رجال الخاقانی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] خاقانی نجفی، علی بن حسین (م ۱۳۳۴ ق)، در زهد و تقوا از نوادر روزگار بود، وی صاحب کتابی رجالی با عنوان، رجال الخاقانی، می باشد.
خاقانی نجفی، علی بن حسین (م ۱۳۳۴ ق)، در زهد و تقوا از نوادر روزگار بود و در محضر بزرگانی چون: شیخ اعظم انصاری و سید حسن شیرازی مدتی طولانی به تحصیل معارف و علم پرداخت. او یکی از ممتازترین و مقرب ترین شاگردان شیخ انصاری بود، وی صاحب کتابی رجالی با عنوان، رجال الخاقانی، می باشد. تحقیق: سید محمد صادق آل بحرالعلوم، مقدمه: حسن خاقانی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ ق، ۳۲، ۴۲۶، ۷۲، دوم.
معرفی کتاب
از خصوصیات این کتاب این است که در شانزده فایده تنظیم گردیده که هر کدام رکن رکین و اساس در رجال به شمار می آیند. مؤلف هر کدام از این فوائد را به تفصیل توضیح داده و اقوال بزرگان این فن را به صورت کامل بیان کرده است؛ مثلاً مؤلف در فایده ششم به طور مفصل راجع به جرح و تعدیل بحث کرده است؛ اول تعریف جامعی از این اصطلاح آورده، آن گاه به خود این مسئله مهم پرداخته است که جرح و تعدیل به چه چیز اثبات می شود و در مقام تعارض آیا جرح مقدم است یا تعدیل؛ و در این میان به تفصیل از دلایل مسئله و اقوال دیگر سخن گفته است.در فائده دوم مؤلف علت احتیاج به علم رجال را بیان می دارد و قول اخباری ها را که منکر نیاز به علم رجال شده اند، با دلایل قوی رد می کند. چاپ شده به همراه کتاب فوائد الوحید البهبهانی.
فوائد کتاب
مقدمه مؤلف، در ضرورت علم رجال و متن آن، شرحی بر کتاب فوائد الوحید البهبهانی، شامل شانزده فایده رجالی زیر است:فایده اول، معنای عدالت؛فایده دوم، اعتبار ظن های رجالی؛فایده سوم، الفاظی که دلالت بر عدد دارند و جاری مجرای عدد هستند، مانند: جماعة، رهط، غیر واحد و... ؛فایده چهارم، وجود خبر در یکی از کتب اربعه، دلیل بر حجیت آن نیست؛فایده پنجم، و جاده؛فایده ششم، جرح و تعدیل؛فایده هفتم، اصحاب اجماع؛فایده هشتم، نیاز به علم رجال؛فایده نهم، بیان چند مطلب که علم رجال به آنها نیاز دارد؛فایده دهم، فرقه های منحرف؛فایده یازدهم، راویان ممدوح و مذموم در زمان ائمه (علیهم السّلام) و راویان ممدوح در زمان غیبت صغری؛فایده دوازدهم، جایگاه مشایخ متقدم در علم رجال که نامی از آنها در کتاب های رجالی نیست؛فایده سیزدهم، لزوم تامل در اخذ روایت های کتب اربعه از جهت اسناد و متن؛فایده چهاردهم، وجه عدول شیخ طوسی در دو کتاب التهذیب و الاستبصار از سند متضح به سندی دیگر به خاطر اعلی بودن آن سند؛فایده پانزدهم، در مورد وقت ادا و تحمل، و وقت ادای معتبر در حال راوی؛فایده شانزدهم، وجه اعتنای بعضی از بزرگان به بعضی از راویانی که به تعدیل و توثیق، و یا جرح و تضعیف آنها تصریح نشده است.با توجه به ذکر فواید پنجگانه ای که از تعلیقه یا فوائد الوحید البهبهانی در این کتاب آورده شده است، این کتاب در مجموع، مشتمل بر ۲۱ فایده رجالی است.کتاب، دارای مقدمه تحقیق تفصیلی و فهرست های مختلف است.
شروح و تعلیقات
...

[ویکی نور] رجال الخاقانی مشهورترین اثر علی بن حسین خاقانی (متوفی 1334ق)، از جمله شروح «التعلیقة البهبهانیة» اثر آقا محمدباقر بهبهانی است که با تحقیق سید محمدصادق بحرالعلوم و مقدمه شیخ حسین نوه شارح منتشر شده است. در انتهای کتاب نیز «فوائد الوحید البهبهانی» به کتاب ضمیمه شده است. این اثر مقدّمه ای بر تعلیقه نویسنده بر کتاب منهج المقال است .
کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده است: 1. کتاب رجال خاقانی، مشتمل بر مقدمه شیخ حسین خاقانی در شرح حال مؤلف، مقدمه مؤلف و متن شرح؛ 2. فوائد وحید بهبهانی، مشتمل بر مقدمه مختصری از مؤلف و پنج فائده.
1. کتاب رجال خاقانی: از ویژگی های مهم کتاب رجال خاقانی این است که نویسنده مقدمه ای با شانزده فائده بر آن نوشته که هر طالب علم رجال و درایة الحدیث به آن نیازمند است. وی در ضمن این فوائد، مطالب دشوار رجالی را که علمای رجالی در معاجم خود آورده اند، به روشنی بیان کرده است؛ مثلاً مؤلف در فایده ششم به طور مفصل راجع به جرح و تعدیل بحث کرده است؛ اول تعریف جامعی از این اصطلاح کرده، آن گاه به این مسئله مهم پرداخته است که جرح و تعدیل به چه چیز اثبات می شود و در مقام تعارض آیا جرح مقدم است یا تعدیل .
در فائده هفتم نیز علت احتیاج به علم رجال را بیان می دارد و قول اخباری ها را که منکر نیاز به علم رجال شده اند، با دلایل قوی رد می کند .
شارح سپس به شرح تعلیقه بهبهانی پرداخته است. شیوه ارائه شرح بدین ترتیب است که با عبارت «قوله أعلی الله مقامه» بخشی از متن نویسنده را ذکر و سپس به شرح و توضیح آن پرداخته است. وی تنها به شرح مباحث نپرداخته، بلکه نظر خود را چه موافق و چه مخالف با براهین و ادله محکم اعلام کرده است .

دانشنامه آزاد فارسی

رِجالُ الخاقانی
کتابی به عربی، در شرح اصطلاحات کلّی رجال، تألیف شیخ ابوالحسن علی خاقانی. تعلیقه ای نسبتاً مبسوط بر فواید رجالیۀ وحید بهبهانی است. در ۲۱ فصل تدوین یافته و به کوشش شیخ حسین خاقانی، نوادۀ مؤلف، در عراق و ایران منتشر شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس