زبان تاتاری

تاتاری ( سیریلیک: татарча، خط لاتین: tatarça، خط عربی: تاتارچا ) زبانی از خانواده زبان های ترکی است که تاتارها به آن سخن می گویند.
زبان تاتاری امروزه بازماندهٔ زبان های منقرض شدهٔ قبچاق یا شاخهٔ شمال غربی زبان های ترکی و بلغاری باستانی است. این زبان تا حد زیادی از زبان های قفقازی و اسلاوی تأثیر پذیرفته است.
زبان تاتاری در روسیه، آسیای میانه و جمهوری خودمختار تاتارستان روسیه و نیز قزاقستان گویشورانی دارد. همچنین زبان تاتاری درمیان اقلیت های تاتار ساکن در کشورهای اوکراین، ترکیه، لهستان، فنلاند و چین نیز رایج است.
بعلاوه تاتاری زبان مادری حدود ۴۰۰٬۰۰۰ نفر از باشقیرها، که بیشتر در شهر اوفا زندگی می کنند، نیز هست. اینان باشقیری زبانانی هستند که بر اثر همنشینی و همجواری با تاتارها زبان بومی خود را به تدریج کنار گذاشته و تاتارزبان شده اند.
براساس سرشماری سال ۲۰۰۲ روسیه، حدود ۹۴٪ از تاتارهای جمهوری تاتارستان و حدود ۷٪ از اقوام دیگرِ ساکن این جمهوری تاتاری می دانند. [ ۲] بیش از ۹۴٪ تاتارتباران، زبان تاتاری را نیز می دانند. [ ۳]
زبان تاتاری گویش های متعددی را شامل می شود.
زبان تاتاری در گذشته به الفباهای گوناگونی نوشته می شده، ولی امروز خط سیریلیک تاتاری برای این زبان کاربرد دارد. پیشتر خطوطی مانند خط اورخون، الفبای اسکی املا ( برمبنای الفبای فارسی از خط عربی ) و الفبای لاتینی نیز برای آن به کار می رفته. تاتارها تا ۱۹۲۰ زبان خود را با الفبای اسکی املا به کتابت درمی آوردند. پس از آن، لاتین نویسی و سپس سیریل نویسی برای زبانشان رایج شد. [ ۴] امروزه خط دیگری نیز به صورت لاتینی برای این زبان در کنار خط سیریلیک استفاده می شود که شبیه الفبای ترکی استانبولی است.
مانند تمام زبان های شاخهٔ ترکی از خانوادهٔ آلتایی، زبان تاتاری نیز یک زبان پیوندی است؛ به این معنا که از پسوندهای اضافه شونده به مادهٔ اصلیِ کلمه، معانی جدید ساخته می شود و کلمات صرف نمی شوند. ریشهٔ واژه ها، تاتاری - ترکی است، اما این زبان، تأثیرهای زیادی از زبان های اورالی حاشیهٔ رود وُلگا و همچنین از زبان عربی، زبان فارسی و زبان روسی پذیرفته است. [ ۵]
• haya – آری
• yuq – نه
• isänme ( sez ) /sawmı ( sız ) – سلام
• sälâm – سلام ( دوستانه )
• sau bul ( ığız ) /xuş ( ığız ) – خداحافظ
• zínhar öçen – لطفاً
• räxmät – سپاسگزارم
• ğafu it ( egez ) – معذرت می خواهم
• min – من
• sin – تو ( sg. )
• ul – او
• bez – ما
• sez – شما
• alar – ایشان
• millät – ملت
• İngliz ( çä ) – انگلیسی