[ویکی فقه] درجات بهشتیان (قرآن). بر اساس آیات قرآن و روایات بهشتیان درجات مختلفی دارند و مطابق آن درجه، جایگاه آنها در بهشت های متفاوتی قرار دارد.
درجه بمعنی مرتبه و منزلت است. راغب می گوید: درجه مثل منزلت است لیکن بمنزلت آنگاه درجه می گویند که بلندی در آن منظور باشد مثل پلّه نردبان و طبقه های ساختمان. طبرسی هم آنرا به معنای منزلت دانسته و می گوید: معنی «دَرَجْتُهُ إِلَی کَذَا» آنست که او را درجه درجه بالا بردم.
درجات بهشت در آیات و روایات
بر اساس آیات و روایات بهشت درجات و مراتب مختلفی دارد. نعمت های بهشتی نیز برای همه بهشتیان یک سان نیست. همه بهشتیان در یک مقام نیستند، بعضی در اعلا مرتبه و بعضی در پایین ترین درجات و برخی در حد متوسط هستند.• «هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِـیرٌ بِما یعْمَلُونَ:آنان نزد خدا درجاتی دارند و خدا به آن چه انجام می دهند بیناست.» این آیه به این نکته اشاره دارد که نه تنها منافقان تن پرور و مجاهدان با هم فرق دارند، بلکه هر یک از کسانی که در این دو صف قرار دارند به تفاوت درجه فداکاری و جانبازی و یا نفاق و دشمنی با حق در پیشگاه خدا درجه خاصی خواهند داشت که از صفر شروع می شود و تا ما فوق آنچه تصور شود ادامه می یابد. • «وَ لِکُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ لِیوَفِّیهُمْ أَعْمالَهُمْ وَ هُمْ لا یظْلَمُون: و برای هر کدام از آنها درجاتی است بر طبق اعمالی که انجام داده اند، تا خداوند کارهایشان را بی کم و کاست به آنان تحویل دهد؛ و به آنها هیچ ستمی نخواهد شد» یعنی برای هر یک از نامبردگان که عبارتند از مؤمنین نیکوکار، و کافران بد کار، منازل و مراتبی مختلف از نظر بلندی و پستی هست. آری برای بهشت درجاتی و برای دوزخ هم درکاتی است. چنان نیست که بهشتیان یا دوزخیان همه در یک درجه باشند، بلکه آنها نیز به تفاوت اعمالشان، و به تناسب خلوص نیت و میزان معرفت شان، مقامات متفاوتی دارند، و اصل عدالت، دقیقا در اینجا حاکم است." درجات" جمع" درجه" معمولا به پله هایی گفته می شود که از آن به سمت بالا می روند. • «...دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَریم :... برای آنان درجاتی (مهم) نزد پروردگارشان است؛ و برای آنها، آمرزش و روزی بی نقص و عیب است.» مراد از درجات در:" لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ"مراتب قرب به خدا است. درجاتی که میزان و مقدار آن تعیین نشده و همین ابهام دلالت بر فوق العادگی آن دارد. • «وَ لِکُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ ما رَبُّکَ بِغافِلٍ عَمَّا یعْمَلُون:و برای هر یک (از این دو دسته)، درجات (و مراتبی) است از آنچه عمل کردند؛ و پروردگارت از اعمالی که انجام می دهند، غافل نیست» متعلق لفظ" کل" ضمیری است که به دو طایفه جن و انس برمی گردد و در آیه حذف شده، و معنای آیه این است که: برای هر یک از دو طایفه جن و انس درجاتی است از عمل، چون اعمال مختلف است و اختلاف اعمال باعث اختلاف درجات صاحبان اعمال است، و خداوند از آنچه که این دو طایفه می کنند غافل نیست.بنابراین معلوم می شود منشا اختلاف درجات اعمالشان است. • «...فاولـئک لهم الدرجات العلی:...چنین کسانی درجات عالی دارند» امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در توصیف بهشت فرمود: «درجات متفاضلات، و منازل متفاوتات، لا ینقطع نعیم ها، و لا یضعن مقیمها، و لا یهرم خالدها، و لا یبأس ساکن ها:درجاتی فروتر و برتر، منزل هایی متفاوت، نعمت های آن قطع نمی شود، مقیم آن کوچ نمی کند، جاویدان در آن پیر نمی شود، ساکن در آن هیچ گاه نیازمند نمی گردد.» بنابراین همه مؤمنان به بهشت می روند و از نعمت های بهشتی برخوردار خواهند شد، ولی نه جای گاه بهشتی آنان یک سان است، نه نعمت هایی که از آنها بهره مند می شوند. بلکه تفاوت های فراوانی دارند که عقل ما از درک آنها عاجز است. در روایتی از امام علی بن موسی الرضا ع نقل شده که فرمودند: هر درجه ای به اندازه فاصله میان آسمان و زمین است . و در حدیث دیگری وارد شده که بهشتیان، کسانی را که در درجات علیین (بالا) قرار دارند آن چنان می بینند که ستاره ای در آسمان دیده می شود. همچنین از پیامبر اکرم ص روایت شده که فرموده اند: «الجنة مائة درجة» در کافی کتاب فضل القرآن در ضمن حدیثی از موسی بن جعفر علیه السّلام نقل شده : «فَإِنَّ دَرَجَاتِ الْجَنَّةِ عَلَی قَدْرِ آیاتِ الْقُرْآنِ یقَالُ لَهُ: اقْرَءْ وَ ارْقَ.فَیقْرَأُ ثُمَّ یرْقَی ...:مراتب و درجات بهشت بعدد آیات قرآن است باو (شیعه اهل بیت علیهم السلام) گفته می شود:بخوان و بالا رو. پس می خواند و بالا می رود.»
درجات گوناگون بهشتیان
در آیات قرآن کریم از بهشت های متفاوتی نام برده شده که هر کدام می تواند به یک درجه از بهشت و جایگاه عده خاصی از بهشتیان؛ اشاره داشته باشد.
← بهشت عدن
...
درجه بمعنی مرتبه و منزلت است. راغب می گوید: درجه مثل منزلت است لیکن بمنزلت آنگاه درجه می گویند که بلندی در آن منظور باشد مثل پلّه نردبان و طبقه های ساختمان. طبرسی هم آنرا به معنای منزلت دانسته و می گوید: معنی «دَرَجْتُهُ إِلَی کَذَا» آنست که او را درجه درجه بالا بردم.
درجات بهشت در آیات و روایات
بر اساس آیات و روایات بهشت درجات و مراتب مختلفی دارد. نعمت های بهشتی نیز برای همه بهشتیان یک سان نیست. همه بهشتیان در یک مقام نیستند، بعضی در اعلا مرتبه و بعضی در پایین ترین درجات و برخی در حد متوسط هستند.• «هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِـیرٌ بِما یعْمَلُونَ:آنان نزد خدا درجاتی دارند و خدا به آن چه انجام می دهند بیناست.» این آیه به این نکته اشاره دارد که نه تنها منافقان تن پرور و مجاهدان با هم فرق دارند، بلکه هر یک از کسانی که در این دو صف قرار دارند به تفاوت درجه فداکاری و جانبازی و یا نفاق و دشمنی با حق در پیشگاه خدا درجه خاصی خواهند داشت که از صفر شروع می شود و تا ما فوق آنچه تصور شود ادامه می یابد. • «وَ لِکُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ لِیوَفِّیهُمْ أَعْمالَهُمْ وَ هُمْ لا یظْلَمُون: و برای هر کدام از آنها درجاتی است بر طبق اعمالی که انجام داده اند، تا خداوند کارهایشان را بی کم و کاست به آنان تحویل دهد؛ و به آنها هیچ ستمی نخواهد شد» یعنی برای هر یک از نامبردگان که عبارتند از مؤمنین نیکوکار، و کافران بد کار، منازل و مراتبی مختلف از نظر بلندی و پستی هست. آری برای بهشت درجاتی و برای دوزخ هم درکاتی است. چنان نیست که بهشتیان یا دوزخیان همه در یک درجه باشند، بلکه آنها نیز به تفاوت اعمالشان، و به تناسب خلوص نیت و میزان معرفت شان، مقامات متفاوتی دارند، و اصل عدالت، دقیقا در اینجا حاکم است." درجات" جمع" درجه" معمولا به پله هایی گفته می شود که از آن به سمت بالا می روند. • «...دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَریم :... برای آنان درجاتی (مهم) نزد پروردگارشان است؛ و برای آنها، آمرزش و روزی بی نقص و عیب است.» مراد از درجات در:" لَهُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ"مراتب قرب به خدا است. درجاتی که میزان و مقدار آن تعیین نشده و همین ابهام دلالت بر فوق العادگی آن دارد. • «وَ لِکُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ ما رَبُّکَ بِغافِلٍ عَمَّا یعْمَلُون:و برای هر یک (از این دو دسته)، درجات (و مراتبی) است از آنچه عمل کردند؛ و پروردگارت از اعمالی که انجام می دهند، غافل نیست» متعلق لفظ" کل" ضمیری است که به دو طایفه جن و انس برمی گردد و در آیه حذف شده، و معنای آیه این است که: برای هر یک از دو طایفه جن و انس درجاتی است از عمل، چون اعمال مختلف است و اختلاف اعمال باعث اختلاف درجات صاحبان اعمال است، و خداوند از آنچه که این دو طایفه می کنند غافل نیست.بنابراین معلوم می شود منشا اختلاف درجات اعمالشان است. • «...فاولـئک لهم الدرجات العلی:...چنین کسانی درجات عالی دارند» امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در توصیف بهشت فرمود: «درجات متفاضلات، و منازل متفاوتات، لا ینقطع نعیم ها، و لا یضعن مقیمها، و لا یهرم خالدها، و لا یبأس ساکن ها:درجاتی فروتر و برتر، منزل هایی متفاوت، نعمت های آن قطع نمی شود، مقیم آن کوچ نمی کند، جاویدان در آن پیر نمی شود، ساکن در آن هیچ گاه نیازمند نمی گردد.» بنابراین همه مؤمنان به بهشت می روند و از نعمت های بهشتی برخوردار خواهند شد، ولی نه جای گاه بهشتی آنان یک سان است، نه نعمت هایی که از آنها بهره مند می شوند. بلکه تفاوت های فراوانی دارند که عقل ما از درک آنها عاجز است. در روایتی از امام علی بن موسی الرضا ع نقل شده که فرمودند: هر درجه ای به اندازه فاصله میان آسمان و زمین است . و در حدیث دیگری وارد شده که بهشتیان، کسانی را که در درجات علیین (بالا) قرار دارند آن چنان می بینند که ستاره ای در آسمان دیده می شود. همچنین از پیامبر اکرم ص روایت شده که فرموده اند: «الجنة مائة درجة» در کافی کتاب فضل القرآن در ضمن حدیثی از موسی بن جعفر علیه السّلام نقل شده : «فَإِنَّ دَرَجَاتِ الْجَنَّةِ عَلَی قَدْرِ آیاتِ الْقُرْآنِ یقَالُ لَهُ: اقْرَءْ وَ ارْقَ.فَیقْرَأُ ثُمَّ یرْقَی ...:مراتب و درجات بهشت بعدد آیات قرآن است باو (شیعه اهل بیت علیهم السلام) گفته می شود:بخوان و بالا رو. پس می خواند و بالا می رود.»
درجات گوناگون بهشتیان
در آیات قرآن کریم از بهشت های متفاوتی نام برده شده که هر کدام می تواند به یک درجه از بهشت و جایگاه عده خاصی از بهشتیان؛ اشاره داشته باشد.
← بهشت عدن
...
wikifeqh: درجات_بهشتیان_(قرآن)