رومانی

رومانی ( به رومانیایی: România ) ، کشوری است در جنوب شرقی اروپا و پایتخت آن بخارست است. رومانی از باختر با مجارستان و صربستان و از شمال خاوری و خاور با مولداوی و اوکراین همسایه است. بلغارستان نیز دیگر همسایه این کشور در جنوب آن است.
رومانی با داشتن مساحت ۲۳۸٬۴۰۰ کیلومتر مربع نهمین کشور اتحادیه اروپا از نظر مساحت با داشتن ۱۹٫۲ میلیون جمعیت هفتمین کشور اتحادیه اروپا از نظر جمعیت است. [ ۱۱] پایتخت و بزرگ ترین شهر آن بخارست ششمین شهر بزرگ اتحادیه اروپا است. [ ۱۲] رومانی عضوی از اتحادیه اروپا و سازمان ناتو است.
زبان رسمی این کشور زبان رومانیایی و واحد پول آن لئوی رومانی است. بیشتر مردم رومانی مسیحی هستند که حدود ۸۷ درصد از شاخه ارتدکس تعلق دارند.
مردم رومانی از آمیزش قوم بومی داس ها ( قومی هندواروپایی ) و رومی ها پدید آمده و زبان رومانیایی از ریشه لاتین و هم خانواده با زبان ایتالیایی است.
کشور رومانی در سال ۱۹۴۴ به اشغال ارتش سرخ شوروی درآمد و تا سال ۱۹۵۸ ادامه یافت. در این مدت شوروی با مداخله در امور رومانی موفق شد زمینه های شکل گیری و تسلط دولت کمونیستی را بر رومانی فراهم آورد. از این پس به مدت چهل سال و اندی از ۱۹۴۵ تا ۱۹۸۹ دولت کمونیستی بر رومانی فرمان راند. [ ۱۳]
در سال ۱۹۸۹، نیکلای چائوشسکو، دیکتاتور کمونیست کشور در پی شورش مردم رومانی سرنگون و نظام این کشور به یک نظام چندحزبی مبدل شد. [ ۱۴] با کنار رفتن پرده آهنین، دوره گذار رومانی به سوی دموکراسی و اقتصاد بازار سرمایه داری آغاز شد. پس از یک دهه مشکلات اقتصادی بعد از انقلاب و کاهش استانداردهای زندگی، انجام اصلاحات گسترده، بهبود اقتصادی را به دنبال داشت. در سال ۲۰۱۰، رومانی یک کشور با درآمد متوسط رو به بالا با شاخص توسعه انسانی بالا بود. [ ۱۵]
رومانی در ۲۹ مارس ۲۰۰۴ به ناتو، و در ۱ ژانویه ۲۰۰۷ به اتحادیه اروپا پیوست.
در سال ۵۱۳ پ. م داریوش بزرگ طی لشکرکشی اش برضد سکاها، در جنوب رود دانوب، کنفدراسیون ایلی گوت ها را شکست داد. ( هرودوت فصل چهار ۹۳ ) . بیش از پانصد سال بعد گوت ها بدست تراژان امپراتور روم شکست خوردند و هسته اصلی پادشاهی ایشان به عنوان استان رومی داسیه نامیده شد.
سرزمینی که امروزه به نام «رومانی» شناخته می شود ابتدا داسیه نامیده می شد. بیشتر ساکنان آن از منطقه ترکیه در یونان بودند که یونانی ها آن ها را بنام گتای می شناختند. بین سال های ۱۰۱ تا ۱۰۶ میلادی سرزمین داسیه توسط تراژان، امپراتور روم، فتح و تبدیل به یکی از استان های این امپراتوری شد. در سال ۲۷۰ میلادی امپراتوری روم نیروهای خود را از داسیه عقب کشید. اما شماری از رومی ها ترجیح دادند در این منطقه بمانند. از این رو تحت نفوذ رومی ها مردم داسیه زبان لاتین را انتخاب کردند. در طی هزار سال پس از آن این منطقه مورد هجوم هون ها، اسلاوها و بلغارها قرار گرفت. اسلاوها در سده چهارم، مسیحیت را به این منطقه آوردند و با سکونت در رومانی و مبادرت به ازدواج با ساکنان داسیه موازنه نژادی پیشین در داسیه را دگرگون کردند. به تدریج اسلاوها تبدیل به یک گروه نژادی قوی شده و به ولاچ ها معروف شدند. در سده نهم میلادی بلغارها ساختار خاوری مذهب ارتدکس را در این منطقه رواج دادند.

رومانی (Romania)
موقعیت. جمهوری رومانی در اروپای جنوب شرقی، شمال شرقی شبه جزیرۀ بالکان، و در ساحل غربی دریای سیاه جای دارد و از شمال به اوکراین، از شرق به مولداوی و دریای سیاه، از جنوب به بلغارستان، و از غرب به صربستان و مجارستان محدود می شود. مساحت این کشور ۲۳۸,۳۹۰ کیلومتر مربع است و شهر بخارست پایتخت آن است.سیمای طبیعی. کشور رومانی به بیضیِ نزدیک به دایره ای می ماند که درازای آن از شرق به غرب ۷۲۰ کیلومتر و حداکثر پهنای آن از شمال به جنوب ۵۱۵ کیلومتر است. رودخانۀ دانوب بخش عمدۀ مرز بلغارستان و نیمی از مرز صربستان را تشکیل می دهد و رودخانۀ پروتکشور مولداوی را از رومانی جدا می کند. انتهای جنوب شرقی کوه های کارپاتو انتهای شرقی آلپ های ترانسیلوانیو کارپات های جنوبی در نواحی مرکزی این کشور به هم می پیوندند و بلندترین نقطۀ رومانی یا کوه مولدوویانو، با ارتفاع ۲,۵۴۳ متر را در همین بخش جای می دهند. دامنۀ کوه های مزبور از هر سو به جلگه های ناهموار و پوشیده از تاکستان و باغ های میوه و کشتزارهای وسیع منتهی می شود و جلگۀ تیساکه در بخش غربی کشور واقع است تا مرز کشورهای مجارستان و صربستان گسترش می یابد. بخش شرقی ارتفاعات مرکزی، که تا رودخانۀ پروت امتداد دارد، به جلگۀ مولداوی ختم می شود و دامنه های جنوبی ارتفاعات مزبور، با نام جلگۀ والاکیا، تا درّۀ دانوب گسترده شده و شهر بخارست را در خود جا داده است. مهم ترین ناحیۀ گردشگری این کشور، موسوم به دوبروجا، در انتهای شرقی جلگۀ مزبور و میان رود دانوب و ساحل دریای سیاه واقع است. رودخانۀ دانوب مهم ترین رود کشور رومانی است و رود مرزی پروت و نیز رودهای اولت، موریش، و سیرِتو بسیاری رودهای دیگر که اغلب ریزابه های رود دانوب اند، این کشور را مشروب می کنند. رومانی دریاچه های کوچک بسیار دارد که بزرگ ترین آن ها به نام دریاچۀ رازِلمدر ساحل دریای سیاه و در جنوب دهانۀ رود دانوب واقع است. کشور رومانی از نظر اداری به ۴۱ بخش تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از بخارست تیمیشوارا، اورادیا، کلوژ ـ ناپوکا، یاشی، براشوو، کرایوواو پلویشت. رومانی دارای اقلیم معتدل با چهار فصل متمایز است. دمای هوا معمولاً در کوهستان ها خنک و در نواحی پست و کم ارتفاعی چون جلگه های والاکیا، مولداوی، و دوبروجا گرم است. میانگین دمای روزانۀ بخارست در دی ماه یک تا هفت درجۀ سانتی گراد و در تیرماه شانزده تا ۳۰ درجۀ سانتی گراد است، و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۵۷۹ میلی متر می رسد. ماه های فروردین تا خرداد و نیز شهریور و مهر فصل های پرباران این کشور است. بیشتر پوشش گیاهی جلگه های والاکیا و مولداوی پاک سازی شده و به باغستان ها و کشتزارهای وسیع تبدیل گردیده است. دامنۀ کوه ها از درختان برگ ریزی چون غان، راش، و بلوط پوشیده شده و پوشش گیاهی ارتفاعات از نوع درختان مخروطی مانند کاج و سپیدار است. رومانی از نظر حیات وحش غنی است و جانوران آن ، که اغلب در کوه های کارپات به سر می برند، عبارت اند از گراز، گرگ، سیاه گوش، روباه، خرس، بزکوهی، غزال، خرگوش، گورکن، راسو، و نیز انواع پرنده.
اقتصاد. رومانی پس از جداشدن از دنیای کمونیست، سیستم اقتصادی خود را به اقتصاد بازار آزاد نزدیک کرده است. یارانه های دولتی حذف شده، نظارت دولت بر قیمت ها ازبین رفته و خصوصی سازی سازمان ها و کارخانه ها در برنامۀ دولت قرار گرفته است. افزایش نرخ تورّم و بیکاری، از دشواری های پیش روی دولت رومانی است. کشاورزی به همان روال پیشین باقی مانده و تولید غلات، چغندر قند، میوه، و سبزیجات پایه های اقتصادی آن را تشکیل می دهند. دامداری و پرورش گوسفند در نواحی بانات و ترانسیلوانی رواج کامل دارد. با وجود این که رومانی به سبب داشتن منابعی چون نفت، زغال، گاز طبیعی، نمک، لیگنیت، آهن، مس، بوکسیت، اورانیوم، و منگنز کشوری نسبتاً غنی است؛ مع الوصف بیشتر سوخت و مواد خام مورد نیاز صنایع خود را از خارج وارد می کند. بخشی از نیروگاه های این کشور به شیوۀ برقابیکار می کنند و سوخت دیگر نیروگاه ها به شیوۀ حرارتی و با استفاده از سوخت وارداتی تأمین می شود. دولت های رومانی از ۱۹۶۰ فعالیت خود را بر تقویت صنایع سنگین، فلزکاری، و تولید ماشین آلات متمرکز کرده و همین امر موجب آلودگی شدید محیط زیست شده است. سطح زندگی مردم این کشور در مقایسه با بیشتر کشورهای اروپایی پایین است و هنوز حدود ۹۹ درصد از مردم آن اتومبیل شخصی ندارند. بهداشت و درمان در این کشور رایگان است و تعداد پزشکان و تخت های بیمارستان در مقایسه با جمعیت آن درخور توجه است. تولید الکتریسیتۀ کشور مذکور ۵۲.۵میلیارد کیلووات ساعت، و سرانۀ مصرفی آن ۱,۶۲۷ کیلووات ساعت است. ذخیرۀ نفت رومانی ۱۰.۸میلیارد بشکه است و تولید سالانۀ آن به ۶.۳میلیون بشکه می رسد. ذخیرۀ گاز طبیعی این کشور ۳۷۰ میلیارد متر مکعب است و تولید سالانۀ آن به۱۳.۸ میلیارد متر مکعب بالغ می شود. مساحت جنگل های رومانی ۶.۲۵ میلیون هکتار و تولید چوب آن ۱۱.۶۵میلیون متر مکعب در سال است.
حکومت و سیاست. به موجب قانون اساسی دسامبر ۱۹۹۱، رومانی دارای نظام جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون گذاری است. مجلس شورای ملی رومانی ۳۴۳ عضو دارد که مردم آنان را انتخاب می کنند و مجلس سنای آن ۱۴۳ عضو دارد و دورۀ نمایندگی هر دو مجلس چهار سال است. رئیس جمهور عالی ترین مقام رسمی کشور است که با به دست آوردن دست کم دوسوم از آرای مجلس، برای یک دورۀ چهارساله برگزیده می شود. رهبر حزب حائز اکثریت در مجلس، مسئولیت نخست وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت رومانی حدود۲۱,۴۱۳,۸۱۵ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به۸۹.۸ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت آن ۰.۳ـ درصد است و ۹۱ درصد از مردم آن را رومانیایی ها تشکیل می دهند.۹۸.۵ درصد از جمعیت این کشور مسیحی اند، ۵۳ درصدشان در شهرها زندگی می کنند، و زبان رسمی آنان رومانیایی است. میانگین امید به زندگی در این کشور ۷۰ سال است و ۹۸ درصد از بزرگسالان آن با سوادند. شاهزاده نشینهای والاکیا و مولداوی که در اواخر قرن ۱۳ م و اوایل قرن ۱۴ م در این سرزمین تأسیس شده بودند، در قرن ۱۵ تحت سلطۀ عثمانی ها قرار گرفتند. با رو به ضعف نهادن امپراتوری عثمانی در اواخر قرن ۱۸، رومانی تحت نفوذ و تسلط روسیه درآمد. در پایان جنگ کریمه(۱۸۵۶)، امیر نشین های والاکیا و مولداوی متحد شدند و کشور پادشاهی رومانی را تأسیس کردند و با پیمان ۱۸۷۸ برلین موجودیت و استقلال کشور رومانی رسمیت یافت. پس از جنگ جهانی اول وسعت خاک آن افزایش یافت و بسارابی، بوکووینا، و ترانسیلوانی به خاک آن ضمیمه شد. این کشور درخلال دو جنگ جهانی اول و دوم، دچار آشوب و جریان های تروریستی شد و اتحاد جماهیر شوروی ناحیۀ مولداوی را از تصرف آن خارج کرد. رومانی در ۱۹۴۱ به دول محور پیوست و علیه اتحاد جماهیر شوروی وارد جنگ شد و در ۱۹۴۴ به تصرف ارتش سرخ درآمد و در ۱۹۴۷ نظام حکومتی آن به جمهوری توده ای تبدیل شد. نیکلای چائوشسکودر ۱۹۶۵ به دبیرکلی حزب کمونیست رومانی رسید و در ۱۹۶۷ ریاست جمهوری این کشور را دردست گرفت. اعتصاب ها و راهپیمایی های ۱۹۸۷ و تظاهرات خونین ۱۹۸۹ به دستگیری و اعدام چائوشسکو و همسرش انجامید و این کشور از دنیای کمونیست خارج شد. براساس قانون اساسی ۱۹۹۱، نظام حکومتی آن به جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون گذاری تغییر یافت.