روضه خوانی

[ویکی فقه] اصطلاح روضه خوانی از عادت مرسوم در بین خطبا و اهل منبر در خواندن کتاب " روضة الشهداء " گرفته شده است. این کتاب که از نخستین کتاب های ذکر وقایع و حوادث کربلا توسط ملاحسین کاشفی سبزواری (م ۹۱۰ق) و به زبان فارسی است، مدت ها در مجالس عزاداری خوانده می شد. به همین دلیل مجالس سوگواری به روضه خوانی شهرت یافت که تا کنون این اصطلاح رایج است.
معنای روضه در اصل، باغ و بوستان است، اما سبب اشتهار مرثیه خوانی به روضه خوانی آن است که مرثیه خوانان در گذشته، حوادث کربلا را از روی کتاب " روضة الشهداء " تألیف ملا حسین کاشفی می خواندند.ملاحسین کاشفی متوفای ۹۱۰ هجری یکی از دانشمندان و خطبای با قریحه و خوش آواز سبزوار در قرن نهم هجری بود، در زمان سلطنت سلطان حسین بایقرا به هرات (مرکز حکمرانی این پادشاه) رفت و چون حافظه ای توانا و قریحه ای سرشار و آوازی گیرنده و مطبوع داشت و خطیبی دانشمند بود، بزودی شهرت یافت و مجالس وعظ و ذکر او بسیاری را به خود جلب کرد و مورد توجه پادشاه و شاهزادگان و اعیان و اکابر دولت و وزیر فاضل و هنرمند هنرپرور او « امیر علی شیرنوایی » قرار گرفت. وی بیش از چهل کتاب و رساله تألیف کرد. از جمله آنها « روضة الشهداء » در واقعه کربلا است که به فارسی نوشته شده است. به دلیل شیوایی متن این کتاب، اهل منبر سالها در مجالس عزاداری مطالب آن را از روی کتاب می خواندند. بتدریج خواندن روضه از روی کتاب کنار گذاشته شد و مطالب آن را از حفظ می خواندند. این کتاب در قرن دهم توسط محمدبن سلیمان فضولی به ترکی ترجمه شد. به هرحال به دلیل شهرت این اثر و استفاده از آن در مجالس عزاداری ائمه اطهار(ع) ، این مجالس به مجالس روضه خوانی شهرت یافت که تا کنون این اصطلاح رایج است.

[ویکی شیعه] رَوضه خوانی شیوه ای از سوگواری که به ذکر مصیبت های امام حسین و سایر معصومان می پردازد. به مجالس عزاداری، مجلس روضه خوانی نیز گفته می شود. در این مراسم، روضه خوان بر منبر یا صندلی می نشیند و مصیبت یکی از بزرگان دین را با صدایی بلند و حزین برای اهل مجلس می خواند. پیشینه ورود واژه های روضه و روضه خوانی به ادبیات عزاداری شیعیان، به قرن دهم و انتشار کتاب روضة الشهداء برمی گردد.
روضه در لغت به معانی باغ، بستان بهشت، گلزار و...آمده است. روضه در اصطلاح به ذکر مصیبت امام حسین (ع) و سایر معصومان(ع) گفته می شود که به صورت نثر بیان می گردد. روضه خوان به کسی گفته می شود که شغل و پیشۀ او روضه خوانی باشد. به برپایی سوگواری امام حسین(ع) نیز روضه خوانی می گویند.
پیشینه ورود واژه های روضه و روضه خوانی، به ادبیات عزاداری شیعیان در قرن دهم و انتشار کتاب روضة الشهدا برمی گردد. محدث نوری که خود لؤلؤ و مرجان را درباره شرایطِ روضه خوان نگاشته است، می گوید: «این صنف از مؤمنین اسمی مخصوص نداشتند تا ... ملاحسین کاشفی کتاب روضه الشهدا را تألیف نمود».

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است
روضه و روضه خوانی، به معنای ذکر مصیبت سیدالشهدا و مرثیه خوانی برای ائمه و معصومین علیهم السلام است که مورد تشویق امامان و یکی از عوامل زنده ماندن نهضت حسینی و پیوند روحی و عاطفی شیعه با اولیاء دین است.
اشک ریختن و گریستن در مصائب اهل بیت علیهم السلام نشانه عشق به آنان است و علاوه بر سازندگی های تربیتی برای سوگوار، موجب اجر و پاداش الهی در آخرت و بهره مندی از شفاعت ابا عبدالله الحسین است.
معنای روضه در اصل، باغ و بوستان است اما سبب اشتهار مرثیه خوانی به «روضه » آن است که مرثیه خوانان در گذشته، حوادث کربلا را از روی کتابی به نام «روضة الشهداء» می خواندند که تالیف ملا حسین کاشفی است.
«ملا حسین کاشفی (متوفی 910 هجری) یکی از دانشمندان و خطبای با قریحه و خوش آواز سبزوار در قرن نهم هجری بود، در زمان سلطنت سلطان حسین بایقرا(875-911 ه) به هرات، مرکز حکمرانی این پادشاه رفت و چون حافظه ای توانا و قریحه ای سرشار و آوازی گیرنده و مطبوع داشت و خطیبی دانشمند بود، بزودی شهرت یافت و مجالس وعظ و ذکر او بسیاری را به خود جلب کرد و مورد توجه پادشاه و شاهزادگان و اعیان و اکابر دولت و وزیر فاضل و هنرمند هنرپرور او «امیرعلی شیرنوایی » قرار گرفت.
کاشفی دانشمندی فصیح و بلیغ و شاعر پرکار بود و بیش از چهل کتاب و رساله تالیف کرد. از جمله آنها «روضة الشهداء» بود. کاشفی کتاب روضة الشهدا را در واقعه کربلا به فارسی نوشت و چون مطالب این کتاب را در مجالس عزاداری از روی کتاب بر سر منبر می خواندند، خوانندگان این کتاب به «روضه خوان » معروف شدند و به تدریج خواندن روضه از روی کتاب منسوخ شد و روضه خوان ها مطالب کتاب را حفظ کرده و در مجالس عزاداری می خواندند. در زمان صفویه اقامه عزاداری بسیار رواج گرفت».
کتاب روضة الشهدا که حاوی ذکر مقتل و حوادث کربلا بود، در قرن دهم توسط محمد بن سلیمان فضولی به ترکی ترجمه شد، با نام «حدیقة السعداء».
در اینجا نمونه ای از متن روضة الشهدای واعظ کاشفی را جهت آشنایی می آوریم، که نثری زیبا و ادبی است: «...آخر نظری کن به حسرت آدم صفی و نوحه نوح نجی و در آتش انداختن ابراهیم خلیل و قربانی کردن یعقوب در بیت الاحزان و بلیت یوسف در چاه و زندان و شبانی و سرگردانی موسی کلیم و بیماری و بی تیماری ایوب و اره شکافنده بر فرق زکریای مظلوم و تیغ زهر آبداده بر حلق یحیی معصوم و الم لب و دندان سرور انبیاء و جگر پاره پاره حمزه سیدالشهدا و محنت اهل بیت رسالت و مصیبت خانواده عصمت و سرشک دردآلود بتول عذرا و فرق خون آلوده علی مرتضی علیه السلام و لب زهرچشیده نوردیده زهرا و رخ به خون آغشته شهید کربلا و دیگر احوال بلاکشان این امت و محنت رسیدگان عالی همت همه با جان غم اندوخته در کانون غم و الم سر تا پای سوخته. نظم: ز اندوه این ماتم جان گسل روان گردد از دیده ها خون دل ».

[ویکی شیعه] روضه خوانی (آیین). رَوضه خوانی شیوه ای از سوگواری که به ذکر مصیبت های امام حسین(ع) و سایر معصومان می پردازد. به مجالس عزاداری، مجلس روضه خوانی نیز گفته می شود. در این مراسم، روضه خوان بر منبر یا صندلی می نشیند و مصیبت یکی از بزرگان دین را با صدایی بلند و حزین برای اهل مجلس می خواند. پیشینه ورود واژه های روضه و روضه خوانی به ادبیات عزاداری شیعیان، به قرن دهم و انتشار کتاب روضة الشهداء برمی گردد.
روضه در لغت به معانی باغ، بستان بهشت، گلزار و...آمده است. روضه در اصطلاح به ذکر مصیبت امام حسین (ع) و سایر معصومان(ع) گفته می شود که به صورت نثر بیان می گردد. روضه خوان به کسی گفته می شود که شغل و پیشۀ او روضه خوانی باشد. به برپایی سوگواری امام حسین(ع) نیز روضه خوانی می گویند.
پیشینه ورود واژه های روضه و روضه خوانی، به ادبیات عزاداری شیعیان در قرن دهم و انتشار کتاب روضة الشهدا برمی گردد. محدث نوری که خود لؤلؤ و مرجان را درباره شرایطِ روضه خوان نگاشته است، می گوید: «این صنف از مؤمنین اسمی مخصوص نداشتند تا ... ملاحسین کاشفی کتاب روضه الشهدا را تألیف نمود».

از انواع عزاداری و مجلسِ روایتِ سوگناک و ناله گونِ مصیبت های وارده بر امامانِ شیعه، به ویژه امام حسین (ع) و یارانِ او. روایتگرِ این گونه مجالس را روضه خوان گویند. تا پیش از حکومتِ صفویان، روضه و روضه خوانی به شکلِ امروزی رونق نداشت و اگر هم بود بدین شکل آشکار و از روی منبر نبود. کتابِ ملاحسین واعظ کاشفی، روضةالشهدا، نخستین کتاب در ذکر شهیدانِ شیعه بود و روضه ها از روی آن، و دیگر کتاب هایی چون طوفان البکاء جوهری، خوانده می شد. تقریباً همۀ مطالبی که روضه خوانان در مناسبت های مختلف روایت می کنند برگرفتهاز این کتاب هاست. روضه خوانی و ذکرِ مصیبت در سالگرد شهادتِ معصومین، مراسم یادبودِ خویشانِ درگذشته، و برخی دیگر از مناسبت های مذهبی برقرار می شود.