دستگاه گُوارش، سامانه گوارش ( به انگلیسی: Digestive system ) یکی از دستگاه های فعال در بدن انسان و بعضی از جانداران است. این دستگاه در انسان و مهره داران به صورت لولهٔ گوارشی، و در جانوران کمتر تکامل یافته مانند کیسه تنان از جمله هیدر، شقایق دریایی و عروس دریایی به صورت کیسهٔ گوارشی به نام حفرهٔ گوارشی وجود دارد. باید توجه داشت که دستگاه گوارش در جانوران بر اساس نوع غذایی که می خورند به شکل های مختلفی وجود دارد. اما به طور کلی مراحل گوارش آن ها از چهار مرحلهٔ کلی بلع، گوارش مکانیکی و شیمیایی، جذب و دفع تشکیل شده است. بعضی از جانوران که به صورت انگل زندگی می کنند مانند کرم کدو اصلاً دستگاه گوارش ندارند و به طور مستقیم و با عمل واپخش ( انتشار ) مواد غذایی تجزیه شده را از طریق پوست وارد بدن خود کرده و مورد استفادهٔ یاخته های خود قرار می دهند. [ ۱]
دستگاه گوارش انسان که از دهان تا مقعد امتداد دارد، از لولهٔ گوارشی و غده های گوارشی تشکیل شده است و حدود هفت متر طول دارد. غدد گوارشی شامل غده های بزاقی، غده های دیوارهٔ معده و روده، لوزالمعده و کبد است. لولهٔ گوارشی نیز شامل دهان، حلق، مری، معده، رودهٔ کوچک، رودهٔ بزرگ و راست روده می شود.
هر چیزی که وارد معده می شود با آنزیم های درون معده مخلوط می گردد تا به اجزاء ساده تری تجزیه شود. سپس این مخلوط که کیموس نامیده می شود، از معده خارج شده و به روده ها می رود تا از آنجا، مواد غذایی تجزیه شده جذب جریان خون شوند. مواد غذایی تجزیه شده از طریق جریان خون در سیاهرگ باب کبدی ابتدا به کبد جریان یافته تا در آنجا برخی مواد در کبد ذخیره شوند و سپس برای مصرف در اختیار یاخته های بدن قرار می گیرند. اجزای غذایی که جذب نمی شوند از طریق مدفوع از بدن دفع می گردند.
از هنگام شروع به جویدن غذا، گوارش غذا نیز شروع می گردد. دهان در اثر جویدن و آنزیم های موجود در بزاق باعث گوارش مکانیکی ( توسط ها و ماهیچه های فک پایین ) و شیمیایی می شود. بزاق مخلوطی از ترشحات سه جفت غدهٔ زیرزبانی، زیرآرواره ای و بناگوشی است. مادهٔ دیگری نیز در آن وجود دارد که موسین نام دارد و به هنگام مخلوط شدن با آب به مادهٔ چسبناک و قلیایی به نام مخاط تبدیل می شود و باعث چسبیده شدن ذرات جویده شده به هم و تسهیل در بلع می شود. غده های ترشح کنندهٔ موسین در سراسر لولهٔ گوارشی وجود دارند. در بزاق آنزیمی به نام پتیالین وجود دارد که یک آمیلاز ضعیف است و از غدد بناگوشی ترشح می شود. این آنزیم کربوهیدرات ها از جمله نشاسته را به مالتوز تبدیل می کند. آنزیم دیگر موجود در بزاق لیزوزیم است که باعث ضدعفونی شدن دهان و از بین رفتن باکتری ها می شود و همچنین ضدعفونی کردن حفرهٔ دهان را به عهده می گیرد؛ بنابراین بزاق باعث گوارش، ضدعفونی حفرهٔ دهان، کمک به حس چشایی، مرطوب نگاه داشتن دهان و تسهیل سخن گفتن می شود. پس از جویده شدن، غذا در اثر عمل بلع به مری و از طریق آن به معده راه می یابد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدستگاه گوارش انسان که از دهان تا مقعد امتداد دارد، از لولهٔ گوارشی و غده های گوارشی تشکیل شده است و حدود هفت متر طول دارد. غدد گوارشی شامل غده های بزاقی، غده های دیوارهٔ معده و روده، لوزالمعده و کبد است. لولهٔ گوارشی نیز شامل دهان، حلق، مری، معده، رودهٔ کوچک، رودهٔ بزرگ و راست روده می شود.
هر چیزی که وارد معده می شود با آنزیم های درون معده مخلوط می گردد تا به اجزاء ساده تری تجزیه شود. سپس این مخلوط که کیموس نامیده می شود، از معده خارج شده و به روده ها می رود تا از آنجا، مواد غذایی تجزیه شده جذب جریان خون شوند. مواد غذایی تجزیه شده از طریق جریان خون در سیاهرگ باب کبدی ابتدا به کبد جریان یافته تا در آنجا برخی مواد در کبد ذخیره شوند و سپس برای مصرف در اختیار یاخته های بدن قرار می گیرند. اجزای غذایی که جذب نمی شوند از طریق مدفوع از بدن دفع می گردند.
از هنگام شروع به جویدن غذا، گوارش غذا نیز شروع می گردد. دهان در اثر جویدن و آنزیم های موجود در بزاق باعث گوارش مکانیکی ( توسط ها و ماهیچه های فک پایین ) و شیمیایی می شود. بزاق مخلوطی از ترشحات سه جفت غدهٔ زیرزبانی، زیرآرواره ای و بناگوشی است. مادهٔ دیگری نیز در آن وجود دارد که موسین نام دارد و به هنگام مخلوط شدن با آب به مادهٔ چسبناک و قلیایی به نام مخاط تبدیل می شود و باعث چسبیده شدن ذرات جویده شده به هم و تسهیل در بلع می شود. غده های ترشح کنندهٔ موسین در سراسر لولهٔ گوارشی وجود دارند. در بزاق آنزیمی به نام پتیالین وجود دارد که یک آمیلاز ضعیف است و از غدد بناگوشی ترشح می شود. این آنزیم کربوهیدرات ها از جمله نشاسته را به مالتوز تبدیل می کند. آنزیم دیگر موجود در بزاق لیزوزیم است که باعث ضدعفونی شدن دهان و از بین رفتن باکتری ها می شود و همچنین ضدعفونی کردن حفرهٔ دهان را به عهده می گیرد؛ بنابراین بزاق باعث گوارش، ضدعفونی حفرهٔ دهان، کمک به حس چشایی، مرطوب نگاه داشتن دهان و تسهیل سخن گفتن می شود. پس از جویده شدن، غذا در اثر عمل بلع به مری و از طریق آن به معده راه می یابد.
wiki: دستگاه گوارش انسان