خمریه
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] خَمریّه ، سروده هایی که درون مایۀ اصلی آن ها باده و باده خواری ، و ملزومات و مقتضیات آن باشد.
مرادف های متداول خمر در فارسی ، باده ، می ، شراب ، مُل ، صهبا، و نبید (نبیذ) است .بیش از صد معادل عربی برای باده وجود دارد که معدودی از آن ها، مانند راح و رحیق ، در اشعار فارسی نیز به کار رفته است .
پیشینه
از نخستین مراحل ظهور و تکوین شعر فارسی در سده های آغازین اسلامی ، خمریه یکی از مهم ترین موضوعات فارسی سرایان بوده است .گرایش به خمریه سرایی ، پس از اسلام ، امری خلق السّاعه و بی پیشینه نبوده است .مجاورت جغرافیایی و داد و ستد فرهنگی میان ایران و جهان عرب ، به ویژه پس از ورود اسلام به ایران ، سبب تأثیرپذیری شعر فارسی از ادب عرب شده است ، به ویژه از حیث قالب ها، پاره ای ویژگی های صوری و بعضی مضامین خمری ، نه اصل پیوند شعر و شراب .
آشنایی ایرانیان با تاک و می
شواهد فراوانی بیانگر این است که ایرانیان از روزگار بسیار کهن با تاک آشنا بوده و میگساری در میان آنان رواج داشته است .مثلاً، منوچهری در قصیده ای ، می را دختر جمشید خوانده که هفتصد هشتصد سال در خانه گبرکان محبوس بوده است . اشارات متعدد شاهنامه ، از اهمیت می در شادی ها و جشن های ایرانیان عهد باستان حکایت می کند. از آغاز ظهور شعر فارسی ، خمریه و خمریه سرایی در کنار وصف معشوق ، یکی از درون مایه های اصلی شعر فارسی و دارای گذاشته ای کهن بوده است .اینکه در یکی از مسمط های منوچهری از زردشت به رزبان پیام می رسد که دخترکان تاک را «دگرباره بباید کشت » و اینکه در سیرالملوک نظام الملک و قابوس نامۀ عنصرالمعالی و راحة الصدور راوندی فصلی به آداب مجلس شراب و شرایط و سود و زیان شراب اختصاص دارد، نشان می دهد که خمریه سرایان سده های آغازین شعر فارسی ، از قرن ها می سازی و میگساری در تاریخ ایران آگاهی گسترده ای داشته و بیش تر اصطلاحات و صور خیال خود را بر پایۀ آن پیشینه ساخته اند.به سبب نفوذ زبان و ادب عربی در ایران ، خمریه سرایی عرب نیز در کار شاعران ایرانی تأثیر گذاشته است .
آغاز خمریه سرایی در زبان فارسی
...
مرادف های متداول خمر در فارسی ، باده ، می ، شراب ، مُل ، صهبا، و نبید (نبیذ) است .بیش از صد معادل عربی برای باده وجود دارد که معدودی از آن ها، مانند راح و رحیق ، در اشعار فارسی نیز به کار رفته است .
پیشینه
از نخستین مراحل ظهور و تکوین شعر فارسی در سده های آغازین اسلامی ، خمریه یکی از مهم ترین موضوعات فارسی سرایان بوده است .گرایش به خمریه سرایی ، پس از اسلام ، امری خلق السّاعه و بی پیشینه نبوده است .مجاورت جغرافیایی و داد و ستد فرهنگی میان ایران و جهان عرب ، به ویژه پس از ورود اسلام به ایران ، سبب تأثیرپذیری شعر فارسی از ادب عرب شده است ، به ویژه از حیث قالب ها، پاره ای ویژگی های صوری و بعضی مضامین خمری ، نه اصل پیوند شعر و شراب .
آشنایی ایرانیان با تاک و می
شواهد فراوانی بیانگر این است که ایرانیان از روزگار بسیار کهن با تاک آشنا بوده و میگساری در میان آنان رواج داشته است .مثلاً، منوچهری در قصیده ای ، می را دختر جمشید خوانده که هفتصد هشتصد سال در خانه گبرکان محبوس بوده است . اشارات متعدد شاهنامه ، از اهمیت می در شادی ها و جشن های ایرانیان عهد باستان حکایت می کند. از آغاز ظهور شعر فارسی ، خمریه و خمریه سرایی در کنار وصف معشوق ، یکی از درون مایه های اصلی شعر فارسی و دارای گذاشته ای کهن بوده است .اینکه در یکی از مسمط های منوچهری از زردشت به رزبان پیام می رسد که دخترکان تاک را «دگرباره بباید کشت » و اینکه در سیرالملوک نظام الملک و قابوس نامۀ عنصرالمعالی و راحة الصدور راوندی فصلی به آداب مجلس شراب و شرایط و سود و زیان شراب اختصاص دارد، نشان می دهد که خمریه سرایان سده های آغازین شعر فارسی ، از قرن ها می سازی و میگساری در تاریخ ایران آگاهی گسترده ای داشته و بیش تر اصطلاحات و صور خیال خود را بر پایۀ آن پیشینه ساخته اند.به سبب نفوذ زبان و ادب عربی در ایران ، خمریه سرایی عرب نیز در کار شاعران ایرانی تأثیر گذاشته است .
آغاز خمریه سرایی در زبان فارسی
...
wikifeqh: خمریه
دانشنامه عمومی
خمریه (ادبیات فارسی). خَمریه یا باده سرایی[ ۱] اشعاری در ادبیات فارسی هستند که به توصیف شراب یا مجالس بزم شراب خواری می پردازند. اگرچه خمریه با ساقی نامه ها دارای مشابهاتی است اما نباید اشتباه گرفته شود زیرا در ساقی نامه مطالب عرفانی بیشتر نمود دارند. خمریات فارسی متأثر از خمریات عرب شناخته می شود اما در صحت این موضوع تردیدهایی وجود دارد.
بهترین باده سرایی ها در ادبیات فارسی از قرن سوم هجری تا قرن پنجم سروده شده اند.
خمریات عرب مادر خمریات در ادبیات فارسی شناخته می شود. اما احترام رضایی این موضوع را مردود می شمارد و می نویسد خمریات عرب بیشتر بر پایه قصیده اند اما در ادبیات فارسی با وجود انکه شکل غالب قصیده است اما در دیگر گونه ها مانند مسمط، ترجیع بند، ترکیب بند، قطعه نیز وجود دارد و محتوای خمریات عرب بیشتر به مفاخره برای نوشیدن شراب می پردازد و در دوره های متاخر آن مانند اخطل به کهنه کردن شراب نیز اشاراتی می شود اما محتوای خمریات در ادبیات فارسی بسیار غنی تر معمولاً به شکل داستان و نه توصیف و نمادین تر ( مانند قصیده مادر می رودکی ) هستند به گونه ای که بعدها به ساقی نامه ها تکامل پیدا می کند. به نظر رضایی «هر جا باده ای بوده و شاعری، شعر خمری نیز وجود داشته است. »[ ۲]
بیشتر باده سرایی ها به قالب قصیده است برای نمونه قصیده مادر می از رودکی که شروع آن چنین است:
در قالب رباعی ( از رودکی ) :
در قالب مسمط مسدس از منوچهری:
در ترکیب بند از لامعی گرگانی:
در قطعه از انوری
از میان شاعران خمریه سرا منوچهری و رودکی از بزرگان محسوب می شوند اما با این حال از شاعران زیر نیز خمریه هایی وجود دارد:
• ابوسلیک گرگانی از اولین خمریه سراها*[ ۳] :
• بشار مرغزی
• فرخی سیستانی
• زینبی علوی
• لامعی گرگانی
• ازرقی هروی
• قطران تبریزی
• ابوالفرج رونی
• مسعود سعد سلمان
• انوری
• خاقانی
ساقی نامه ها متاخر از خمریات هستند و دهخدا معتقد است که ساقی نامه ها با خمریات رابطه ای دارند اما محمد ترابی هرگونه ارتباط را رد می کند. خمریات فارسی معمولاً در قالب قصیده هستند در صورتی که ساقی نامه ها به قالب مثنوی و وزن بحر متقارب اند و یک ساقی نامه به قالب قصیده یافت نشده است. از لحاظ محتوی در هر دو درخواست و طلب عیش و شادی می شود اما در ساقی نامه ها این موضوعات بیشتر نمادین هستند. به حدی که نظامی از ساقی نامه سرایان معروف می سراید که تاکنون لب به شراب نزده است اما در باده سرایی این چنین نیست:
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفبهترین باده سرایی ها در ادبیات فارسی از قرن سوم هجری تا قرن پنجم سروده شده اند.
خمریات عرب مادر خمریات در ادبیات فارسی شناخته می شود. اما احترام رضایی این موضوع را مردود می شمارد و می نویسد خمریات عرب بیشتر بر پایه قصیده اند اما در ادبیات فارسی با وجود انکه شکل غالب قصیده است اما در دیگر گونه ها مانند مسمط، ترجیع بند، ترکیب بند، قطعه نیز وجود دارد و محتوای خمریات عرب بیشتر به مفاخره برای نوشیدن شراب می پردازد و در دوره های متاخر آن مانند اخطل به کهنه کردن شراب نیز اشاراتی می شود اما محتوای خمریات در ادبیات فارسی بسیار غنی تر معمولاً به شکل داستان و نه توصیف و نمادین تر ( مانند قصیده مادر می رودکی ) هستند به گونه ای که بعدها به ساقی نامه ها تکامل پیدا می کند. به نظر رضایی «هر جا باده ای بوده و شاعری، شعر خمری نیز وجود داشته است. »[ ۲]
بیشتر باده سرایی ها به قالب قصیده است برای نمونه قصیده مادر می از رودکی که شروع آن چنین است:
در قالب رباعی ( از رودکی ) :
در قالب مسمط مسدس از منوچهری:
در ترکیب بند از لامعی گرگانی:
در قطعه از انوری
از میان شاعران خمریه سرا منوچهری و رودکی از بزرگان محسوب می شوند اما با این حال از شاعران زیر نیز خمریه هایی وجود دارد:
• ابوسلیک گرگانی از اولین خمریه سراها*[ ۳] :
• بشار مرغزی
• فرخی سیستانی
• زینبی علوی
• لامعی گرگانی
• ازرقی هروی
• قطران تبریزی
• ابوالفرج رونی
• مسعود سعد سلمان
• انوری
• خاقانی
ساقی نامه ها متاخر از خمریات هستند و دهخدا معتقد است که ساقی نامه ها با خمریات رابطه ای دارند اما محمد ترابی هرگونه ارتباط را رد می کند. خمریات فارسی معمولاً در قالب قصیده هستند در صورتی که ساقی نامه ها به قالب مثنوی و وزن بحر متقارب اند و یک ساقی نامه به قالب قصیده یافت نشده است. از لحاظ محتوی در هر دو درخواست و طلب عیش و شادی می شود اما در ساقی نامه ها این موضوعات بیشتر نمادین هستند. به حدی که نظامی از ساقی نامه سرایان معروف می سراید که تاکنون لب به شراب نزده است اما در باده سرایی این چنین نیست:
wiki: خمریه (ادبیات فارسی)
دانشنامه آزاد فارسی
خَمریّه
شعری در وصف می و باده و می گساری. در خمریّات، چه بسا از ساقی و رز و ساغر و هم آنچه به می گساری مربوط است سخن رود. تا آن جا که می دانیم کهن ترین خمریۀ فارسی قصیدۀ «مادرِ می را بکرد باید قربان/ بچۀ او را گرفت و کرد به زندان» اثر رودکی است. از شعر سبک خراسانی، به سبب شادخواری و شادمانیِ شعرهای آن سبک، خمریات بسیاری دردست است. خمریه سرایی در دوران پس از سبک خراسانی نیز ادامه یافت و «ساقی نامۀ» حافظ نمونه ای از آن است. در شعر معاصر نیز خمریه سرایی ادامه یافت و شاید بتوان ما بودگان اثر اسماعیل خویی را نمونه ای از آن برشمرد.
شعری در وصف می و باده و می گساری. در خمریّات، چه بسا از ساقی و رز و ساغر و هم آنچه به می گساری مربوط است سخن رود. تا آن جا که می دانیم کهن ترین خمریۀ فارسی قصیدۀ «مادرِ می را بکرد باید قربان/ بچۀ او را گرفت و کرد به زندان» اثر رودکی است. از شعر سبک خراسانی، به سبب شادخواری و شادمانیِ شعرهای آن سبک، خمریات بسیاری دردست است. خمریه سرایی در دوران پس از سبک خراسانی نیز ادامه یافت و «ساقی نامۀ» حافظ نمونه ای از آن است. در شعر معاصر نیز خمریه سرایی ادامه یافت و شاید بتوان ما بودگان اثر اسماعیل خویی را نمونه ای از آن برشمرد.
wikijoo: خمریه
پیشنهاد کاربران
"خمریه" ( . ye Xamri ) به اشعاری گفته می شود که در وصف "می و میگساری" و لوازمات آن از قبیل: ساقی، ساغر، مینا، جام، خم، سبو، میکده، پیر می فروش، دختر زر، تاک، محتسب، صبوحی، توبه از می، فصل گل، شکستن توبه، حریفان مخمور، نعره مستانه و. . . سروده شده باشد. [1]
... [مشاهده متن کامل]
به ظن قوی سرمشق شاعران فارسی زبان در توصیف و ستایش شراب، خمریه های بسیار زیبایی است که در شعر عرب به وسیله شاعران ایرانی مانند: "ابونواس"، "حسنبن هانی" و شاعران عرب پدید آمده است. در زبان فارسی ظاهرا "رودکی" نخستین کسی است که "خمریه" سرود. این خمریه، قصیده معروف اوست با مطلع :[2]
مادر می را بکرد باید قربان
بچه او را گرفت و کرد به زندان
بعد از او "بشار مرغزی" قصیده ای سی و یک بیتی در وصف "رز ( تاک ) و می"، سرود و برای نخستین بار در شعر فارسی "چیدن انگور و شراب انداختن" را وصف کرد. ( از زندگی "بشار مرغزی" اطلاعی در دست نیست و اثری جز همین خمریه از او به جا نمانده است. شادروان "رشید یاسمی" آن را از جنگی خطی استخراج کرده، در سال دهم "مجله ارمغان" به چاپ رسانده است ) هر چند شیوه "رودکی" را شاعران بعد تقلید کردند؛ اما از آن میان تنها "منوچهری" بسیار موفق عمل کرد و خمریه را در ادب فارسی به کمال رساند. [3]
تا اواخر سده پنجم هجری در شعر فارسی هر جا سخن از می و میگساری به میان آمده، همان عصاره و مفهوم واقعی آن مورد نظر بوده است. [4] زندگی مرفه شاعران قرن های چهارم و پنجم بیشتر آنها را به سوی بیان چنین مضمون هایی میکشید. بی دردی شاعر و وابستگی او به دربار که چنین مراسم هایی جزء لاینفک زندگی درباری و اشرافی محسوب می شد، باعث شدهبود آنچه از شراب و شرابخواری توصیف می کردند بسیار صریح و در معنی واقعی و حقیقی آن بوده باشد. [5]
اما از سدهی ششم و با گسترش عرفان وتصوف و آمیختن "شعر با عرفان" بسیاری از اصطلاحات ادبی به "معنای مجازی" به کار رفته و بخش مهمی از معانی و مفاهیم عرفان در قالب اصطلاحاتی چون شراب و می و می پرستی و. . . به صورت خمریات بیان شده است و گاه این آمیختگی به قدری است که نمی توان "می" "مجازی" را از "می" "حقیقی" جدا کرد. [6] از آنجا که کلمات، گنجایش مفاهیم عمیق عرفانی را نداشتند نیاز به یک "زبان رمزی و استعاری" بود که تاب این معانی را داشته باشد. "عرفا" این ظرفیت را در "می" و متعلقاتش یافتند، پس از آن، این کلمات ظرفی شدند برای بیان مفاهیم "عرفانی". هر چند این شیوهی بیان مورد اعتراض و انتقاد قرار گرفت اما به عنوان "زبان عرفان" پذیرفته شد. بعدها کتاب هایی پدید آمدند که به شرح و تفسیر عرفانی این کلمات می پرداختند از قبیل: "گلشن راز" "شیخ محمود شبستری".
در "سبک هندی" موضوع "می" مانند سایر موضوعات وسیله ای برای مضمونیابی و باریک اندیشی قرار گرفت. از شاعران مشهور این دوره که خمریه سروده "ملا فرج الله شوشتری" است که شعری بامطلع:
مغان که دانه انگور آب می سازند
ستاره می شکنند آفتاب می سازند
سروده و سخت مورد توجه واقع شده است.
بعدها به دلیل تغییرات و تحولات اجتماعی که نه دیگر، شاعران از آن رفاه شاعران "سبک خراسانی" برخوردار بودند و نه، از عرفان حقیقی خبری بود؛ "خمریه سرایی" به فراموشی سپرده شد. تنها اصطلاحات می و مستی و خرابات و ساقی و. . . به صورت کلیشه در "غزلیات" به کار می رفت. در سده سیزدهم به دلیل بازگشت به شیوه گذشتگان دوباره خمریه سرایی احیاء شد و شاعرانی چون "قاآنی" به آن پرداختند. از معاصران "ملک الشعرای بهار" به "نظیره گویی" با "بشار مرغزی" برآمده و قصیدهی استادانه ای در وصف "شب و شراب" به وزن و قافیه "بشار" سرود و نخستین مصراع او را تضمین کرد، [7]
مطلع خمریه "بشار" چنین است:
رز ( تاک ) را خدای از قبل شادی آفرید
شادی و خرمی همه از رز شود پدید
و "بهار" گفته است:
باشد بهار بندهی آن شاعری که گفت
رز را خدای از قبل شادی آفرید
نمونه هایی از خمریه
وصف می:
زان می که گر سرشکی از آن در چکد به نیل
صد سال مست باشد از بوی او نهنگ
آهو به دشت اگر بخورد قطره ای از او
غرنده شیر گردد و نندیشد از پلنگ[8]
و نیز:
بیا و کشتی ما در شط شراب انداز
خروش و ولوله در جان شیخ و شاب انداز
مرا به کشتی باده در افکن ای ساقی
که گفته اند نکویی کن و در آب انداز
ز کوی میکده برگشته ام ز راه خطا
مرا دگر ز کرم با ره صواب انداز
بیار زان می گلرنگ مشکبو جامی
شرار رشک و حسد در دل گلاب انداز
اگر چه مست و خرابم تو نیز لطفی کن
نظر بر این دل سرگشته خراب انداز
به نیم شب اگرت آفتاب می باید
ز روی دختر گلچهر رز نقاب انداز
مهل که روز وفاتم به خاک بسپارند
مرا به میکده بر در خم شراب انداز[9]
[1] . انوشه، حسن؛ دانشنامه ادب فارسی به سرپرستی حسن انوشه، جلد یکم، موسسه فرهنگی و انتشاراتی دانشنامه، تهران، 1375، چاپ اول، ص 373 - 372.
[2] . محجوب؛ محمد جعفر، سبک خراسانی در شعر فارسی، فردوسی، و جام، تهران، چاپ اول، بی تا، ص 93 - 92.
. [3] اداره چی گیلانی، احمد؛ شاعران رودکی، مجموعه انتشارات ادبی و تاریخی موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، تهران، 1370، ص 55.
[4]. انوشه، حسن؛ پیشین، ص 372.
. [5] میرصادقی ( ذوالقدر ) ، میمنت؛ واژه نامه هنر شاعری، کتاب مهناز، تهران، 1373، چاپ اول، ص 100.
[6] . انوشه؛ پیشین:ص 373
[7] . همان.
. [8] محجوب؛ پیشین ص 92
. [9] حافظ شیرازی، شمس الدین محمد؛ دیوان ( به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی بامقدمه ذبیح الله صفا ) برهان، تهران، 1375، ص 174.
... [مشاهده متن کامل]
به ظن قوی سرمشق شاعران فارسی زبان در توصیف و ستایش شراب، خمریه های بسیار زیبایی است که در شعر عرب به وسیله شاعران ایرانی مانند: "ابونواس"، "حسنبن هانی" و شاعران عرب پدید آمده است. در زبان فارسی ظاهرا "رودکی" نخستین کسی است که "خمریه" سرود. این خمریه، قصیده معروف اوست با مطلع :[2]
مادر می را بکرد باید قربان
بچه او را گرفت و کرد به زندان
بعد از او "بشار مرغزی" قصیده ای سی و یک بیتی در وصف "رز ( تاک ) و می"، سرود و برای نخستین بار در شعر فارسی "چیدن انگور و شراب انداختن" را وصف کرد. ( از زندگی "بشار مرغزی" اطلاعی در دست نیست و اثری جز همین خمریه از او به جا نمانده است. شادروان "رشید یاسمی" آن را از جنگی خطی استخراج کرده، در سال دهم "مجله ارمغان" به چاپ رسانده است ) هر چند شیوه "رودکی" را شاعران بعد تقلید کردند؛ اما از آن میان تنها "منوچهری" بسیار موفق عمل کرد و خمریه را در ادب فارسی به کمال رساند. [3]
تا اواخر سده پنجم هجری در شعر فارسی هر جا سخن از می و میگساری به میان آمده، همان عصاره و مفهوم واقعی آن مورد نظر بوده است. [4] زندگی مرفه شاعران قرن های چهارم و پنجم بیشتر آنها را به سوی بیان چنین مضمون هایی میکشید. بی دردی شاعر و وابستگی او به دربار که چنین مراسم هایی جزء لاینفک زندگی درباری و اشرافی محسوب می شد، باعث شدهبود آنچه از شراب و شرابخواری توصیف می کردند بسیار صریح و در معنی واقعی و حقیقی آن بوده باشد. [5]
اما از سدهی ششم و با گسترش عرفان وتصوف و آمیختن "شعر با عرفان" بسیاری از اصطلاحات ادبی به "معنای مجازی" به کار رفته و بخش مهمی از معانی و مفاهیم عرفان در قالب اصطلاحاتی چون شراب و می و می پرستی و. . . به صورت خمریات بیان شده است و گاه این آمیختگی به قدری است که نمی توان "می" "مجازی" را از "می" "حقیقی" جدا کرد. [6] از آنجا که کلمات، گنجایش مفاهیم عمیق عرفانی را نداشتند نیاز به یک "زبان رمزی و استعاری" بود که تاب این معانی را داشته باشد. "عرفا" این ظرفیت را در "می" و متعلقاتش یافتند، پس از آن، این کلمات ظرفی شدند برای بیان مفاهیم "عرفانی". هر چند این شیوهی بیان مورد اعتراض و انتقاد قرار گرفت اما به عنوان "زبان عرفان" پذیرفته شد. بعدها کتاب هایی پدید آمدند که به شرح و تفسیر عرفانی این کلمات می پرداختند از قبیل: "گلشن راز" "شیخ محمود شبستری".
در "سبک هندی" موضوع "می" مانند سایر موضوعات وسیله ای برای مضمونیابی و باریک اندیشی قرار گرفت. از شاعران مشهور این دوره که خمریه سروده "ملا فرج الله شوشتری" است که شعری بامطلع:
مغان که دانه انگور آب می سازند
ستاره می شکنند آفتاب می سازند
سروده و سخت مورد توجه واقع شده است.
بعدها به دلیل تغییرات و تحولات اجتماعی که نه دیگر، شاعران از آن رفاه شاعران "سبک خراسانی" برخوردار بودند و نه، از عرفان حقیقی خبری بود؛ "خمریه سرایی" به فراموشی سپرده شد. تنها اصطلاحات می و مستی و خرابات و ساقی و. . . به صورت کلیشه در "غزلیات" به کار می رفت. در سده سیزدهم به دلیل بازگشت به شیوه گذشتگان دوباره خمریه سرایی احیاء شد و شاعرانی چون "قاآنی" به آن پرداختند. از معاصران "ملک الشعرای بهار" به "نظیره گویی" با "بشار مرغزی" برآمده و قصیدهی استادانه ای در وصف "شب و شراب" به وزن و قافیه "بشار" سرود و نخستین مصراع او را تضمین کرد، [7]
مطلع خمریه "بشار" چنین است:
رز ( تاک ) را خدای از قبل شادی آفرید
شادی و خرمی همه از رز شود پدید
و "بهار" گفته است:
باشد بهار بندهی آن شاعری که گفت
رز را خدای از قبل شادی آفرید
نمونه هایی از خمریه
وصف می:
زان می که گر سرشکی از آن در چکد به نیل
صد سال مست باشد از بوی او نهنگ
آهو به دشت اگر بخورد قطره ای از او
غرنده شیر گردد و نندیشد از پلنگ[8]
و نیز:
بیا و کشتی ما در شط شراب انداز
خروش و ولوله در جان شیخ و شاب انداز
مرا به کشتی باده در افکن ای ساقی
که گفته اند نکویی کن و در آب انداز
ز کوی میکده برگشته ام ز راه خطا
مرا دگر ز کرم با ره صواب انداز
بیار زان می گلرنگ مشکبو جامی
شرار رشک و حسد در دل گلاب انداز
اگر چه مست و خرابم تو نیز لطفی کن
نظر بر این دل سرگشته خراب انداز
به نیم شب اگرت آفتاب می باید
ز روی دختر گلچهر رز نقاب انداز
مهل که روز وفاتم به خاک بسپارند
مرا به میکده بر در خم شراب انداز[9]
[1] . انوشه، حسن؛ دانشنامه ادب فارسی به سرپرستی حسن انوشه، جلد یکم، موسسه فرهنگی و انتشاراتی دانشنامه، تهران، 1375، چاپ اول، ص 373 - 372.
[2] . محجوب؛ محمد جعفر، سبک خراسانی در شعر فارسی، فردوسی، و جام، تهران، چاپ اول، بی تا، ص 93 - 92.
. [3] اداره چی گیلانی، احمد؛ شاعران رودکی، مجموعه انتشارات ادبی و تاریخی موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، تهران، 1370، ص 55.
[4]. انوشه، حسن؛ پیشین، ص 372.
. [5] میرصادقی ( ذوالقدر ) ، میمنت؛ واژه نامه هنر شاعری، کتاب مهناز، تهران، 1373، چاپ اول، ص 100.
[6] . انوشه؛ پیشین:ص 373
[7] . همان.
. [8] محجوب؛ پیشین ص 92
. [9] حافظ شیرازی، شمس الدین محمد؛ دیوان ( به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی بامقدمه ذبیح الله صفا ) برهان، تهران، 1375، ص 174.