[ویکی فقه] مسلمانان در دوره های مختلف زمانی، رفتارهای جشنی گوناگونی داشته اند و در برخی موارد، رفتارهای جشنی با پاره ای رفتارهای غیرمجاز نیز مخلوط شده است.
تقریباً همه رفتارهای جشنی تجربه شده در زمینه عمومی سنن کهن انسانی ، در عین همراهی با دگرگونی های کاهشی و افزایشی بنا بر سنّت اسلامی ، در میان مسلمانان رایج بوده است و حتی به رغم نهی و تحذیرهای دینی ، پاره ای رفتارهای غیرمجاز هم گاهی در جشن های مسلمانان بروز می کرده است (برای نمونه در دوره عباسی به این منبع در مصر به این منبع در مراکش به این منبع برای برخی رفتارهای غیراخلاقی در عرس های سالار مسعود غازی در هند که یک بار منجر به لغو این جشن در دوره سکندر لودی (حک: ۸۹۴ -۹۲۳) شد به دانش نامه اسلام؛ در جشن های عوام شیعه در تهران دوره قاجاری به این منبع و برای نمونه ای از برخورد بازدارنده حاکمان متشرع مسلمان با این رفتارها به این منابع رجوع کنید).
نگرش اسلام به جشن
واقعیت این است که به سبب تفاوت نگرش مدرسه ای اسلام به جشن ، که تا حد زیادی از جنبه تفریح و سرگرمی و خوش گذرانی آن به نفعِ جنبه های عبادی کاسته است ، به نسبت ، رفتارهای جشنی نامشروع یا غیراخلاقی در جهان اسلام از ادیان و فرهنگ های دیگر کمتر است و بنا بر تعالیم اسلامی ، اعیاد و جشن ها، صرفاً فرصتی برای تشدید لذات دنیوی نیستند بلکه در عین حال فرصتی برای افزایش اعمال صالح و نیز رفتارهای انسان دوستانه اند که امکان شادی و برخورداری از نعمت های دنیوی را برای گروه بیشتری از مردم فراهم سازد. بنا بر این آموزه ها، مسلمانان در جریان جشن ها حق ندارند به بهانه حضور در موقعیتی متفاوت ، هیچ یک از موازین و دستورهای شرعی یا اخلاقی را زیر پا نهند و به اسراف و هدر دادن اموال و رفتارهای مغایر شئون انسانی دست بزنند. به طور کلی آن دسته از عالمان دینی که با نفس جشن گرفتن و شادی مردم مخالفتی نداشته و رفتارهای مباح را در این جشن ها تجویز کرده اند همواره نسبت به خروج از مرزهای اباحتْ هشدار و مسلمانان را به سنّت پیامبر صلی اللّه علیه وآله و سلم توجه داده اند که رفتارهای جشنی شخص ایشان نمونه عالی رویارویی یک مسلمان یا اصولاً یک انسان با پدیدار دوسویه مادّی و معنوی / دنیوی و دینی جشن و به دور از هرگونه افراط و تفریط بود (برای تفصیل به این منابع و نیز حدیث معروفی از امام علی علیه السلام : کلُّ یوْمٍ لایعصی اللّهُ فیه فَهُوَ عیدٌ رجوع کنید). شایان ذکر است این که در ایام جشن ها به طور کلی قواعد و مقررات جاری و عمومی تغییر کند و نوعی بی نظمی و آشوب و شکستن تابوها به صورت موقت روی دهد ــ چنان که از نگاه مردم شناسان ، این امر یکی از اصلی ترین ویژگی های مقوم پدیدار جشن است ــ در جشن های جهان اسلام ، یک اصل نبوده و در تعالیم اسلامی هیچ ممنوعیت دینی را نمی توان در ایام جشن موقتاً نادیده گرفت . با این حال ، به واسطه اقتباساتی که مسلمانان از ملل دیگر داشته اند یا در تداوم سنّت های پیش از اسلامی اقوامی که مسلمان شدند و یا در فرقه هایی که از راست کیشی اسلامی به نسبت فاصله گرفته اند، پاره ای رفتارهای تابوشکنانه ــ که عمدتاً بیشتر جنبه عرفی داشته اند تا دینی قابل ذکرند؛ مثلاً: رسم انتخاب کوسه یا میرنوروزی و به طور کلی انتخاب حاکم چند روزه و باژگونه کار، آب پاشی ، کتک کاری و شوخی های گاه بی پروای مردم با یکدیگر و با مأموران حکومت و حتی اشخاص محترم و عالی رتبه و باج گیری و امثال این ها.
عمده ترین رفتارها
عمده ترین رفتارهای جشنی مسلمانان عبارت اند از:
← تعطیلی
...
تقریباً همه رفتارهای جشنی تجربه شده در زمینه عمومی سنن کهن انسانی ، در عین همراهی با دگرگونی های کاهشی و افزایشی بنا بر سنّت اسلامی ، در میان مسلمانان رایج بوده است و حتی به رغم نهی و تحذیرهای دینی ، پاره ای رفتارهای غیرمجاز هم گاهی در جشن های مسلمانان بروز می کرده است (برای نمونه در دوره عباسی به این منبع در مصر به این منبع در مراکش به این منبع برای برخی رفتارهای غیراخلاقی در عرس های سالار مسعود غازی در هند که یک بار منجر به لغو این جشن در دوره سکندر لودی (حک: ۸۹۴ -۹۲۳) شد به دانش نامه اسلام؛ در جشن های عوام شیعه در تهران دوره قاجاری به این منبع و برای نمونه ای از برخورد بازدارنده حاکمان متشرع مسلمان با این رفتارها به این منابع رجوع کنید).
نگرش اسلام به جشن
واقعیت این است که به سبب تفاوت نگرش مدرسه ای اسلام به جشن ، که تا حد زیادی از جنبه تفریح و سرگرمی و خوش گذرانی آن به نفعِ جنبه های عبادی کاسته است ، به نسبت ، رفتارهای جشنی نامشروع یا غیراخلاقی در جهان اسلام از ادیان و فرهنگ های دیگر کمتر است و بنا بر تعالیم اسلامی ، اعیاد و جشن ها، صرفاً فرصتی برای تشدید لذات دنیوی نیستند بلکه در عین حال فرصتی برای افزایش اعمال صالح و نیز رفتارهای انسان دوستانه اند که امکان شادی و برخورداری از نعمت های دنیوی را برای گروه بیشتری از مردم فراهم سازد. بنا بر این آموزه ها، مسلمانان در جریان جشن ها حق ندارند به بهانه حضور در موقعیتی متفاوت ، هیچ یک از موازین و دستورهای شرعی یا اخلاقی را زیر پا نهند و به اسراف و هدر دادن اموال و رفتارهای مغایر شئون انسانی دست بزنند. به طور کلی آن دسته از عالمان دینی که با نفس جشن گرفتن و شادی مردم مخالفتی نداشته و رفتارهای مباح را در این جشن ها تجویز کرده اند همواره نسبت به خروج از مرزهای اباحتْ هشدار و مسلمانان را به سنّت پیامبر صلی اللّه علیه وآله و سلم توجه داده اند که رفتارهای جشنی شخص ایشان نمونه عالی رویارویی یک مسلمان یا اصولاً یک انسان با پدیدار دوسویه مادّی و معنوی / دنیوی و دینی جشن و به دور از هرگونه افراط و تفریط بود (برای تفصیل به این منابع و نیز حدیث معروفی از امام علی علیه السلام : کلُّ یوْمٍ لایعصی اللّهُ فیه فَهُوَ عیدٌ رجوع کنید). شایان ذکر است این که در ایام جشن ها به طور کلی قواعد و مقررات جاری و عمومی تغییر کند و نوعی بی نظمی و آشوب و شکستن تابوها به صورت موقت روی دهد ــ چنان که از نگاه مردم شناسان ، این امر یکی از اصلی ترین ویژگی های مقوم پدیدار جشن است ــ در جشن های جهان اسلام ، یک اصل نبوده و در تعالیم اسلامی هیچ ممنوعیت دینی را نمی توان در ایام جشن موقتاً نادیده گرفت . با این حال ، به واسطه اقتباساتی که مسلمانان از ملل دیگر داشته اند یا در تداوم سنّت های پیش از اسلامی اقوامی که مسلمان شدند و یا در فرقه هایی که از راست کیشی اسلامی به نسبت فاصله گرفته اند، پاره ای رفتارهای تابوشکنانه ــ که عمدتاً بیشتر جنبه عرفی داشته اند تا دینی قابل ذکرند؛ مثلاً: رسم انتخاب کوسه یا میرنوروزی و به طور کلی انتخاب حاکم چند روزه و باژگونه کار، آب پاشی ، کتک کاری و شوخی های گاه بی پروای مردم با یکدیگر و با مأموران حکومت و حتی اشخاص محترم و عالی رتبه و باج گیری و امثال این ها.
عمده ترین رفتارها
عمده ترین رفتارهای جشنی مسلمانان عبارت اند از:
← تعطیلی
...
wikifeqh: رفتارهای_جشنی