زبان های سامی

زبان های سامی یا سِمیتی یکی از زیرشاخه های خانوادهٔ زبان های آفریقایی - آسیایی هستند که ریشهٔ آنها به غرب اسیا بازمی گردد. این زبان ها در غرب آسیا، شمال آفریقا و شاخ آفریقا و همچنین در گروه های بزرگ مهاجری در آمریکای شمالی، اروپا و استرالزی بیش از سیصد و سی میلیون گویشور دارند. این عبارت برای نخستین بار در دههٔ ۱۷۸۰م. توسط اعضای مکتب تاریخ نگاری گوتینگن استفاده شد که آن را بر اساس سام یکی از سه فرزند نوح در سفر پیدایش برگزیدند.
پرگویشورترین زبان های سامی در جهان امروز از این قرارند: عربی ( ۳۰۰ میلیون ) ، امهری ( ~۶۵ میلیون ) ، تیگرینیا ( ۷ میلیون ) ، عبری ( ~۵ میلیون ) ، تیگره ( ~۱٫۰۵ میلیون ) ، آرامی ( ۵۷۵٬۰۰۰ تا ۱ میلیون ) و مالتی ( ۴۸۳٬۰۰۰ ) .
زبان های سامی از زمان بسیار قدیمی به صورت نوشته شده یافت می شوند: زبان های سامی شرقی اکدی و ابلایی در قرون ۳۰ تا ۲۵ پ. م. به ترتیب در بین النهرین و شامات شمالی یافت می شوند. تنها اسنادی از سومری، ایلامی ( هر دو زبان های تک خانواده ) ، مصری و لولویی پیش از سدهٔ سی ام پ. م. وجود دارد.
بیشتر خطوط سامی، از گونهٔ ابجد هستند – گونه ای که در آن تمام یا بیشتر واکه ها نشان داده نمی شود و به این دلیل که در زبان های سامی رسانندهٔ اصلی معنا هم خوان ها هستند برای این زبان ها مناسب است. از میان این خطوط می توان به اوگاریتی، فنیقی، آرامی، عبری، عربی و عربستانی جنوبی اشاره کرد.
زبان های سامی به علت صرف غیرترکیبی شان قابل توجه اند. در این زبان ها ریشه ها، خود تکواژ یا واژه نیستند، بلکه تعدادی ( معمولاً سه ) هم خوان منفردند که واژگان با افزودن واکه ها و دیگر هم خوان ها به این ریشه ها ساخته می شوند. برای مثال در عربی از ریشهٔ ک - ت - ب، واژگان کتاب، کُتُب، کاتب، کُتّاب یَکتُبُ و … ساخته می شوند. [ ۲]
شباهت عبری، عربی و آرامی از قرون میانه توسط همهٔ محققان پذیرفته شده بود. این زبان ها به علت تعامل با کشورهای خاور نزدیک و از طریق مطالعات کتاب مقدس برای محققان اروپای غربی شناخته شده بودند و تحلیل تطبیقی ای از این سه زبان در ۱۵۳۸ توسط گیوم پوستل به لاتین منتشر شد. دو قرن بعد، هیوب لودولف شباهت های این سه زبان و زبان های سامی اتیوپیایی را نشان داد. با این حال هیچ یک از این دو محقق این زبان ها را «سامی» نخواندند.
عبارت «سامی» توسط اعضای مکتب تاریخ نگاری گوتینگن، ابداع شد. یوهان گوتفرید آیشهورن این عبارت را از روی نام سام، یکی از سه پسر نوح در سفر پیدایش، ایجاد کرد. پیشتر این زبان ها در ادبیات علمی اروپایی به عنوان «زبان های شرقی» شناخته می شدند. [ ۲]

زبان های سامی (اورالی). زبان های سامی مجموعه ای از زبان های اورالی هستند که در میان مردمان سامی در شمال اروپا در کشورهای سوئد، نروژ، فنلاند، و قسمت هایی از شمال شرقی و غرب روسیه رواج دارند. بسته به ماهیت و شرایط اقلیمی گسترش آن، هم اکنون ده یا بیشتر زبان سامی وجود دارد که دارای اسامی چندگانه هستند.
زبان های سامی با زبان های فینی بسیار مرتبط هستند و در کنار چند شاخهٔ دیگر، خانوادهٔ زبان های اورالی را شکل می دهند. بخشی از زبان های سامی زنجیره گویشی را به گونه ای شکل می دهند که زبان های همسایه از فهم متقابل نسبت به هم برخوردار هستند اما با افزایش فاصله، این درک از بین می رود. زبان های سامی به دو گروه شرقی و غربی تقسیم می شوند که هریک دارای زیرشاخه هایی نیز هست:
زبان های سامی در لاپ لند در شمال اروپا، در منطقه ای که بین چهار کشور نروژ، سوئد، فنلاند و روسیه گسترده است و تا بخش جنوبی مرکز اسکاندیناوی در سر جنوب غربی شبه جزیره کولا در شرق نیز می رسد، سخن گفته می شوند. مرزهای بین زبان ها با مرزهایی که دولت های امروزی منطقه را از هم جدا می کند، همسو نیست.
در دوران قرون وسطی و دوران مدرن نخستین، گروهی از زبان های سامی که امروزه منقرض شده اند، در مرکز و بخش های جنوبی فنلاند و کارلیا و در منطقه گسترده تری در شبه جزیره اسکاندیناوی رایج بودند. این زبان ها پس از این دوران، در پی پیشروی کشاورزان فنلاندی و کارلیایی منقرض شدند و امروزه آثار آن ها را تنها می توان در مستندات تاریخی، سنت های شفاهی فنلاندی - کارلیایی، وام واژه های سامی در گویش محلی مردم و جای نام های سامی این مناطق یافت.
زبان های سامی برای نوشتار از الفبای لاتین استفاده می کنند. اما هر زبان دارای چند حرف اضافه است که به شرح زیر می باشند:
تفاوت در حروف الفبای یک زبان یکسان در در دو طرف سوئد و نروژ به دلیل تفاوت در معیارهای نگارشی الفبای سوئدی و نروژی است و تلفظ های متفاوت را نشان نمی دهد.
سامی کیلدین امروزه از گونه ای از الفبای سیریلیک استفاده می کند که شامل حروف Аа А̄а̄ Ӓӓ Бб Вв Гг Дд Ее Е̄е̄ Ёё Ё̄ё̄ Жж Зз Һһ/ʼ Ии Ӣӣ Йй Јј/Ҋҋ Кк Лл Ӆӆ Мм Ӎӎ Нн Ӊӊ Ӈӈ Оо О̄о̄ Пп Рр Ҏҏ Сс Тт Уу Ӯӯ Фф Хх Цц Чч Шш ( Щщ ) Ьъ Ыы Ьь Ҍҍ Ээ Э̄э̄ Ӭӭ Юю Ю̄ю̄ Яя Я̄я̄ است.
سامی از دهه ۱۹۹۰ در ۸ شهر سامی زبان در شمال نروژ در کنار نروژی زبان رسمی است. طبق قانون اساسی نروژ دولت مردان باید شرایطی را ایجاد کنند که مردم سامی قادر به حفظ و توسعه زبان، فرهنگ و شیوه زندگی خود باشند. در سال ۲۰۰۵ سامی در کنار چند زبان دیگر در چارچوب منشور اروپایی زبان های محلی یا اقلیت، به عنوان «زبان های محلی یا اقلیت» در نروژ شناخته شد. [ ۴]