دیلمان. [ دَ ل َ ] ( اِخ ) حدود العالم چنین نویسد: ناحیتی بسیار است. با زبانها و صورتهای مختلف که بناحیت دیالم باز [ خوانند ] مشرق این ناحیت خراسان است و جنوبش شهرهای جبال است و مغربش حدود آذربایجان است و شمالش دریای خزران است. ( حدود العالم ). بمعنی دیلم است که شهر باشد از گیلان. ( برهان ). نام شهری است از گیلان که موی مردم آنجا مجعد باشد و اکثر و اغلب حربه ایشان زوبین بود. ( فرهنگ جهانگیری ) :
سپاهی بیامد ز هر کشوری
ز گیلان واز دیلمان لشکری.
فردوسی.
رجوع به دیلم و نیز رجوع به تاریخ سیستان ص 223، 224، نزهةالقلوب ص 162، قاموس الاعلام ، تاریخ رشیدی ص 164، عیون الانباء ص 17 ج 2، مازندران و استرآباد رابینو، تاریخ بخارای نرشخی ص 116 تاریخ ایران باستان ص 1492، 1491 ج 2 شود. || ج ِ دیلم به معنی فردی از قوم دیلم. سپاهیان اهل دیلم : چو دیلمان زره پوش شاه و ترکانش
به تیر و زوبین بر پیل ساخته خنگال
درست گویی شیران آهنین چرمند
همی جهانند از پنجه آهنین چنگال.
عسجدی.
قریب سی سپر بزر وسیم دیلمان و سپرکشان در پیش او [ حاجب غازی ] می کشیدند. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 133 ). دیلمان و همه بزرگان درگاه و ولایت داران و حجاب با کلاههای دوشاخ و کمر زر بودند. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 290 ). از سرهنگان و دیلمان و دیگر اصناف که با وی نامزد بودند. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 272 ).چو باد یافته از دست دیلمان زوبین.
مسعودسعد.
دیلمان. [ دَ ل َ ] ( اِخ ) قصبه مرکز دهستان دیلمان بخش سیاه کل دیلمان شهرستان لاهیجان در 48 هزارگزی جنوب سیاهکل 18 هزارگزی باختر امام و 17 فرسخی شمال باختر قزوین در ارتفاع 1500گزی واقع است با هوای سردسیر و سالم و آب قصبه از دو چشمه و رودخانه پاشوران است و سکنه دائمی آن زمستان در حدود پنجاه خانوارو تابستان به دو هزار نفر میرسد زبان ساکنین محلی گیلکی و فارسی است شغل عمده سکنه زراعت ، کسب و گله داری است زمستان اکثر سکنه به سیاهکل و نقاط دیگر گیلان میروند. بقایای ابنیه قدیمی در اطراف قصبه از قبیل آجر و سوفال و مجاری تحت الارضی و غیره ثابت مینماید که در زمانهای قدیم آباد و پر جمعیت بوده است. مراتعو چمن زارهای اطراف دیلمان قابل اهمیت است. راه آن بهر طرف مالرو است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 2 ).بیشتر بخوانید ...
