راویان امام صادق

[ویکی فقه] راویان امام صادق (علیه السلام) با وجود اختلاف در آرا و گفتار محدثان، به چهار هزار تن می رسد. ابن عقده زیدی در کتاب رجال خود چهار هزار راوی برای ایشان نام برده و از هرکدام حدیثی آورده است.در میان راویان آن حضرت بزرگان و علمایی از شیعه و اهل سنت به چشم می خورد. از راویان شیعه می توان به کسانی هم چون زرارة بن اعین، محمد بن مسلم، برید بن معاویه، هشام بن حکم و ابو بصیر اشاره کرد.به غیر از این چهار هزار تن، شمار بسیاری دیگر از دانشمندان برجسته و پیشوایان مذاهب اهل سنت و بزرگان علم نیز از آن حضرت حدیث نقل کرده اند. تنها ابان بن تغلب حدود سی هزار حدیث از آن امام نقل کرده است.در این مجال به ترجمه و شرح حال چند تن از مشهورترین راویان موثق امام می پردازیم.
در حدود بیش از چهار هزار نفر از امام صادق (علیه السّلام) حدیث روایت کرده اند.مرحوم شیخ مفید می نویسد: عالمان حدیث، اسامی راویان موثق را که با اختلاف در رای و اعتقاد از امام حدیث شنیده و یا روایت کرده اند، گردآوری نموده اند که تعدادشان بالغ بر چهار هزار نفر می باشد.ابن شهر آشوب می نویسد: گردآوردنده نام های راویان امام، شخصی بود به نام ابن عقده و دیگران هم گفته اند: ابن عقده برای هر یک راوی، حدیثی نیز نقل کرده است.همچنین طبرسی در «اعلام الوری» و محقق در «معتبر» به شماره آنان اشارت داشته و شیخ طوسی در کتاب «رجال» اسامی همه شان را هم ذکر فرموده است. البته کثرت راوی فضیلتی برای امام محسوب نمی گردد، بلکه این راویان هستند که بوسیله روایت از امام، فضیلت و منزلت پیدا کرده اند.آری، کثرت روایت از امام دلیلی است برفراوانی علوم و دانش های امام و نشانه آن است که همه دانشجویان و طالبان علم و فضیلت با اختلاف در مذهب و گرایش های فکری و عقیدتی، به امام صادق (علیه السّلام) توجه داشته و از خرمن علم و دانشش توشه ها گرفته اند.
راویان امام از اهل سنت
عده ای از پیشوایان و سرشناسان اهل سنت همانند شاگردی در مکتب امام صادق (علیه السّلام) دانش اندوخته اند و در این فراگیری بر امامت و سیادت و جلالت شان او، اقرار و اعتراف داشته اند، چنانکه شیخ سلیمان قندوزی در «ینابیع الموده» و نووی در «تهذیب الاسماء و اللغات» به این معنی اذعان دارند و حتی شافعی در «مطالب السؤل» می نویسد: شنیدن حدیث و تعلم و فراگیری این بزرگان از محضر امام صادق (علیه السّلام) شرافت و منقبتی است برای خود آنان اینک به شرح حال مختصری از علما و بزرگان اهل سنت که از امام صادق (علیه السّلام) دانش اندوخته اند، می پردازیم:
← ابوحنیفه
راویان و شاگردان مورد وثوق امام بالغ بر چهار هزار نفر بوده اند. پس چگونه ممکن است ما در صفحات محدود این نوشته به بیان شرح حال همه آنها بپردازیم؟! بعلاوه تراجم نگاران و علمای رجالی به ترجمه و شرح حال آنان به طور مفصل پرداخته اند و این کار، تکراری و کم فایده خواهد بود. مع ذلک شایسته آن است که لااقل به ترجمه و شرح حال مشهورترین راویان موثق امام پرداخته شود تا گوشه دیگری از ابعاد شخصیت آن بزرگوار روشن تر گردد.
← ابان بن تغلب
...