[ویکی فقه] روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. تفسیر ابوالفتوح رازی، کهن ترین و مشروح ترین تفسیر شیعی، به فارسی می باشد.
مؤلف آن، ابوالفتوح رازی، از متکلمان امامیه در سده ششم است که اجدادش از نیشابور به ری کوچیده و در آن شهر ساکن شده بودند.
زمان نگارش تفسیر
ابوالفتوح این تفسیر را در سال های ۵۱۰ تا ۵۳۳ یا اندکی پس از آن نوشته که چون سال وفاتش، بنا بر تحقیقِ مصححان چاپ اخیر کتاب، ۵۵۴ بوده نگارش این اثر در میان سالی او بوده است.
نام تفسیر
در متن کتاب به نام تفسیر اشاره ای نشده است.
← نظر منتجب الدین رازی
...
مؤلف آن، ابوالفتوح رازی، از متکلمان امامیه در سده ششم است که اجدادش از نیشابور به ری کوچیده و در آن شهر ساکن شده بودند.
زمان نگارش تفسیر
ابوالفتوح این تفسیر را در سال های ۵۱۰ تا ۵۳۳ یا اندکی پس از آن نوشته که چون سال وفاتش، بنا بر تحقیقِ مصححان چاپ اخیر کتاب، ۵۵۴ بوده نگارش این اثر در میان سالی او بوده است.
نام تفسیر
در متن کتاب به نام تفسیر اشاره ای نشده است.
← نظر منتجب الدین رازی
...
wikifeqh: روض_الجنان_و_روح_الجنان_فی_تفسیر_القرآن
[ویکی نور] روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن معروف به «تفسیر ابوالفتوح رازی» تألیف ابوالفتوح رازی، از متکلمان امامیه در سده ششم هجری، کهن ترین و مشروح ترین تفسیر شیعی، به فارسی است. رازی این تفسیر را در سالهای 510 تا 533ق یا اندکی پس از آن نوشته که چون سال وفاتش، بنابر تحقیق مصححان کتاب، 554ق بوده نگارش این اثر در میانسالی او بوده است.
روش کار مؤلف، پس از ذکر مقدمه ای کوتاه در معانی و اقسام قرآن و بحثی در معنای تفسیر و تأویل و استعاذه، این است که آیه یا آیاتی از هر سوره را به ترتیب، از فاتحه تا ناس، آورده و به صورت زیرنویس و لفظ به لفظ به فارسی استوار و پاکیزه ای ترجمه کرده است. آنگاه از ابتدا، پس از ذکر بخشهای کوتاهی از آیات، به تفسیر و شرح لغوی و صرفی و نحوی و فقهی و کلامی آن پرداخته و در هر مورد، اقوال و آرای مفسران و نحویان و لغویان و فقها و متکلمان را با استفاده از منابع متقدم ذکر کرده است. اشاره های تاریخی و قصص و حکایات و تمثیلات و مباحث فقهی نیز در کتاب آمده است. مباحث تکراری در آیات به موارد قبلی ارجاع شده است و خود مؤلف نیز به این نکته اشاره دارد مباحث ذوقی و ادبی و عرفانی هم بیش و کم در خلال بخشهای تفسیری مطرح شده است.
در متن کتاب به نام تفسیر اشاره ای نشده است، اما بنابر اجماع دست نویس ها و منابع هم روزگار مؤلف، از جمله فهرست منتجب الدین رازیکه شاگرد شیخ بوده، همه جا نام کتاب روض الجنان و روح الجنان آمده است. تنها در معالم العلمای ابن شهر آشوب «روح الجنان و روح الجنان» ثبت شده که قطعاً کلمه «روح» در آغاز آن محرّف «روض» است، چرا که خود ابن شهر آشوب در کتاب دیگرش، مناقب، گفته است: «ابوالفتوح روایت روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن را به من اجازه داده است».
شیوه تنظیم تفسیر ابوالفتوح رازی اصولا کلامی-روایی است، اما از آنجا که بر جنبه های ادبی واژه های قرآنی مانند مباحث لغوی و زبانی و استشهاد به اشعار عربی برای روشن شدن معانی کلمات و جنبه های صرف و نحوی نیز تأکید دارد، خصوصیت ادبی را هم می توان بر آن افزود.
زبان تفسیر، چه در بخشهای ترجمه و چه در بخشهای تفسیری، استوار و ادبی و در عین حال ساده است و جز در بخشهای اندکی از مقدمه و پاره ای مباحث ذوقی و عرفانی از شیوه نثر مرسل پیروی می کند. ترجمه آیات در نسخه های کهن یا نزدیک به زمان مؤلف، اصیل و حاوی مفردات و تعبیرات کهن و لهجه ای است و از جهات متعدد زبانی با زیرنویس آیات در ترجمه تفسیر طبری قابل مقایسه است اما این ترجمه ها در نسخه های متأخر، بویژه از سده های نهم و دهم به بعد، دستخوش تغییر و تحریف شده و به نثر و زبان روزگار کاتبان نزدیک گردیده است. جنبه های ادبی و زبانی تفسیر ابوالفتوح از جهات متعدد سزاوار توجه است برخی مختصات زبانی و گویشی کم نظیر و مشخص که احتمالاً متعلق به گویش قدیم ری باشد، در کتاب دیده می شود که از نظر زبان شناسی اهمیت دارد
روش کار مؤلف، پس از ذکر مقدمه ای کوتاه در معانی و اقسام قرآن و بحثی در معنای تفسیر و تأویل و استعاذه، این است که آیه یا آیاتی از هر سوره را به ترتیب، از فاتحه تا ناس، آورده و به صورت زیرنویس و لفظ به لفظ به فارسی استوار و پاکیزه ای ترجمه کرده است. آنگاه از ابتدا، پس از ذکر بخشهای کوتاهی از آیات، به تفسیر و شرح لغوی و صرفی و نحوی و فقهی و کلامی آن پرداخته و در هر مورد، اقوال و آرای مفسران و نحویان و لغویان و فقها و متکلمان را با استفاده از منابع متقدم ذکر کرده است. اشاره های تاریخی و قصص و حکایات و تمثیلات و مباحث فقهی نیز در کتاب آمده است. مباحث تکراری در آیات به موارد قبلی ارجاع شده است و خود مؤلف نیز به این نکته اشاره دارد مباحث ذوقی و ادبی و عرفانی هم بیش و کم در خلال بخشهای تفسیری مطرح شده است.
در متن کتاب به نام تفسیر اشاره ای نشده است، اما بنابر اجماع دست نویس ها و منابع هم روزگار مؤلف، از جمله فهرست منتجب الدین رازیکه شاگرد شیخ بوده، همه جا نام کتاب روض الجنان و روح الجنان آمده است. تنها در معالم العلمای ابن شهر آشوب «روح الجنان و روح الجنان» ثبت شده که قطعاً کلمه «روح» در آغاز آن محرّف «روض» است، چرا که خود ابن شهر آشوب در کتاب دیگرش، مناقب، گفته است: «ابوالفتوح روایت روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن را به من اجازه داده است».
شیوه تنظیم تفسیر ابوالفتوح رازی اصولا کلامی-روایی است، اما از آنجا که بر جنبه های ادبی واژه های قرآنی مانند مباحث لغوی و زبانی و استشهاد به اشعار عربی برای روشن شدن معانی کلمات و جنبه های صرف و نحوی نیز تأکید دارد، خصوصیت ادبی را هم می توان بر آن افزود.
زبان تفسیر، چه در بخشهای ترجمه و چه در بخشهای تفسیری، استوار و ادبی و در عین حال ساده است و جز در بخشهای اندکی از مقدمه و پاره ای مباحث ذوقی و عرفانی از شیوه نثر مرسل پیروی می کند. ترجمه آیات در نسخه های کهن یا نزدیک به زمان مؤلف، اصیل و حاوی مفردات و تعبیرات کهن و لهجه ای است و از جهات متعدد زبانی با زیرنویس آیات در ترجمه تفسیر طبری قابل مقایسه است اما این ترجمه ها در نسخه های متأخر، بویژه از سده های نهم و دهم به بعد، دستخوش تغییر و تحریف شده و به نثر و زبان روزگار کاتبان نزدیک گردیده است. جنبه های ادبی و زبانی تفسیر ابوالفتوح از جهات متعدد سزاوار توجه است برخی مختصات زبانی و گویشی کم نظیر و مشخص که احتمالاً متعلق به گویش قدیم ری باشد، در کتاب دیده می شود که از نظر زبان شناسی اهمیت دارد
wikinoor: روض_الجنان_و_روح_الجنان_فی_تفسیر_القرآن
[ویکی شیعه] روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن (کتاب). رَوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان فی تفسیر القرآن کتاب تفسیری به زبان فارسی اثر ابوالفتوح رازی متوفای ۵۵۶ق از متکلمان و محدثان امامیه در قرن ششم هجری قمری. این تفسیر، شامل کل قرآن بوده و ابعاد مختلف آیات مورد بررسی قرار گرفته است. این کتاب که معروف ترین اثر ابوالفتوح رازی است، یکی از مصادر کهن تفسیری شیعه برای مفسران پس از خود به شمار می رود.
جمال الدین حسین بن علی بن محمد خزاعی نیشابوری رازی (حدود۴۷۰-۵۵۲ یا ۵۵۶ق.) مشهور به ابوالفتوح رازی از مفسران و محدثان بزرگ شیعه در قرن ششم هجری قمری و صاحب تفسیر فارسی روض الجنان و روح الجنان است. نسب وی به قبیله خزاعه می رسد و جد اعلای او، نافع بن بدیل بن ورقاء خزاعی صحابی پیامبر(ص) است. ابوالفتوح از شاگردان زمخشری و از اساتید ابن شهر آشوب و ابن حمزه طوسی بود.
او در نیمه قرن ششم وفات نمود. بدنش در صحن حمزه بن موسی بن جعفر(ع) و در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) دفن شده است.
جمال الدین حسین بن علی بن محمد خزاعی نیشابوری رازی (حدود۴۷۰-۵۵۲ یا ۵۵۶ق.) مشهور به ابوالفتوح رازی از مفسران و محدثان بزرگ شیعه در قرن ششم هجری قمری و صاحب تفسیر فارسی روض الجنان و روح الجنان است. نسب وی به قبیله خزاعه می رسد و جد اعلای او، نافع بن بدیل بن ورقاء خزاعی صحابی پیامبر(ص) است. ابوالفتوح از شاگردان زمخشری و از اساتید ابن شهر آشوب و ابن حمزه طوسی بود.
او در نیمه قرن ششم وفات نمود. بدنش در صحن حمزه بن موسی بن جعفر(ع) و در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) دفن شده است.