رساله

[ویکی اهل البیت] این کلمه تغییر شکل یافته واژه عربی رساله (رسالت)، در اصل به معنای پیام و جمع آن رسالات و رسائل است. در اصطلاح به کتاب کوچک، کلامی که برای غیر فرستاده شود، صحیفه ای که در آن سخن مورد سفارش و پیام نوشته شود، کتاب و نوشته، مرقومه، نامه و مراسله اطلاق شده است.
این واژه در متون فارسی به معنای نامه، مرقومه، پیام و کلامی که برای غیر فرستاده شود، رایج بوده است؛ چنان که سعدی در گلستان گوید "...باملوک نواحی مراسله دارد. ملک به هم برآمد و کشف این خبر فرمود و گفت: تا قاصد را گرفتند و رساله را بخواندند" و وجه تسمیه رسایل ابونصر مشکان به سبب وجود رسایلی چون نامه اعیان دولت غزنوی به سلطان محمود غزنوی است. شاید اطلاق این واژه به صحیفه ای که در آن سخن مورد سفارش و پیغام نوشته شود و یا کتاب کوچک ناشی از گسترش مفهوم واژه به پیام و محمل آن است.
تعاریف دیگری نیز رساله را کتابی به قطع کوچک حاوی اصول عمده علمی، کلام مشتمل بر قواعد علمی و مجلّدی شامل اندکی از مسائل علمی دانسته اند.
بنابراین رساله در مجموع عنوان عمومی نوشته های کوتاه و کم حجمی است که به بررسی نظام مند یک یا چند موضوع می پردازد؛ هر چند که برخی اهل نظر در بیان تفاوت کتاب و رساله، معیار کمال و نقصان را شرط تفکیک دانسته اند، چنان که "کتاب گفتاری است کامل در فن، و رساله همان گفتار است اما ناقص در فن".
نگارش رساله در ایران پیش از اسلام رایج بوده است، چنان که ابن الندیم در الفهرست تا 75 مورد از رسالات مانویه را آورده است. رساله نگاری در ایران پس از اسلام نیز رواج بسیار داشته و حاصل آن رسایل متعددی است که در بیشتر حوزه های علوم و معارف نگاشته شده که رساله آغاز و انجام در کلام از خواجه نصیرالدین طوسی، رساله در تعیین جهت قبله در موضوع فقه از شیخ بهایی، الهی نامه خواجه عبدالله انصاری در عرفان، شرح فتح بغداد به دست هلاکوخان از خواجه نصیرالدین طوسی در تاریخ و رساله نبض در پزشکی از ابن سینا از آن جمله اند. فهرست جامعی از رسایل فارسی و عربی در دانشنامه ادب فارسی و دایره المعارف البستانی آمده است.
از انواع رسایل می توان به رساله های عملیه و رساله های دانشگاهی اشاره کرد.
رساله عملیه به صورت مجموعه فتاوی مجتهدان، رساله ای که مراجع تقلید احکام مذهبی را برای مقلدان خود شرح دهند یا کتابی که مراجع تقلید شیعه دستورها و احکام مذهبی را برای شیعیان مقلد خود می نگارند، تعریف شده است. این نوع رساله ها که توضیح المسائل نیز نامیده می شوند، برخلاف تعاریف اولیه از رساله، معمولاً در اندازه و حجم یک کتاب مفصل منتشر می شوند. از جمله آنها می توان به رساله عملیه شیخ مرتضی انصاری (تهران، 1267 ق) و رساله توضیح المسائل روح اللّه خمینی (تهران، 1369) اشاره کرد.
رساله دانشگاهی یا پایان نامه از انواع دیگر رساله هاست که از نظر تعریف، هدف نگارش و حجم مطالب با آنچه در تعاریف اولیه رساله آمده متفاوت است. رساله دانشگاهی را نوشته ای دانسته اند که دانشجویان مقاطع بالا تدوین می کنند و در واقع سند شایستگی آنان در آن دوره محسوب می شود.

[ویکی الکتاب] معنی رِسَالَةَ: پیغام - نامه
ریشه کلمه:
رسل (۵۱۳ بار)

رساله یک گفتمان مکتوب رسمی و منظم در مورد یک موضوع است که عموماً طولانی تر است و به آن عمیق تر از یک مقاله می پردازد و بیشتر به بررسی یا افشای اصول موضوع و نتایج آن می پردازد. [ ۱] تک نگاری رساله ای است در یک موضوع تخصصی. [ ۲]
واژهٔ «رساله» برای اولین بار در قرن چهاردهم به عنوان واژهٔ انگلیسی قرون وسطایی tretis ظاهر شد که از لاتین قرون وسطایی tractatus و لاتین tractare به معنای درمان کردن یا دست زدن به وجود آمد. [ ۱]
آثار ارائه شده در اینجا توسط محققان در توسعهٔ تمدن بشری تأثیرگذار شناخته شده است.
کتاب اصول اقلیدس بیش از هر کتاب دیگری به جز کتاب مقدس چاپ شده است و یکی از مهم ترین رساله های ریاضی است. این کتاب به زبان های متعدد ترجمه شده است و از ابتدای چاپ به طور مداوم در چاپ باقی مانده است. پیش از اختراع ماشین چاپ، به صورت دستی کپی می شد و به طور گسترده منتشر می شد. وقتی علما به برتری آن پی بردند، آثار پست را به نفع آن از گردش خارج کردند. بسیاری از نویسندگان بعدی، مانند تئون اسکندریه، نسخه های خود را با تغییرات، نظرات و قضایا یا لم های جدید ساخته اند. بسیاری از ریاضی دانان تحت تأثیر شاهکار اقلیدس قرار گرفتند و از او الهام گرفتند. به عنوان مثال، ارشمیدس و آپولونیوس، بزرگ ترین ریاضی دانان زمان خود، آموزش های خود را از شاگردان اقلیدس و اصول او دریافت کردند و توانستند بسیاری از مسائل باز را در زمان اقلیدس حل کنند. این نمونهٔ بارز نحوهٔ نوشتن یک متن در ریاضیات محض است که دارای بدیهیات ساده و منطقی، تعاریف دقیق، قضایای واضح بیان شده و براهین قیاسی منطقی است. اصول اقلیدس شامل سیزده کتاب در مورد هندسه ( شامل هندسهٔ اجسام سه بعدی مانند چندوجهی ) ، نظریهٔ اعداد و نظریهٔ تناسبات است. این اساساً مجموعه ای از تمام ریاضیات شناخته شده برای یونانیان تا زمان اقلیدس بود. [ ۶]
جیمز کلرک ماکسول با تکیه بر کارهای پیشینیان خود، به ویژه تحقیقات تجربی مایکل فارادی، قیاس با جریان گرما توسط ویلیام تامسون ( بعدها لرد کلوین ) و تجزیه و تحلیل ریاضی جرج گرین، تمام آنچه در مورد الکتریسیته و مغناطیس شناخته شده بود را ترکیب کرد. یک چارچوب ریاضی واحد، معادلات ماکسول. در ابتدا، در مجموع ۲۰ معادله وجود داشت. ماکسول در رسالهٔ خود در مورد الکتریسیته و مغناطیس ( ۱۸۷۳ ) آنها را به ۸ کاهش داد. [ ۷] ماکسول از معادلات خود برای پیش بینی وجود امواج الکترومغناطیسی استفاده کرد که با سرعت نور حرکت می کنند. به عبارت دیگر، نور تنها یک نوع موج الکترومغناطیسی است. نظریهٔ ماکسول پیش بینی کرد که باید انواع دیگری با فرکانس های متفاوت وجود داشته باشد. پس از چند آزمایش هوشمندانه، پیش بینی ماکسول توسط هاینریش هرتز تأیید شد. در این فرایند، هرتز آنچه را که امروزه امواج رادیویی نامیده می شود تولید و شناسایی کرد و آنتن های رادیویی خام و پیشینیان دیش های ماهواره را ساخت. هندریک لورنتز با استفاده از شرایط مرزی مناسب، معادلات فرنل را برای بازتاب و انتقال نور در محیط های مختلف از معادلات ماکسول استخراج کرد. او همچنین نشان داد که نظریهٔ ماکسول در روشن کردن پدیدهٔ پراکندگی نور در جایی که مدل های دیگر شکست خوردند، موفق شد. جان ویلیام استرات ( لرد ریلی ) و جوسایا ویلارد گیبس سپس ثابت کردند که معادلات نوری به دست آمده از نظریهٔ ماکسول تنها توصیف خودسازگار از بازتاب، شکست و پراکندگی نور مطابق با نتایج تجربی هستند؛ بنابراین اپتیک پایهٔ جدیدی در الکترومغناطیس پیدا کرد. [ ۷]

(جمع آن رسائل یا رسالات) عنوانی عمومی برای نوشته های کوتاه، کتاب یا صحیفه ای کوچک در موضوع یا موضوع هایی خاص. همچنین به پیام های کتبی و نامه ها نیز رساله (یا مراسله جمع آن مراسلات) گفته اند. تفاوت آن با کتاب در معنای امروزی، کم حجم و مختصر بودن آن است. رساله نویسی در ایران و اسلام سابقه ای کهن داشته، چنان که از ایران باستان رسالات فراوانی از مانویان باقی مانده است. در ایران بعد از اسلام، رسایل بسیاری نگاشته شده که در حوزۀ علوم و معارف بوده است. ازجمله قدیم ترین رساله ها در اسلام رسائل اخوان الصفاء متعلق به قرن ۴ق و نیز رسالۀ نفس و رسالۀ نبض ابن سیناست. امروزه، رساله ها را به دو دستۀ عملیه و دانشگاهی تقسیم کرده اند. رسالۀ عملیه به مجموعۀ فتاوی مراجع تقلید یا مجتهدان می گویند که در آن احکام مذهبی را برای مقلدان خود شرح می دهد که به توضیح المسائل نیز شهرت دارد. رسالۀ دانشگاهی یا پایان نامه نوع دیگری از رساله است که دانشجویان برای اخذ دانشنامۀ علمی دانشگاهی می نویسند. رساله همچنین به معنی نامه به ویژه نامه منثور یا منظوم سرگشاده است که مخاطب آن همگان، گروه و یا سازمان است. این گونه رساله ها با هدف ابلاغ پیامی به مخاطبان نگاشته می شود. مشهورترین رساله ها در این نوع، ۲۱ رسالۀ پیشوایان مسیحیت ازجمله پولس حواری است به افراد و اعضای کلیساهای مسیحی. رساله های هوراس، شاعر و نویسندۀ رومی از کهن ترین نامه هاست که در دوران رنسانس سرمشق رساله نویسی به صورتی گسترده شد.