون روابط نزدیکی با بوییان و خلیفه ایجاد کرد که موجب استقرار آرامش در قلمروش شده و پس از او نیز این الگو، روش غالب در رفتار سیاسی زیاریان شد. قابوس اتحاد با بوییان را شکست و با امیران سامانی متحد شد و نبردهای زیادی میان این دو جبهه درگرفت؛ تا آن که قابوس شکست خورده و به دربار سامانیان پناه برد و تا هجده سال از حکومت دور بود. سرانجام در سال ۳۸۸ هجری قابوس موفق شد سرزمین های پیشین خود را بازپس گیرد و یکی از درخشان ترین دوره های زیاری را رغم بزند. پس از او، امیران زیاری تحت الحمایه دربار ترک تبار غزنویان شدند. در زمان منوچهر، دودمان زیاری وارد دوران افول خود شده و وابسته به سلاطین ترک تباری شد که در خراسان قدرت بیشتری داشتند. بدین ترتیب در این دوره زیاریان از حکومت مستقل تبدیل به قدرتی تحت سلطه، خراجگزار و دست نشانده شدند. از دوران حکومت امیران بعدی زیاری، انوشیروان، دارا، کیکاووس و گیلانشاه، اطلاعات کمی در دسترس است. در سال ۴۳۳ هجری، طغرل بیگ حکومت زیاریان بر طبرستان و گرگان را پایان بخشید و در نهایت بقایای این خاندان هم توسط اسماعیلیان الموت منقرض شدند.
... [مشاهده متن کامل]
تبار زیار، نیای خاندان، از منطقه داخل گیلان بود. مرداویج بنیان گذار این سلسله است که پیش از به حکومت دست یافتن، در خدمت لشکر علویان طبرستان و اسفار بن شیرویه بود. هدف مرداویج احیای شاهنشاهی ساسانی و خلع قدرت خلافت عباسی بود. او در حمله به جبال و اصفهان و خوزستان، توانست بخش های زیادی از سرزمین های اسلامی را فتح کند ولی نهایتاً موفق نشد به اهدافش دست یابد و توسط خدمه اش به قتل رسید. پس از مرگ مرداویج، اطرافیان او با برادرش، وشمگیر، بیعت کردند. وشمگیر در همان ابتدای به امارت رسیدن، با لشکرکشی های سامانیان و بوییان مواجه شد و این جنگ ها در تمام طول حکومتش ادامه یافتند. وشمگیر در نبرد اسحاق آباد شکست سختی خورد و نواحی بسیاری از قلمرو او از دست رفت و از آن زمان حکومت زیاریان محدود به گرگان و طبرستان و نواحی پیرامونی آن می شد. از آن پس زیاریان، گرچه هنوز رسماً مستقل بودند، اما تابع حکومت های همسایه شدند. بیستون روابط نزدیکی با بوییان و خلیفه ایجاد کرد که موجب استقرار آرامش در قلمروش شده و پس از او نیز این الگو، روش غالب در رفتار سیاسی زیاریان شد. قابوس اتحاد با بوییان را شکست و با امیران سامانی متحد شد و نبردهای زیادی میان این دو جبهه درگرفت؛ تا آن که قابوس شکست خورده و به دربار سامانیان پناه برد و تا هجده سال از حکومت دور بود. سرانجام در سال ۳۸۸ هجری قابوس موفق شد سرزمین های پیشین خود را بازپس گیرد و یکی از درخشان ترین دوره های زیاری را رغم بزند. پس از او، امیران زیاری تحت الحمایه دربار ترک تبار غزنویان شدند. در زمان منوچهر، دودمان زیاری وارد دوران افول خود شده و وابسته به سلاطین ترک تباری شد که در خراسان قدرت بیشتری داشتند. بدین ترتیب در این دوره زیاریان از حکومت مستقل تبدیل به قدرتی تحت سلطه، خراجگزار و دست نشانده شدند. از دوران حکومت امیران بعدی زیاری، انوشیروان، دارا، کیکاووس و گیلانشاه، اطلاعات کمی در دسترس است. در سال ۴۳۳ هجری، طغرل بیگ حکومت زیاریان بر طبرستان و گرگان را پایان بخشید و در نهایت بقایای این خاندان هم توسط اسماعیلیان الموت منقرض شدند.
