ریشه های سیاسی قیام امام حسین

[ویکی فقه] اینکه چرا و چگونه گروهی از امت اسلامی، دستان خود را به خون پاک سلاله رسول خدا (صلی الله علیه وآله) آغشتند و دست به جنایتی زدند که در جامعه اسلامی سابقه نداشت، درخور بحث و بررسی دقیقی است. در این مقاله بر آنیم که روشن کنیم از زمان وقوع سقیفه تا سال شصت هجری، چه وقایعی اتفاق افتاد و چه انحراف ها و بدعت هایی پدید آمد که در پی آن، فاجعه ای به عظمت قتل امام حسین (علیه السلام) رخ داد و جامعه آن را تحمل کرد. در یک جمع بندی، می توان ریشه های تاریخی عاشورا را در سه حوزه جست و جو کرد که در پی می آید.
پدیده های اجتماعی مانند انقلاب های بزرگ و موج آفرین معمولا دارای یک علت نیستند؛ بلکه در وقوع آنها یک سلسله عوامل و انگیزههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دخالت دارد و دارای ریشه های دور و نزدیک بسیاری هستند که بدون توجه به آنها، تحقیق درباره آنها منطقی نیست. نهضت عظیم عاشورا نیز از این قاعده مستثنا نیست. این واقعه حماسی و شگفت انگیز از منظر ژرف کاوی تاریخی و جست و جو در ریشه های آن، بس تامل برانگیز است. اینکه چرا و چگونه گروهی از امت اسلامی، دستان خود را به خون پاک سلاله رسول خدا (صلی الله علیه وآله) آغشتند و دست به جنایتی زدند که در جامعه اسلامی سابقه نداشت، درخور بحث و بررسی دقیقی است.با درک و فهم ریشه های فاجعه کربلا، هم مسیر و روند انحطاط امت اسلامی پس از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه وآله) روشن می شود، و هم امکان بررسی دقیق زمینه ها و شالوده های قیام کربلا و حماسه عاشورا (با نگاه پدیدارشناسی) فراهم می آید. در این مقاله بر آنیم که روشن کنیم از زمان وقوع سقیفه تا سال شصت هجری، چه وقایعی اتفاق افتاد و چه انحراف ها و بدعت هایی پدید آمد که در پی آن، فاجعه ای به عظمت قتل امام حسین (علیه السلام) رخ داد و جامعه آن را تحمل کرد. در یک جمع بندی، می توان ریشه های تاریخی عاشورا را در سه حوزه جست و جو کرد که در پی می آید.
ریشه های سیاسی قیام
در اینجا به بررسی برخی از عوامل سیاسی واقعه عاشورا اشاره می شود.
سقیفه سرآغاز انحراف
هرچند با ظهور اسلام و تلاشهای رسول خدا (صلی الله علیه وآله)، روابط محکمی میان قبایل عرب بر اساس ایمان و عقیده مشترک پدید آمد و اسلام توانست روح سرکشی و ستیزه جویی آنان نسبت به یکدیگر را مهار کند، پس از رحلت پیامبر، دیری نپایید که روح عصبیت قبیله ای دوباره ظهور کرد و خود را در سقیفه نشان داد و درهای فتنه را به روی مسلمانان گشود.جریان سقیفه در واقع، تبلور غلبه خلق و خو و رقابت جاهلی و قبیلگی عرب، بر ارزشهای اسلامی بود. مرور گفت و گوی گردانندگان سقیفه به خوبی نمایانگر آن است که ارزشهای قبیلگی و جاهلی که در زمان رسول خدا (صلی الله علیه وآله) مثل آتشی زیر خاکستر باقی مانده بود، با رحلت آن حضرت، به خوبی مجال حضور و بروز یافت؛ چنان که برخی از قریشیان و گروهی از انصار، در حالی که پیکر مطهر پیامبر بر زمین، و علی (علیه السلام) مشغول تجهیز آن بود، به رقابت سیاسی پرداختند. در این رقابت، از ملاکهای ارزشی سخن به میان نیامد؛ بلکه بیشتر، گروه بندی جناحی و قبیلگی (مهاجر و انصاری بودن) نمایان گردید و بحث منا و منکم مطرح شد. و ابوبکر سرانجام با معیارهای قبیلگی به حکومت رسید. در صورتی که با وجود نص صریح رسول خدا درباره جانشینی علی (علیه السلام) نوبت به انتخاب خلیفه با ملاکهای دیگر نمی رسید. از این رو آنچه را که در سقیفه روی داد، باید نخستین انحراف حکومت در اسلام دانست، که نتیجه آن در درازمدت، روی کار آمدن بنی امیه بود.گروه مخالف بنی هاشم، در روزهای آخر عمر پیامبر نوعی توطئه، یا حداقل تفاهم و هماهنگی، برای دور کردن علی (علیه السلام) از خلافت داشتند و کار آنان در جریان سقیفه، که به شکل گیری دستگاه خلافت انجامید، متکی بر قرآن و سنت پیامبر نبود. اصحاب سقیفه فرمان الهی را نادیده گرفتند و شرایط رهبری را فراموش کردند و جناح حق را به انزوا کشاندند و حاصل این کار، انکار امامت و تداوم یافتن روش انتخاب خلیفه با معیارهای سلیقه ای و عرفی بود.
← کنار زدن انصار از خلافت
...