خمس رسائل

[ویکی نور] «خمس رسائل»شامل 5 مقاله در موضوعات گوناگون سیاسی، فقهی و کلامی است که توسط آیت الله عبد الله جوادی آملی به زبان عربی نوشته شده است.
در پایان کتاب فهرست مطالب آمده و در پاورقی صفحات،آدرس آیات، روایات و مدارک مورد استناد در متن، آورده شده است.
نگارنده مطالب هر مقاله را در بخش های کلی با عنوان رساله اول در 9 بخش، رساله دوم در 6 فصل و یک خاتمه، رساله سوم در 10 فصل و رساله چهارم در یک مقدمه و 10 فصل و رساله پنجم در 4 فصل و یک خاتمه ارائه کرده است.
در هر رساله پس از ذکر مباحث مقدماتی چون تعریف موضوع و ضرورت بحث، به بیان آیات و روایات متناسب با هر موضوع پرداخته شده و از نظر تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته و در پایان، به نتیجه گیری پرداخته شده است.
رساله اول با عنوان: حول العناصر الرئیسه للسیاسه الإسلامیه، اختصاص دارد به بیان عناصر اساسی در سیاست اسلامی که پس از تعریف سیاست، عناصر اصلی سیاست دینی را به مادی، صوری، فاعلی، و غائی تقسیم کرده و با طرح مباحثی چون: سیاست دینی و نفی سلطه غیر بر انسان، امامت امام عادل در سیاست اسلامی، سیاست اسلامی و استقلال، آزادی،توکل بر خدا، ایمان و وحدت مسلمانان و... پی گرفته است.

[ویکی فقه] خمس رسائل (کتاب). « خمس رسائل» شامل ۵ مقاله در موضوعات گوناگون سیاسی، فقهی و کلامی است که توسط آیت الله عبد الله جوادی آملی به زبان عربی نوشته شده است. در پایان کتاب فهرست مطالب آمده و در پاورقی صفحات، آدرس آیات، روایات و مدارک مورد استناد در متن، آورده شده است.
ایشان در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی در شهر آمل در خانواده ای روحانی دیده به جهان گشود. پدرش از علما و وعاظ شهر آمل بود.بعد از پایان دروس دوره ابتدایی به حوزه علمیه آمل پیوست و در آنجا به مدت پنج سال از محضر اساتید بارز که بعضی از آنها از شاگردان مرحوم آخوند خراسانی بودند بهره برد و مرحله متوسطه از مقدمات فقه و اصول و حدیث را به پایان رساند. در شهریور سال ۱۳۲۹ شمسی با هجرت به تهران شهر آمل را ترک نمود و به نزد آیة اللّه شیخ محمد تقی آملی رفت. سپس به مدرسه مروی منتقل شد و در آنجا مرحله عالی دروس حوزه و نیز معقول را تا سال ۱۳۳۴ شمسی نزد آیة اللّه شعرانی و آیة اللّه الهی قمشه ای و خارج فقه و اصول را نزد آیة اللّه شیخ محمد تقی آملی فرا گرفت. در سال ۱۳۳۴ به حوزه علمیه قم هجرت کرد و مدتی در محضر درس آیة اللّه العظمی بروجردی و حدود سیزده سال در درس فقه آیة اللّه سید محمد محقق داماد حاضر شد. همچنین یک دوره از اصول فقه که مدت هفت سال بطول انجامید را نزد حضر ت امام خمینی گذراند. و نیز در محضر علامه سید محمد حسین طباطبایی به مدت ۲۵ سال اسفار ، الهیات شفا ، منطق شفا ، خارج حکمت متعالیه ، عرفان اسلامی و معارف موضوعی در حدیث و تفسیر قرآن را در جلسات خاص به اکمال رساند.- تفسیر موضوعی قرآن مجید - کتاب الخمس- شریعت در آیینه معرفت - تحریر تمهید القواعد - کتاب الصلاة- عرفان حج - کرامت در قرآن - اخلاق کارگزاران در حکومت اسلامی - پیرامون وحی و رهبری - اسرار عبادات - ولایت فقیه - رحیق مختوم - سیره پیامبران در قرآن از تألیفات ایشان می باشد.
ساختار
نگارنده مطالب هر مقاله را در بخش های کلی با عنوان رساله اول در ۹ بخش، رساله دوم در ۶ فصل و یک خاتمه، رساله سوم در ۱۰ فصل و رساله چهارم در یک مقدمه و ۱۰ فصل و رساله پنجم در ۴ فصل و یک خاتمه ارائه کرده است. در هر رساله پس از ذکر مباحث مقدماتی چون تعریف موضوع و ضرورت بحث، به بیان آیات و روایات متناسب با هر موضوع پرداخته شده و از نظر تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته و در پایان، به نتیجه گیری پرداخته شده است.
گزارش محتوا
رساله اول با عنوان: حول العناصر الرئیسه للسیاسه الإسلامیه، اختصاص دارد به بیان عناصر اساسی در سیاست اسلامی که پس از تعریف سیاست، عناصر اصلی سیاست دینی را به مادی، صوری، فاعلی، و غائی تقسیم کرده و با طرح مباحثی چون: سیاست دینی و نفی سلطه غیر بر انسان ، امامت امام عادل در سیاست اسلامی، سیاست اسلامی و استقلال ، آزادی، توکل بر خدا، ایمان و وحدت مسلمانان و... پی گرفته است. در رساله دوم با عنوان: نظام القضاء فی الإسلام، پس از بیان ضرورت قضاوت در جامعه بشری، ملاک قضاوت، وظیفه قاضی و وظیفه طرفین دعوا; به خصوصیات و وظایف شاهد محکمه پرداخته، سپس به چگونگی قضاوت در بین دیگر ادیان- اهل کتاب - اشاره شده است. رساله سوم: القصاص فی القرآن، با موضوع قصاص در قرآن به تفسیر قتل عمدی پرداخته، آثار اجتماعی قتل عمد و نهی شرع از قتل و حرمت شدید آن، وجوب توبه و کفاره و عقاب اخروی برای قتل عمد را بیان کرده، سپس وارد مبحث اصلی یعنی قصاص شده، تشریع و اعتبار همگونی در قصاص و صاحبان ید در آن و سرانجام عدم تفاوت بین مرد و زن در قصاص را ذکر و در پایان عفو در قصاص را به بوته بحث نشانده است. رساله چهارم با عنوان: وجیزه حول أسرار الحج، درباره اسرار حج است. در مقدمه ای همه عبادات را حاوی اسرار دانسته سپس عبادت را غایت احتیاج خلق و نه خالق معرفی کرده و در ادامه به بیان فضایل کعبه و سنن حج طی ۱۰ مورد پرداخته است. نگارنده در تکمیل مباحث خود به تأسیس دو اصل شامل; اهمیت و انحصاری بودن دین، در اسلام و دائمی بودن آن و دیگری این که حج موجب تجلی اسلام و دوام آن خواهد بود پرداخته و برای این که ثابت کند اصول اعتقادی اسلام در حج متبلور و جلوه گر است به جهت در حج که مرتبط با اصول دین است می پردازد.در رساله پنجم با عنوان موقف ابن سینا تجاه النبوه به نظریه ابن سینا در باب نبوت و معنی نبوت و اقسام آن پرداخته، به اثبات نبوت عامه و ضرورت آن اشاره و خصائص نبوت و لوازم آن را شامل وحی، اعجاز، عصمت و انذار ذکر می کند. در پایان بحث خلاصه نظریه ابن سینا درباره لزوم وحی، ضرورت نبوت و خصائص آن آمده است.