زبان های المانی علیا

زبان های آلمانی علیا. زبان های آلمانی والا یا گویش های آلمانی والا نام مجموعه ای از گونه های مختلف زبان های آلمانی، لوکزامبورگی و ییدیش و همچنین گویش های مختلف موجود در مرکز و جنوب آلمان، کشورهای اتریش، لیختنشتاین، سویس، لوکزامبورگ و همچنین مناطقی از بلژیک، هلند ( گویش های ریپواری در جنوب غربی لیمبورخ ) ، فرانسه ( آلزاس و شمال لورن ) ، ایتالیا، دانمارک و لهستان است. همچنین این زبان ها در میان مهاجرین آلمانی زبان در کشورهای رومانی ( ترانسیلوانیا ) ، روسیه، ایالات متحده، برزیل، آرژانتین، شیلی و نامیبیا نیز رواج دارد.
اصطلاح «علیا» در آلمانی علیا یک اشاره گیتاشناختی به گروهی از گویش هایی از «زبان آلمانی علیا» بوده که جداگانه از اشکال تکوین یافته آلمانی استاندارد، ییدیش و لوگزامبورگی است. این اصطلاح به بلندستان های مرکزی ( میتلگبریرگه ) و مناطق آلپی مرکزی و جنوبی آلمان گفته می شود که شامل لوکزامبورگ، اتریش، لیختن اشتاین و بیشتر سوئیس است. در برابر این اصطلاح واژه آلمانی سفلی است که در سرزمین های پست و جلگه ای دریا و دشت شمال آلمان بدان تکلم می شود[ ۲] .
آلمانی والا را می توان به سه زیربخش آلمانی بالا ( Oberdeutsch ، که شامل گویش های آلمانی اتریش و سوئیس است ) [ ۳] ، آلمانی مرکزی ( Mitteldeutsch ، که شامل لوکزامبورگی بوده و خودش زبان معیار نوینی است ) و آلمانی فرانکونیایی علیا که گویشی سنتی میان این دو است. آلمانی علیا را با دگرش ها و تغییرات واجی گونه های زبانی ژرمنی غربی ( حدود ۵۰۰ پ. م ) می شناسند که آن را در اصطلاح تغییر همخوان آلمانی والا گویند. برای نمونه می توان این دگرش ها را با انگلیسی/آلمانی پایین سنحید که در آن pan/Pann بوده ولیکن در آلمانی استاندارد Pfanne ( به ) ، two/twee بوده ولی در آلمانی استاندارد zwei ( به ) و make/maken بوده ولی در آلمانی استاندارد machen ( به ) است. [ ۴] در گویش های آلمانیش علیا این تغییرات نیز دیده می شود برای نمونه Sack ( مانند انگلیسی/آلمانی سفلی"sack/Sack" ) به آوای ( به ) تغییر یافته است.