زبان های مغولی تبار

زبان های مغولی تبار ( به انگلیسی: Mongolic languages ) ، گروهی از زبان ها هستند که بیشتر در آسیای شرقیِ مرکزی و به ویژه در مغولستان و کناره های آن و قالموقستان به آنها سخن می گویند. [ ۳]
به نام ترینِ این زبانها، زبان مغولی است که زبان رسمی کشور مغولستان و مغولستان درونی در چین است. این زبان امروزه بیش از پنج میلیون و هفتصد هزار گویشور دارد و شمارِ گویشوران همه زبان های مغولی که شامل ۱۰ زبان می شود را با هم حدود شش میلیون دانسته اند.
زبان هایِ مغولی تبار، بیشتر در کشورهای مغولستان، چین ( مغولستان داخلی، سین کیانگ، گانسو و چینگ های ) ، افغانستان ( هرات ) ، روسیه ( قالموقستان و بوریاتیا ) سخنگو دارند. [ ۴]
گویا نزدیک ترین زبان به زبان های مغولی، زبانِ از میان رفتهٔ خیتان است که تا سال ۱۲۴۳ سخنگویانی داشت و سپس منقرض شد. برخی زبان شناسان، زبان های مغولی را با شاخهٔ زبانهای ترکی، تونگوزی و حتی با زبان های ژاپنی و کره ای هم خانواده دانسته اند و در گروهی پرجنجال به نام خانواده زبان هایِ اورال - آلتایی گروه بسته اند؛ ولی این انگاره امروزه میان زبان شناسان پذیرفته نیست و بسیار به آن خرده گرفته اند. [ ۳]
امروزه بیشترِ زبانشناسان این شاخه زبانی را با زبان ختان در یک گروه نهاده و «ختان - مغولی» نامند هر چند که هنوز دربارهٔ آن بیگمان نیستند. ( البته شواهد قوی برای هم خانوادگیِ میان این دو زبان وجود دارد ) . اگر این انگاره نادرست باشد، زبان های مغولی خود یکی از شاخه هایِ زبانی عمده جهان است ( چون شاخه هایِ آفرو - آسیایی یا هندو - اروپایی ) .
دلیل این دودلی دربارهٔ هم خانواده بودن یا نبودن مغولی و ختان این است که نبشته های این زبان به دبیره هایی نوشته شده اند که امروزه از میان رفته اند و هنوز زبان شناسان به کلی رمزشان را نگشوده اند و از این روی نتوان آنان را کامل خواند. زبان های دیگری نیز هستند که به علت کمیِ نوشته ها و واژه های به جای مانده نمی توان اثبات کرد که هم خانوادهٔ شاخه زبان های مغولی اند و تنها می توان فرضیه هایی انگاشت.
زبان های مغولیِ تاریخی:
• مغولیِ میانه ( از سده سیزدهم تا پانزدهم یا شانزدهم میلادی بدان سخن می گفتند )
• مغولیِ کلاسیک ( تقریباً از سال ۱۷۰۰ تا ۱۹۰۰ میلادی )
زبان های مغولیِ امروزی:
• زبانِ داور ( Daur یا Daghur ) که کم و بیش صدهزار تن گویشور می دارد.
• زبان مغول ( Moghol یا Mogholi ) که پیدا نیست امروزه سخن گویی دارد یا نه.
• زبان های مغولیِ جنوبی که بیش از هفت صد هزار تن بدان سخن گویند.
• زبان های مغولیِ مرکزی که دربردارنده زبان مغولی اصلی ( زبانِ رسمی مغولستان و مهم ترین زبان این شاخه ) می باشد و در کل شش تا هفت میلیون گویشور دارد.