دروازه های تبریز

دروازه های تاریخی تبریز، به دروازه های هشتگانه ای گفته می شود که در گذشته به منظور حفظ امنیت شهر و کنترل ورود و خروج به شهر تبریز ایجاد شده بودند. به گفته محققان، بیش از ۲۴۰۰ سال پیش، تبریز توسط هشت دروازه و حصار و باروهایی حفاظت می شد و همسایگان خارجی و تاجران و مسافران با عبور از این هشت در تبریز ارتباط برقرار می کردند. اسناد تاریخی گاه از ۸ و گاه از ۹ دروازه در تبریز سخن گفته اند[ ۱] که عبارتند از:
• دروازه سورخاب
• دروازه باغمیشه
• دروازه خیاوان
• دروازه نوبر
• دروازه میارمیار
• دروازه گجیل
• دروازه درب استانبول
• دروازه دوه چی
• دروازه ویجوجه. [ ۲]
اکنون از دروازه های هشتگانه تبریز به جز «درب خیابان» و یک لنگه از «درب باغمیشه»، اثری از دروازه ای دیگر شهر باقی نمانده است. در حال حاضر تعدادی از این دروازه های تاریخی، در حال احیاء و بازسازی است. [ ۲]
به گفته بهروز خاماچی، در گذشته حفظ امنیت و آرامش شهر تبریز ایجاب می کرد، باروهایی در اطراف شهر و دروازه هایی با فاصله های مناسب در مرکز شهر تعبیه شود تا مردم به سهولت از امکانات شهری بهره مند شوند. در آن زمان شهربانی تبریز پشت تیمچه کره نی خانه ( یکی از تیمچه های معروف بازار بزرگ تبریز ) واقع شده بود و عصرها به هنگام اذان مغرب، دروازه ها با صدای کره نی که نوعی عمل اطلاع رسانی را انجام می داد بسته می شد و صبح ها به هنگام اذان صبح و باز با شنیدن صدای کره نی شروع به کار می کرد و تردد دوباره به داخل شهر آغاز می شد. [ ۲]
در اواخر حکومت کریم خان زند پس از زلزله ای که در تبریز روی داد، بیشترین قسمت شهر ویران گشت. در این زمان خاندان دُنبلی بر تبریز حکومت داشتند. نجفقلی خان دنبلی که بیگلربیگی تبریز بود در سال ۱۱۹۴ هجری، حصاری استوار بر گرد شهر کشید و هشت دروازه یا درب بر حصار تبریز نهاد و هر یک را جز «دروازهٔ استانبول» به اسم محله ای نامید که عبارتند از:
• «درب خیابان»، راه عراق عجم ( استان مرکزی ) و اصفهان به سوی شرق،
• «درب باغمیشه» که آن را درب اعلی می گفتند به سوی شمال شرق،
• «درب شتربان» به سوی شمال،
• «درب سرخاب» به سوی شمال شرقی،
• «درب استانبول» به سوی شمال غربی،
• «درب سرد» ( سردرود ) به سوی مغرب که آن را «درب گجیل» نیز می گویند،
• «درب مهادمهین» به سوی جنوب غربی ( قالاقاپیسی ) ،
• «درب نوبر» به سوی جنوب.